Urlop tacierzyński – co warto o nim wiedzieć?

Z rodzicielstwem związane są różne świadczenia, m.in. urlopy przysługujące rodzicom. Tym, o którym najczęściej myślimy, jest urlop macierzyński. Pracująca mama nie może zrzec się prawa do niego (po spełnieniu pewnych warunków może jednak zrezygnować z jego części), a pracodawca ma obowiązek go udzielić. Urlop po urodzeniu dziecka to także:

• urlop rodzicielski (w wymiarze 32 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka i 34 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka), który przysługuje zarówno ojcu, jak i matce dziecka (wymiar urlopu nie sumuje się),
• urlop ojcowski (w wymiarze dwóch tygodni), który przysługuje ojcu dziecka,
• urlop wychowawczy w wymiarze 36 tygodni, z czego jeden miesiąc przeznaczony jest dla drugiego rodzica.

Uprawnieniem związanym z rodzicielstwem jest także urlop adopcyjny, który przysługuje na warunkach urlopu macierzyńskiego. Udogodnienie, z którego mogą skorzystać rodzice, to także tzw. dwa dni opieki na dziecko. To regulowane w Kodeksie pracy (art. 188) zwolnienie od pracy przysługuje w wymiarze dwóch dni lub 16 godzin (o tym, w jaki sposób je wykorzystamy, decydujemy, składając pierwszy w danym roku kalendarzowym wniosek). Wymiar zwolnienia nie zwiększa się w zależności od liczby dzieci, przysługuje rodzicom dzieci do lat 14.

Urlop po urodzeniu dziecka to także urlop okolicznościowy – z okazji urodzenia dziecka przysługuje nam urlop w wymiarze dwóch dni.

Mama dziecka może zdecydować się na przerwanie urlopu macierzyńskiego i powrót do pracy. Pozostały przysługujący jej wymiar urlopu musi wykorzystać ojciec. Urlop tacierzyński nie jest odrębnym świadczeniem, a tego sformułowania nie znajdziemy w Kodeksie pracy. To nic innego jak część urlopu macierzyńskiego, który matka odstępuje ojcu dziecka. W czasie tzw. urlopu tacierzyńskiego ojcu przysługują takie same prawa jak matce, która przebywa na urlopie macierzyńskim.

Z urlopu tacierzyńskiego może skorzystać ojciec dziecka, którego matka decyduje się na powrót do pracy po wykorzystaniu obowiązkowej części urlopu macierzyńskiego. Aby mama mogła się zrzec części urlopu, muszą zostać spełnione następujące warunki:

• po porodzie kobieta wykorzystała 14 tygodni urlopu macierzyńskiego,
• pozostałą część urlopu wykorzysta ojciec dziecka,
• najpóźniej na siedem dni przed powrotem do pracy matka złożyła pisemny wniosek do pracodawcy o rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego (wniosek musi zawierać datę powrotu do pracy, należy do niego dołączyć oświadczenie ojca).

Urlop tacierzyński udzielany jest na pisemny wniosek pracownika. Musi on być złożony nie później niż 14 dni przed rozpoczęciem urlopu. We wniosku należy zawrzeć (oprócz danych ojca i dziecka) oświadczenie pracownika o okresie urlopu macierzyńskiego lub o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego wykorzystanych przed porodem, a także informację o czasie, w którym urlop macierzyński ma zostać udzielony ojcu. Do wniosku należy dołączyć odpis aktu urodzenia dziecka oraz oświadczenie matki o zamiarze rezygnacji z części urlopu lub o rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Zarówno wniosek matki, która zrzeka się części urlopu macierzyńskiego, jak i ojca, który wykorzysta pozostałą część, muszą być uwzględnione przez pracodawcę.

Ojciec dziecka może wykorzystać urlop macierzyński także w szczególnych przypadkach, wymienionych przez kodeks pracy. To m.in. hospitalizacja czy śmierć matki.

Wymiar urlopu tacierzyńskiego uzależniony jest od długości urlopu macierzyńskiego. To z kolei zależy od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu. Wymiar urlopu macierzyńskiego to:

• 20 tygodni – gdy rodzi się jedno dziecko,
• 31 tygodni – gdy rodzi się dwoje dzieci,
• 33 tygodnie – gdy rodzi się troje dzieci,
• 35 tygodni – gdy rodzi się czworo dzieci,
• 37 tygodni – gdy rodzi się pięcioro i więcej dzieci.

Po porodzie matka dziecka musi obowiązkowo wykorzystać 14 tygodni urlopu. Zatem ojciec może przebywać na urlopie tacierzyńskim od sześciu tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka) do 23 tygodni, gdy przyszło na świat pięcioro lub więcej dzieci.

Musimy jednak pamiętać także o tym, że kobieta może wykorzystać część urlopu macierzyńskiego już przed porodem – w czasie ciąży może mieć nie więcej niż sześć tygodni urlopu macierzyńskiego. Ten czas nie liczy się do obowiązkowych tygodni, które należy wykorzystać po porodzie. Zazwyczaj kobiety rozpoczynają urlop macierzyński już po urodzeniu dziecka, ale zastanawiając się, ile trwa urlop tacierzyński, warto mieć na uwadze cały okres, w którym mama przebywa na urlopie macierzyńskim.

Dzisiaj tata na urlopie nie jest już niczym zdumiewającym, a korzyści czerpie każda ze stron. Mama może szybciej wrócić do aktywności zawodowej (doskonale wiemy, że powrót do pracy nie jest łatwy, a świadomość, że dziecko zostaje w domu ze swoim tatą, zapewnia kobiecie komfort psychiczny), a ojciec – budować więź ze swoim dzieckiem. O tym, kto wykorzysta urlop, często decydują też względy praktyczne, np. zajmowane stanowisko czy  wysokość wynagrodzenia. Rodzice często kalkulują, co im się bardziej opłaca. Nikt z twojego otoczenia nie zdecydował się na urlop tacierzyński ani urlop ojcowski? Nie wiesz, co może być przyczyną. Zastanówcie się, co dla was będzie najlepszym rozwiązaniem, pamiętając o tym, że czas spędzony z dzieckiem na pewno nie będzie czasem straconym.

Warto pamiętać, że zarówno w czasie tzw. urlopu tacierzyńskiego, jak i podczas urlopu ojcowskiego tata jest chroniony – pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę (jest to możliwe jedynie w wyjątkowych przypadkach, np. gdy zakład pracy ogłasza upadłość). Tata na urlopie ma także prawo do zasiłku macierzyńskiego.