Jak zaplanować obowiązki dziecka w domu zależnie od wieku?

Na pewno tak, bo tak najlepszy sposób, by dziecko, najpierw małe, a potem nastolatek, zrozumiało, jak funkcjonuje rodzina, jak ważna jest współpraca i poczucie odpowiedzialności każdego jej członka. 

Warto tak wprowadzać obowiązki domowe dzieci, by nie miały poczucia, że jest to przymus, tylko zwyczajne zadania domowe, które spełnia zarówno ono, jak i pozostali członkowie rodziny. Jest to oczywiście łatwiejsze, gdy rodzice są ze swoją pociechą w domu, ale da się również zrealizować, gdy wspólnie spędza się tylko popołudnia i wieczory. Dziecko np. wyjmuje z lodówki produkty na kolację, myje te, które umyć trzeba, a mama i tata zajmują się np. obieraniem warzyw, krojeniem i gotowaniem lub smażeniem. 

Maluchy przeważnie chętnie pomagają, są wręcz z tego dumne. Czasem, gdy podrosną, zaczynają się buntować. Podejdźmy do tego spokojnie, z całą pewnością nie karząc dziecka za brak współpracy. To najkrótsza droga, by na zawsze do niej zniechęcić.

Jak traktować obowiązki domowe? Celem powierzania ich dzieciom nie jest bynajmniej odciążenie zmęczonych po pracy rodziców – to dzieje się niejako przy okazji, natomiast celem jest nauka współpracy, odpowiedzialności, systematyczności.

Jak nauczyć dziecko pomagać w domu, unikając systemu kar i nagród? Warto zrobić listę obowiązków, którym jest ono w stanie sprostać (w zależności od tego, ile ma lat). Dajmy mu wybór – z początku dwóch, trzech zadań z listy. Nie za dużo, by malucha nie zniechęcić. Jeśli po całym dniu pracy mamy w sobie jeszcze trochę kreatywności, starajmy się zamienić obowiązek w zabawę czy grę, przypinając np. na lodówce serduszka czy gwiazdki za każde spełnione zadanie. Nie umawiajmy się przy tym z potomkiem, że np. za 10 serduszek dostanie prezent. Nagrodą niech będzie sama satysfakcja, że się je zdobyło. 

Nagrodą jest także pochwała, podkreślenie, że z takimi zadaniami radzą sobie tylko „duże dzieci”. Są rodzice, którzy myślą, że krytykując pociechę za niestaranność czy niedokładność, poprawią jakość jej pracy. I są w błędzie – obruganie syna czy córki za to, że nie wykonała zadania perfekcyjnie, jak mama czy tata, może jedynie zniechęcić dziecko do współpracy.

Już trzyletni maluch może nam pomóc w segregowaniu rzeczy do prania. Nie złośćmy się, gdy jasne majtki wylądują na tej samej kupce co dżinsy – spokojnie wyjaśnijmy, że to jest jasne, a to ciemne. Przy okazji możemy uczyć malucha nazw kolorów. Nie zniechęcajmy dziecka, gdy rwie się do pomocy. Jeśli używamy argumentu „jesteś na to za mały”, to z pewnością i ono użyje go, gdy następnym razem poprosimy o pomoc.  

Jakie prace domowe dla dziecka można mu przydzielić w zależności od wieku? Oto przykłady:

Zadania domowe dla 4-latka

Praca dla 4-latka, z którą maluch w tym wieku na pewno sobie poradzi, to:

• odkładanie do kosza na brudną bieliznę noszonych przez cały dzień majtek i skarpetek,
• wkładanie rozrzuconych zabawek do kosza lub układanie ich na półkach,
• przygotowanie stroju, który dziecko włoży rano do przedszkola.

Zadania domowe dla 5-latka

Zadania dla 5-latka, oprócz wymienionych powyżej, to także:

• pomoc w nakrywaniu do stołu i sprzątaniu z niego brudnych naczyń,
• pomoc w rozpakowywaniu zakupów,
• ścieranie kurzu.

Przypomnijmy: pięciolatek nie musi wykonywać więcej zadań niż czterolatek, można natomiast przydzielić mu trudniejsze.

Zadania domowe dla 6-latka

Zadania dla 6-latka, z którymi na pewno da sobie radę, to:

• samodzielne mycie włosów (ale pod kontrolą rodziców, czy np. szampon został dobrze spłukany),
• układanie wypranych ubrań w szafie,
• wkładanie naczyń do zmywarki,
• przykrywanie łóżka kocem lub narzutą. 

Zadania domowe dla 7/8/9/10-latka

Oto, jakie obowiązki można zaproponować dziecku w pierwszych klasach szkoły podstawowej:

• opieka nad domowymi zwierzętami (np. czyszczenie kociej kuwety, czesanie psa),
• szykowanie kanapek do szkoły,
• przecieranie podłogi mopem,
• wynoszenie śmieci.

Zadania domowe dla nastolatków

Jeśli chodzi o nastolatki i ich obowiązki domowe, lista znacznie się wydłuża, bowiem można im powierzyć zadania bardziej odpowiedzialne, wymagające większej wprawy. Nie oznacza to oczywiście, że np. 16-latek będzie tyle czasu poświęcał zadaniom domowym, że nie starczy mu czasu na naukę. Wiek nastoletni trwa od V klasy szkoły podstawowej aż do matury, dlatego podzieliliśmy proponowane obowiązki na te dla młodszych i dla starszych. 

Nastolatki młodsze mogą: 

• pomóc w sprzątaniu kuchni,
• zmywać naczynia lub ładować i włączać zmywarkę,
• nastawiać pranie w pralce,
• przygotowywać proste dania, np. ugotować makaron, zrobić sałatkę.

Nastolatki starsze mogą: 

• prasować swoje ubrania,
• odkurzać całe mieszkanie,
• robić zakupy spożywcze,
• doskonalić się w sztuce kulinarnej,
• po konsultacji z rodzicami samodzielnie zapisywać się np. na zajęcia sportowe czy lekcje języków obcych.

Mimo że korci was, żeby wziąć od dziecka szczotkę, bo na pewno nie pozamiata dokładnie, postarajcie się jednak powstrzymać. Tak, to prawda, że zrobicie to szybciej i dokładniej, ale czy warto? Przyzwyczajenie do obowiązków domowych, nauka samodzielności wymaga czasu i spokoju. 

Warto też zdać sobie sprawę, że jeśli syn czy córka wykonują miesiącami te same obowiązki, mogę się nimi po prostu znudzić. Zamiast więc złościć się i w rezultacie dziecko wyręczyć, warto co jakiś czas zmieniać listę domowych zadań.  

Powodem wyręczania dzieci bardzo często jest pośpiech. Wstaliśmy za późno, za późno wychodzimy z domu, więc ubieramy dziecko, mimo że potrafi zrobić to samodzielnie. Wiemy, jak trudno przeorganizować swój dzień, ale może warto uniknąć nerwowej atmosfery każdego niemal ranka? Postarajcie się też nie irytować się na potomka, jeśli nie wykona swoich zadań perfekcyjnie. Świat nie ucierpi, jeśli krzywo zapnie kurtkę czy włoży bluzkę tył na przód.