Jak wykonać samodzielnie badanie piersi?

Samobadanie piersi powinnyśmy wykonywać co miesiąc, w tym samym dniu cyklu, najlepiej między trzecim a piątym dniem po miesiączce. Kobiety po menopauzie powinny wyznaczyć sobie na badanie konkretny dzień w miesiącu.

My najlepiej znamy swoje piersi, wiemy, jaki mają kształt, jak wyglądają brodawki sutkowe. Dzięki regularnym badaniom będziemy w stanie dostrzec zmiany, które pojawią się w obrębie piersi. A gdy zauważymy coś, czego wcześniej nie było, idźmy do lekarza (wykonuj regularne badania obrazowe, nawet jeśli wydaje ci się, że w twoich piersiach nic się nie zmienia).

Badanie piersi w domu nie jest skomplikowane, zajmuje kilka minut. Aby o nim nie zapomnieć, ustaw sobie przypomnienie w telefonie lub zanotuj informację w kalendarzu.

Czy samobadanie piersi jest wiarygodne?

Lekarz widuje nasze piersi okazjonalnie, my widzimy je codziennie. Dlatego powinnyśmy zaufać naszej intuicji i wszelkie niepokojące zmiany skonsultować ze specjalistą. Pamiętajmy jednak, że nie wszystko, co zobaczymy lub wyczujemy, musi oznaczać coś groźnego. Kobiety z gruczołową budową piersi mogą wyczuwać różnego rodzaju guzki – najczęściej nie powinny nas one martwić, jednak zamiast się zastanawiać, czy to rak, czy nie rak, wybierzmy się do lekarza.

Pamiętajmy także, że samobadanie piersi jest ważnym elementem, ale nie zastępuje badań obrazowych. Wykonujmy je regularnie, zgodnie ze wskazaniami dla naszej grupy wiekowej.

Jak samodzielnie wykonać badanie piersi?

Samobadanie piersi składa się z dwóch elementów: obserwacji i dotyku. Twój comiesięczny rytuał powinien wyglądać następująco:

1. Rozbierz się od pasa w górę lub stań nago przed lustrem.
2. Obejrzyj piersi w naturalnej pozycji – trzymając ręce wzdłuż ciała. Zwróć uwagę na wszelkie zmiany w wyglądzie piersi, także na zmiany skórne.
3. Następnie przyjrzyj się piersiom w innych pozycjach – połóż ręce na biodrach i napnij mięśnie klatki piersiowej. Jak teraz wyglądają twoje piersi? Ostatnia pozycja to uniesienie rąk nad głowę. Ponownie sprawdź, czy w wyglądzie twoich piersi coś się zmieniło.

Twoją uwagę powinny zwrócić wszelkie zmiany w kształcie, obrysie czy wielkości piersi oraz zmiany w wyglądzie skóry, np.:

• wyciek z brodawki (szczególnie krwawy lub przezroczysty), 
• nabrzmiała żyła,
• wgłębienie lub zgrubienie, 
• zaczerwienienie w okolicy brodawki lub na skórze,
• uczucie gorąca w piersi,
• wciągnięcie skóry na piersi,
• wystający guzek na piersi,
• wciągnięcie brodawki, zmiana jej kształtu,
• zmiana rozmiaru lub kształtu piersi,
• zmiany na brodawce: rogowacenie, owrzodzenie, pękanie itp.,
• skóra przypominająca skórkę pomarańczy – powiększone pory itp.

Gdy obejrzysz piersi, przejdź do badania palpacyjnego. Nie „dźgaj się” jednym palcem, najlepiej będzie, jeśli wykorzystasz trzy palce (wskazujący, środkowy i serdeczny) złączone ze sobą. Badaj piersi opuszkami, nie odrywając palców od skóry. Samobadanie piersi wykonaj w pozycji leżącej i stojącej, stosując kilka technik: badając piersi od góry do dołu, od lewej do prawej, kolistymi ruchami czy promieniście. Pamiętaj, aby dokładnie zbadać całą powierzchnię piersi, aż do pachy.

1. Unieś lewą rękę nad głowę, palcami prawej dłoni zbadaj lewą pierś.
2. Unieś prawą rękę nad głowę, palcami lewej dłoni zbadaj prawą pierś.
3. Połóż się na plecach. Połóż lewą rękę pod głowę, palcami prawej dłoni zbadaj lewą pierś.
4. Połóż prawą rękę pod głowę, palcami lewej dłoni zbadaj prawą pierś.

Samobadanie piersi powtórz trzy razy, stosując różny nacisk (lekki, średni i mocny). Gdy wyczujesz twardy guzek, który się nie przemieszcza, skonsultuj się ze specjalistą. Do lekarza wybierz się także wtedy, gdy zaniepokoi cię cokolwiek w strukturze piersi.

Końcowy etap badania piersi w domu to delikatne uciśnięcie brodawki sutkowej. W wyniku nacisku może pojawić się płyn – to normalne, jednak nie powinien być on krwisty ani przezroczysty. Wskazaniem do wizyty w gabinecie lekarskim jest samoistny wyciek.

Badanie piersi w domu może wykonać każda z nas, podstawą jest regularność. Ciąża ani karmienie piersią nie są przeciwwskazaniami do samobadania piersi. Pamiętajmy jednak, że piersi wtedy się zmieniają i to, co może wydawać się nienaturalne, okazuje się fizjologią. Dla własnego spokoju warto jednak wszelkie niepokojące zmiany skonsultować ze specjalistą. Rak piersi dotyka także kobiety w ciąży i po porodzie, dlatego tak ważne są regularne badania. Niestety, to, co możemy brać za zastój mleka w piersi, może okazać się groźnym guzem – nie panikujmy, ale kontrolujmy, będziemy spokojniejsze.

Samobadanie piersi wykonujemy co miesiąc. Oprócz tego pamiętajmy o regularnych badaniach obrazowych – w zależności od tego, ile mamy lat i jak zbudowane są nasze piersi, będzie to USG lub mammografia. Pamiętajmy, że USG piersi można (i trzeba!) wykonywać w ciąży i w czasie karmienia piersią. 

Jak często badać piersi u specjalisty? Ginekolog powinien je obejrzeć podczas każdej wizyty. Powinnyśmy także wykonywać badania obrazowe. Jeśli nie jesteśmy w grupie ryzyka, to między 20. a 30. rokiem życia badanie USG zróbmy raz na dwa lata, później – o ile lekarz nie zaleci inaczej – co rok. Z programu profilaktyki raka piersi mogą skorzystać kobiety między 50. a 69. rokiem życia. Polega on na wykonaniu bezpłatnych badań mammograficznych. Jeśli nie jesteśmy w grupie ryzyka, zaproszenie na badania będziemy otrzymywać co dwa lata.