Sexting – na czym polega i jak uchronić przed nim swoje dziecko?

Sexting, inaczej tzw. sextowanie, to przesyłanie wiadomości o charakterze erotycznym, seksualnym. Mogą to być wiadomości tekstowe, zdjęcia lub filmiki. Wiadomości mogą być przekazywane różnymi drogami: mailem, SMS-em, przez WhatsAppa, Messengera czy portale społecznościowe. 

Sexting to duże zagrożenie, szczególnie dla młodych osób. Dzieci i młodzież często nie mają świadomości, w jaki sposób inne osoby mogą wykorzystać ich intymne zdjęcia czy filmiki. To nie tylko nielegalne, ale i niebezpieczne. Wysłane zdjęcie może stać się narzędziem cyberprzemocy, szantażu i zastraszania. Może to doprowadzić do ośmieszenia, utraty zaufania, a w skrajnych, tragicznych przypadkach także do prób targnięcia się na życie.

Osoby dorosłe mogą traktować sextowanie jako sposób na podniesienie temperatury w związku, dodanie pikanterii lub początek gry wstępnej. To również ułatwienie dla osób nieśmiałych, które mają trudności w mówieniu o swoich potrzebach i fantazjach. Erotyczne filmiki mogą wymieniać między sobą osoby, które sobie wzajemnie ufają, każda próba takiej „zabawy” z osobą nieznajomą to zagrożenie dla własnej prywatności. Jeśli takie zdjęcia wpadną w niepowołane ręce, mogą spowodować duże komplikacje w życiu osobistym i prowadzić do spadku samooceny.

W ostatnich latach skala przemocy seksualnej i cyberprzemocy wobec dzieci rośnie. Sexting może być jednym z narzędzi wykorzystywanych przy popełnianiu tego typu przestępstw. Dzieci bywają prowokowane do podejmowania ryzykownych zachowań seksualnych w sieci, mogą też ulec wpływom grupy rówieśniczej czy dorosłych manipulujących ich uczuciami i intymnością. Innymi powodami sextingu u nieletnich mogą być zwykła ciekawość, niedojrzałość, a także samotność i chęć imponowania kolegom. 

Sexting – zagrożenie dla dziecka

Sexting wbrew woli człowieka jest przestępstwem, w przypadku nieletnich – zagrożeniem dla ich bezpieczeństwa. Dlatego tak ważne są rozmowy z dziećmi, uświadamianie im zagrożeń czyhających w Internecie, a także obecność w życiu dziecka i kontrola jego aktywności w sieci. Jak tłumaczy kom. Andrzej Fiołek z Komendy Wojewódzkiej Policji w Lublinie, coraz częściej nieletni są nie tylko ofiarami przemocy w cyberprzestrzeni, ale również jej sprawcami. Rodzice powinni szukać przyczyn takich zachowaniu dzieci – tłumaczy nasz ekspert. 

– Kiedy rodzic dowiaduje się, że dziecko wysłało komuś swoje intymne zdjęcia, warto, by dowiedział się, dlaczego to zrobiło. Być może chciało w ten sposób wzbudzić zainteresowanie kolegi/koleżanki, którego/-ą szczególnie lubi. Pod uwagę należy również wziąć drugi scenariusz – być może dziecko jest szantażowane albo uwodzone przez przestępcę w Internecie i trzeba podjąć odpowiednie kroki, czyli zgłosić sprawę policji lub prokuraturze – mówi kom. Fiołek.

Czy sexting jest karalny

Niezależnie od tego, czy dziecko jest sprawcą, uczestnikiem, czy ofiarą sekstingu, warto mieć świadomość, że jest to działanie, które może być niezgodne z prawem. 

– Polskie prawo reguluje problematykę ochrony wizerunku między innymi w Kodeksie Karnym oraz Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jeśli na przykład w sieci zamieszczono zdjęcia nagich osób lub osób w trakcie czynności seksualnej bez ich zgody, sprawę należy zgłosić policji lub prokuraturze. Jeśli jednak mamy do czynienia z naruszeniem dóbr osobistych, wówczas można dochodzić swoich praw na drodze cywilnej – wyjaśnia kom. Andrzej Fijołek.

Źródło: opracowanie kom. Andrzej Fijołek na podstawie Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U.2021r.poz.2345)

Źródło: opracowanie kom. Andrzej Fijołek na podstawie Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych(Dz.U. 2021 poz. 1062),

– Nieletni na gruncie prawa karnego może odpowiadać za przestępstwa określone w kodeksie karnym, gdy skończy 17 lat. Wtedy traktowany jest jak dorosły. Wyjątkowo osoby, które ukończyły 15 rok życia, a dopuściły się najpoważniejszych przestępstw, mogą być również sądzone w ten sposób. W pozostałych przypadkach świadczących o demoralizacji nieletniego zastosowanie znajdą przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Akt ten określa katalog środków wychowawczych i poprawczych, które można stosować wobec sprawców czynów karalnych (art. 6. Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich) –dodaje kom. Andrzej Fijołek.

Dla wielu rodziców wszelkie tematy związane z seksualnością to wciąż tematy tabu. To jeden z poważnych błędów wychowawczych, który może skutkować nawiązywaniem przez dziecko niewłaściwych relacji i podejmowaniem nieodpowiednich i nieodpowiedzialnych zachowań. Jak chronić dziecko przed sekstingiem? 

Podstawowe zasady działania rodzica:

• porozmawiaj z dzieckiem, ale zadbaj, aby odbyło się to w bezpiecznej i przyjaznej atmosferze;
• nie oceniaj dziecka, nie obwiniaj go za to, co się stało – nikt nie ma prawa rozpowszechniać naszego wizerunku bez naszej zgody;
• zastanów się, kto mógł to zrobić: jeżeli to ktoś, kogo znacie, spróbuj z nim porozmawiać i nakłonić go o usunięcia opublikowanych materiałów;
• jeżeli nie znacie sprawcy, zgłoś sprawę na policję;
• skontaktuj się z administratorem stron, na których opublikowane zostały materiały, i poproś o usunięcie lub zablokowanie dostępu do treści przedstawiających twoje dziecko;
• skorzystaj z prawa do bycia zapomnianym w wyszukiwarce Google – dzięki temu możliwe jest usunięcie wyników powiązanych z twoim dzieckiem;
• poinformuj wychowawcę i psychologa/pedagoga szkolnego, szczególnie wtedy, gdy sprawcą jest ktoś ze szkoły lub gdy materiały zostały udostępnione znajomym ze szkoły;
• licz się z tym, że konieczna może okazać zmiana otoczenia dziecka, w tym zmiana szkoły;
• zawsze warto poradzić się specjalistów, np. na dyzurnet.pl lub pod telefonem 800 100 100.

Co zrobić,  gdy nasze dziecko jest szantażowane w sieci: 

• spraw, by dziecko poczuło się bezpiecznie;
• nie wysyłaj pieniędzy. Jeśli dziecko już to zrobiło, zbierz jak najwięcej informacji o tym, kto i gdzie odebrał okup;
• ogranicz kontakt dziecka ze sprawcą;
• spraw, aby „ukryć” dziecko na wszelkich profilach społecznościowych, być może konieczne będzie usunięcie niektórych kont;
• zbierz dowody i zgłoś sprawę na policję;
• skontaktuj się z administratorem strony, na której zostały opublikowane materiały z udziałem twojego dziecka, oraz wezwij do ich usunięcia;
• jeśli sprawcą jest osoba ze szkoły, poinformuj o wszystkim wychowawcę i psychologa, aby mogli otoczyć twoje dziecko opieką i uchronić przed ewentualnymi szykanami z jego strony.

Tylko poważne, a zarazem spokojne i odpowiedzialne podejście rodziców pozwoli odbudować zaufanie w relacji z dziećmi. Młode osoby należy uświadamiać bez krytykowania czy oceniania. Rozmowy oparte na wzajemnym szacunku to jeden z kluczy do sukcesu. 

Bardzo ważne jest, aby spędzać z dziećmi aktywnie czas. Rozmawiać nie tylko zdawkowo, z niemal już przysłowiowym „jak w szkole? – dobrze”. Budować relację, zanim pojawią się zagrożenia (a pojawią się wcześniej czy później – na tym przecież polega dorastanie, że uczymy się na swoich błędach). Pomocna może być również pewna kontrola nad treściami publikowanymi przez dzieci w sieci, ale z zachowaniem ich prawa do prywatności. 

Oprócz tego warto współpracować z profesjonalistami. Kom. Andrzej Fijołek podaje ważne numery telefonów.

Przestępstwa w Internecie – gdzie szukać pomocy:

• zespół dyzurnet.pl przyjmujący zgłoszenia o treściach nielegalnych i szkodliwych,
• Infolinia 800 100 100 – telefon dla rodziców, nauczycieli i opiekunów w sprawach bezpieczeństwa dziecka online;
• 116 111 – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży;
• 800 121 212 – telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka.