Jakie są prawa i obowiązki ucznia? Jakie są prawa i obowiązki ucznia?/ fot. Adobe Stock

Jakie są prawa i obowiązki ucznia?

Każdy uczeń ma swoje prawa i obowiązki, które wynikają bezpośrednio z aktów prawnych i statutu danej placówki szkolnej. Powinien być ich świadomy, ponieważ ich naruszenie, nieprzestrzeganie wiążę się z określonymi konsekwencjami. Warto pamiętać, że niektóre dzieci, w tym m.in. ze zdiagnozowanymi zaburzeniami rozwojowymi (np. ze spektrum autyzmu), mają dodatkowe prawa.

Spis treści:

Co to takiego prawa i obowiązki ucznia w szkole?

Prawa i obowiązki ucznia są niezbędne w systemie edukacji, gdyż pozwalają na unifikację oraz równe traktowanie. Nie są one spisane w jednym akcie prawnym, a w kilku dokumentach, w tym – Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ustawie – Prawo oświatowe oraz w statucie konkretnej placówki szkolnej.

Spora część praw ucznia jest jednocześnie prawami dziecka oraz prawami człowieka, wynikającymi z Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka oraz Konwencji o Prawach Dziecka. Niemniej jednak za podstawowy dokument określający zasady postępowania każdego ucznia uznaje się statut szkoły. Jest on jawny i zwykle liczy kilkadziesiąt stron. Zaleca się, aby każdy rodzic zapoznał się z nim jeszcze przed podjęciem nauki przez swoją pociechę.

Jakie są obowiązki i najważniejsze prawa ucznia?

Prawa ucznia określają zespół uprawnień, które mu przysługują, z kolei obowiązki są czynnościami, które każdy uczeń musi wykonywać, gdyż obligują go do tego przepisy prawa oraz statut szkoły. Ich niewypełnienie może wiązać się z konsekwencjami, w tym m.in. zawieszeniem w prawach ucznia. 

Każdy uczeń ma prawo do: 

  • wychowania w rodzinie;
  • wychowania bez przemocy
  • informacji (np. o swojej ocenie); 
  • swobody myśli i wyznania religijnego; 
  • swobody wypowiedzi; 
  • zapoznania się z programem nauczania;
  • procesu kształcenia;
  • opieki zdrowotnej;
  • ochrony własności intelektualnej;
  • czasu wolnego przeznaczonego na wypoczynek;
  • zapoznania się wewnątrzszkolnym systemem oceniania i jego podstawowymi założeniami; 
  • podmiotowego traktowania; 
  • rozwijania swoich pasji i zainteresowań na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych; 
  • odpowiednio wczesnym (umożliwiającym właściwe przygotowanie) informowaniu o sprawdzianach pisemnych;
  • odpoczynku w czasie ferii świątecznych, zimowych i wakacyjnych; 
  • uzyskania pomocy w przypadku trudności w nauce bądź trudności emocjonalnych; 
  • korzystania z pomieszczeń szkolnych (w tym m.in. księgozbioru biblioteki, świetlicy, stołówki itp.) przy poszanowaniu ustalonych zasad; 
  • uczestnictwa w zawodach i wydarzeniach sportowych, kulturalnych lub innych, odbywających się na terenie szkoły; 
  • udziału w konkursach i olimpiadach; 
  • pomocy materialnej w formie stypendium socjalnego; 
  • reprezentowania szkoły na zewnątrz (np. w konkursach międzyszkolnych).

Najważniejsze obowiązki ucznia to:

  • przestrzeganie przepisów prawa wewnętrznego, obowiązujących w danej szkole;
  • poszanowanie godła, hymnu i sztandaru szkoły; 
  • dbanie o dobre imię szkoły i jej godne reprezentowanie;
  • odnoszenie się z szacunkiem do uczniów, nauczycieli i innych pracowników szkolnych; 
  • przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
  • szanowanie mienia szkolnego, a także mienia należącego do uczniów, nauczycieli i innych pracowników szkolnych;
  • aktywne uczestniczenie w życiu szkolnym;
  • przygotowywanie się do zajęć lekcyjnych, sprawdzianów i kartkówek; 
  • odrabianie zadanych prac domowych.

Czy w każdej szkole prawa i obowiązki ucznia są takie same?

Prawa i obowiązki ucznia, wynikające z Konstytucji RP, prawa oświatowego, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Konwencji o Prawach Dziecka, mają charakter uniwersalny, co oznacza, że są one takie same w każdej szkole. Przykładem tego typu praw jest prawo do wychowania bez przemocy, opieki zdrowotnej, procesu kształcenia, swobody myśli, wypowiedzi i wyznania religijnego. 

Oprócz tego każda placówka szkolna ma swoje wewnętrzne prawa, które z uwagi na ich charakter, mogą się różnić. Przykładowo: w jednej szkole każdy uczeń może mieć obowiązek noszenia przy sobie identyfikatora, natomiast w innej może być on zbyteczny. Dlatego też warto zapoznać się ze statutem konkretnej szkoły.

Cyberprzemoc – co musisz o niej wiedzieć?

Polecamy

Cyberprzemoc – co musisz o niej wiedzieć?

Cyberprzemoc to zjawisko, które pojawiło się wraz z rozwojem Internetu. Poczucie anonimowości w sieci powoduje eskalację patologicznych zjawisk. Jest to szczególnie groźne dla dzieci, którym trudno jest odróżnić prawdę od fałszu. Jak chronić dzieci w sieci? Podpowiada psycholog.

Czytaj

Co, jeśli prawa i obowiązki ucznia są nieprzestrzegane?

Sposób postępowania w przypadku naruszenia praw ucznia określa statut szkoły (jest on właściwy dla danej placówki szkolnej). Z reguły w pierwszej kolejności uczeń zgłasza się do wychowawcy, pedagoga szkolnego lub dyrektora. Ten z kolei wyjaśnia, czy doszło do naruszenia praw i podejmuje stosowne kroki. Inaczej postępuje się, jeśli do złamania prawa doszło pomiędzy uczniami, a inaczej, jeśli złamał je nauczyciel lub inny pracownik szkoły. W obu przypadkach szkoła ma obowiązek ochrony ucznia, który zgłasza skargę oraz podjęcia odpowiednich działań. Jeśli szkoła nie podejmuje stosownych kroków lub są one niewystarczające, to sprawę można zgłosić do miejscowego oddziału Kuratorium Oświaty lub Rzecznika Praw Ucznia. 

Wówczas gdy uczeń nie przestrzega obowiązków uczniowskich, musi liczyć się z karami, które zdefiniowane są w statucie szkoły. Uzależnione są one od rodzaju przewinienia. Wśród nich należy wymienić: upomnienie od wychowawcy, przeniesienie do innej klasy (równoległej), a w skrajnych przypadkach – nawet wydalenie z danej placówki szkolnej. Nieprzestrzeganie obowiązków ucznia zwykle skutkuje również obniżoną oceną z zachowania.

    Sprawdź powiązane tematy

    Posłuchaj podcastów stworzonych przez mamy dla mam!

    Sprawdź