Glejak u dzieci – objawy nowotworu mózgu i rokowania

Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego stanowią drugą co do częstości występowania po białaczkach grupę nowotworów wieku dziecięcego. Pomimo rozwoju medycyny, jaki dokonał się w ostatnich latach, nadal stanowią realne zagrożenie i obarczone są bardzo dużym ryzykiem powikłań. Nowotwory te najczęściej pojawiają się w przedziale wiekowym od 3 do 10 lat i stanowią 43 proc. wszystkich przypadków. Dzieci do 3. roku życia stanowią natomiast jedną trzecią wszystkich pacjentów pediatrycznych dotkniętych przez nowotwór mózgu. Pomimo wielu badań nie udało się niestety ustalić co dokładnie wywołuje nowotwory z tej grupy. Do czynników ryzyka lekarze zaliczają m.in. skłonności genetyczne, narażenie na promieniowanie jonizujące czy pestycydy. Są to jednak jedynie podejrzewane czynniki, które trudno jednoznacznie powiązać z wystąpieniem guzów mózgu. 

Objawy powodowane przez nowotwór ośrodkowego układu nerwowego zależą w głównej mierze od jego lokalizacji. Guzy nadnamiotowe, wśród których najczęściej mamy do czynienia z glejakiem, lokalizują się, jak sama nazwa wskazuje, powyżej móżdżku. Objawy, które można zauważyć u dziecka, to m.in. 

• zaburzenia osobowości i nagłe zmiany zachowania, 
• napady padaczkowe, 
• zaburzenia czucia, 
• pogorszenie ostrości widzenia, 
• niekiedy niedowład kończyn po jednej stronie. 

W przypadku guzów lokalizujących się podnamiotowo przeważającymi objawami są:

• zaburzenia równowagi u dziecka, 
• nagłe pogorszenie charakteru pisma,
• rezygnacja z aktywności fizycznej.

Nowotwory podnamiotowe są najczęstszymi nowotworami ośrodkowego układu nerwowego u dzieci. 

Do innych niepokojących objawów, które powinny zwrócić uwagę, należą również bóle głowy (szczególnie poranne) i towarzyszące im nudności oraz wymioty, utrata umiejętności wcześniej zdobytych przez dziecko oraz nagła, trudna do wytłumaczenia zmiana jego rytmu dobowego. Przy wystąpieniu wyżej wymienionych objawów należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza pediatry.

Najskuteczniejszym leczeniem w przypadku guzów mózgu jest leczenie operacyjne. Wraz z postępem neurochirurgii i anestezjologii oraz pojawieniem się nowych, innowacyjnych sposobów leczenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego lekarze są w stanie usunąć nowotwór w mniej traumatyczny dla dziecka sposób niż kiedyś. Leczenie operacyjne ma na celu nie tylko usunięcie całego nowotworu, ale także pobranie materiału do badania patomorfologicznego oraz, w razie potrzeby, zmniejszenie ciśnienia panującego w ośrodkowym układzie nerwowym. Ocena operacji możliwa jest do 72 godzin od wykonanego zabiegu i opiera się na opinii neurochirurga przeprowadzającego zabieg, a także na badaniu rezonansem magnetycznym.

W zależności od złośliwości glejaka, określanej przez lekarzy patomorfologów, dalsze leczenie ustalane jest indywidualnie dla każdego pacjenta. Bardzo ważny jest wiek dziecka, gdyż on także odgrywa ważną rolę w podejmowaniu decyzji o dalszym postępowaniu. Niekiedy konieczne jest zastosowanie radioterapii oraz chemioterapii.

Statystyki związane z wyleczalnością glejaków oraz czasem przeżycia dzieci w ostatnich latach znacząco się poprawiły. Mimo to lekarze nadal szukają skuteczniejszych rozwiązań. Bardzo duże nadzieje pokładane są w lekach celowanych, które działają na ściśle określony receptor znajdujący się w komórkach guza i w ten sposób niszczą go. 

Ogólna wyleczalność guzów mózgu u dzieci oceniana jest na 60–70 proc. i jest znacznie większa niż w przypadku dorosłych. Wiele zależy od usytuowania nowotworu oraz tego, jak reaguje na wprowadzone leczenie. Należy pamiętać, że każdy przypadek jest wyjątkowy i niepowtarzalny, a rokowania co do wyleczenia choroby powinny być oceniane dla każdego pacjenta indywidualnie. 

Dużym zagrożeniem dla dzieci są powikłania związane z leczeniem. Warto podkreślić, że leczenie mające na celu zniszczenie nowotworu jest bardzo agresywne i mocno obciąża organizm. Jest jednak jedynym sposobem na skuteczną walkę z chorobą. Do dolegliwości, które mogą wystąpić u dzieci po leczeniu onkologicznym, zaliczamy m.in. niedowłady i zaburzenia czucia po operacjach neurochirurgicznych, zaburzenia rozwoju psychoruchowego po zastosowaniu radioterapii czy też uszkodzenie mięśnia sercowego lub nerek po chemioterapii. Trzeba również podkreślić, że wystąpienie nowotworu w tak młodym wieku predysponuje do innych chorób nowotworowych w dorosłości.