Dziecko nie chce czytać. Jak zachęcić do czytania?

Jak pokazuje raport przygotowywany co roku przez Bibliotekę Narodową, zaledwie 54 proc. Polaków deklaruje, że czyta co najmniej jedną książkę w roku, a 24 proc. pytanych – 7 lub więcej pozycji. Po książki chętniej sięgają kobiety niż mężczyźni (stosunek 51 do 33 proc.). Sytuację nieco ratują nastolatkowie, ponieważ 76 proc. z nich czyta książki, co z całą pewnością wiąże się z obowiązkiem szkolnym. Wobec powyższych danych warto szukać odpowiedzi na pytanie, skąd bierze się niechęć do czytania u dziecka. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być co najmniej kilka:

• traktowanie czytania książek jako przykrego obowiązku szkolnego i wywieranie na dziecku presji,
• zabranie dziecku decyzyjności co do wyboru lektur,
• problemy ze wzrokiem,
• dysleksja i inne problemy rozwojowe malucha, które mogą stwarzać trudności w rozumieniu czytanego tekstu.

Dziecko nie chce czytać

Zanim zaczniemy stosować bardziej wyszukane sposoby na zachęcenie dziecka do czytania książek, wcześniej warto z nim porozmawiać i zadać pytanie o jego niechęć do lektur. Do takiej rozmowy dobrze jest wcześniej się przygotować – zwłaszcza do odpowiedzi na zarzut, że książki są nieciekawe, nudne i niezajmujące. Obalenie tego typu argumentów jest bardzo proste – wystarczy wytłumaczyć dziecku, że nie wszystkie lektury są nudne, a większość z nich może rozwinąć jego pasje, a także rozbudzić nowe zainteresowania. Warto też przedstawić wszystkie zalety czytania książek – począwszy od rozwijania wyobraźni, przez wspieranie rozwoju, aż po wzbogacanie słownictwa.

Jeśli szukamy sposobu, jak zachęcić dziecko do czytania książek, z całą pewnością nie należy podążać drogą, którą kroczy wielu nauczycieli. Zmuszając uczniów do czytania lektur oraz stosując różnego rodzaju groźby i kary, nie zajdziemy daleko. Takie zachowania mogą przynieść odwrotny skutek do zamierzonego i jeszcze bardziej zniechęcić dziecko do czytania książek. Jak zatem sprawić, by nasze pociechy same z siebie sięgały po różne pozycje literackie? 

• Dajmy dziecku możliwość wyboru książek – maluchy powinny same decydować, co i kiedy chcą czytać. Możemy im jednak tę decyzję ułatwić, zabierając je do księgarni lub biblioteki i dając swobodę wyboru kilku dowolnych pozycji (w granicach rozsądku). 
• Nie obarczajmy dziecka zbyt wieloma obowiązkami – wielu rodziców przerzuca swoje ambicje na dziecko, a tym samym organizuje mu czas po same brzegi: szkoła, zajęcia pozaszkolne, odrabianie lekcji. W harmonogramie dnia dziecko może nie znaleźć czasu na czytanie książek, gdyż jest to zadanie, które wymaga pewnego wysiłku intelektualnego. 
• Wzmacniajmy pozytywnie pożądane zachowania – jeśli zauważymy, że dziecko samo z siebie sięga po książkę, to warto taką postawę wynagrodzić, chociażby słowną pochwałą. 
• Zweryfikujmy, czy dziecko nie boryka się z problemami natury zdrowotnej – być może przyczyna niechęci malucha do czytania książek tkwi w jego wadzie wzroku, dysleksji bądź jeszcze innym problemie.

Czytanie dziecku

Zanim dziecko samodzielnie zacznie oddawać się przyjemności płynącej z czytania książek, wcześniej powinno obcować z nią za pośrednictwem rodziców. Jest to niezwykle ważne nie tylko ze względu na rozwój intelektualny malucha, ale również budowania dobrych i pożądanych nawyków. 

Nie bez znaczenia są również korzyści płynące z czytania książek małym dzieciom – mowa tu przede wszystkim o wzmacnianiu więzi emocjonalnej, rozbudzaniu ciekawości świata, ćwiczeniu wyobraźni, ćwiczeniu pamięci i koncentracji, a także logicznego myślenia. 

Książki zachęcające do czytania

Na początek świetnie sprawdzą się lektury interaktywne, które wymagają pewnej aktywności i zaangażowania. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują poniższe tytuły: 

• „Jestem Kreską. Pobaw się ze mną” (Anna Jankowska)
• „Idol. Maria Skłodowska-Curie” (Justyna Styszyńska)
• „Kliknij mnie” (Salina Yoon)
• „W góry” (Piotr Karski)
• „Mapa przyszłości” (Tomasz Minkiewicz) 
• „OCH! Książka pełna dźwięków” (Herve Tullet)
• „Wyhoduj własne drzewo” (Robert Trojanowski) 
• „Pobaw się z Fafikiem” (Robert Trojanowski)
• „Moje roboty. Piżamorama” (Michael Leblond, Frederique Bertand)
• „Zniszcz ten dziennik” (Keri Smith)
• „Abecadło pod lupą” (Eugenia Wasylczenko) 
• „O bardzo głodnym misiu” (Maciej Jasiński) 
• „Urodziny Misia” (Dorota Migda) 

Przykład idzie z góry, czyli jak zachęcić dziecko do czytania książek

Dzieci naśladują swoich rodziców, powielając zarówno te pozytywne, jak i negatywne zachowania. Jest to element koncepcji „modelowania”, wedle której ludzie uczą się poprzez naśladowanie dorosłych (nie tylko rodziców). Jeśli dorośli w otoczeniu malucha nie obcują z literaturą, to nie ma nic dziwnego w tym, że nie sięga on chętnie po książki. Dlatego też warto pamiętać, że w powiedzeniu mówiącym, że przykład idzie z góry, jest sporo prawdy.

Jednym z ważnych elementów w drodze do zachęcania dziecka do czytania książek jest znalezienie odpowiedniej motywacji, która popchnie malucha do samodzielnego obcowania z literaturą. Możemy zacząć od wycieczki do biblioteki bądź księgarni i wspólnego przejrzenia kilku wybranych pozycji – atrakcyjna okładka i kolorowe obrazki mogą stanowić świetną zachętę do samodzielnego zgłębiania książkowych historii. 

Dobrym rozwiązaniem może być również sięgnięcie po audiobooki, które warto potraktować jako przystanek w drodze do książek papierowych. Możemy też spróbować czytać lektury wspólnie z maluchem – będzie to jednocześnie świetny sposób na wzmacnianie więzi emocjonalnej.