Mama 4 plus – emerytura dla matek mających więcej niż czworo dzieci    

Emerytura dla matek to potoczna nazwa rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, nazywanego także Mama 4 plus. O świadczenie można się ubiegać od 1 marca 2019 roku. Głównym celem jest zapewnienie niezbędnych środków utrzymania tym, którzy zrezygnowali z zatrudnienia (albo w ogóle go nie podjęły), aby wychowywać dzieci.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające przysługuje nie tylko matkom. Może ono być przyznane matce, która urodziła i wychowała lub wychowała co najmniej czworo dzieci, a także ojcu, który wychował co najmniej czworo dzieci, w przypadku śmierci matki dzieci albo porzucenia dzieci przez matkę lub w przypadku długotrwałego zaprzestania wychowywania dzieci przez matkę.  Emerytura może być przyznana matce po osiągnięciu 60 lat, a ojcu – po osiągnięciu 65 lat, w przypadku gdy nie posiada dochodu zapewniającego niezbędne środki utrzymania.

Wysokość świadczenia nie może być wyższa od najniższej emerytury. Od 1 marca 2023 r. wynosi ona 1588,44 zł i jest co roku waloryzowana (podobnie jak świadczenie Mama 4 plus). Jeśli nie pobieramy emerytury ani renty, rodzicielskie świadczenie uzupełniające przysługuje w wysokości najniższej emerytury. Jeśli pobieramy emeryturę lub rentę w wysokości niższej niż najniższa emerytura, rodzicielskie świadczenie uzupełniające będzie dopełnieniem do najniższej emerytury.

Emerytura dla matek miała być sposobem na uhonorowanie osób, które wychowały co najmniej czworo dzieci i z tytułu długoletniego zajmowania się potomstwem nie wypracowały emerytury w wysokości odpowiadającej co najmniej kwocie najniższej emerytury.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające to przede wszystkim wsparcie finansowe dla osób żyjących na granicy ubóstwa. Głównie mowa o kobietach, bo to one rezygnują z pracy zawodowej. Nie jest łatwo przetrwać z jednej pensji, podobnie z jednej emerytury. Chociaż świadczenie to minimalna kwota, często pozwala kobietom na zachowanie godności i posiadanie własnych środków. Bo przemocy ekonomicznej doświadczamy w każdym wieku.

Czy program Mama 4 plus wpływa na dzietność? Jak pokazują statystyki – niekoniecznie (w kwietniu 2023 urodziło się 21 tysięcy dzieci, to najgorszy wynik po II wojnie światowej).

Na jakie świadczenia mogą liczyć rodziny wielodzietne? Oprócz rozwiązań, takich jak Rodzina 500 plus czy Dobry start (tzw. 300 plus), to m.in.: dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, Karta Dużej Rodziny i zależna od liczby dzieci ulga prorodzinna.

Wielodzietność jest także brana pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym do przedszkoli.

Jak wynika z badania przeprowadzonego przez CBOS, zdecydowana większość Polaków (86 proc.) słyszała o programie Mama 4 plus wprowadzającym minimalne emerytury dla matek co najmniej czworga dzieci. A trzy piąte respondentów to zwolennicy programu Mama 4 plus.

O korzyściach z wprowadzenia rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego już wspominaliśmy – to przede wszystkim zapewnienie środków do życia. Emerytura dla matek pokazuje także, że praca w domu to też praca i należą się za nią świadczenia.

Jednak program Mama 4 plus to także kontrowersje. Są one związane głównie z uwzględnieniem jedynie jednej grupy (osób wychowujących co najmniej czwórkę dzieci), pomijając m.in. osoby, które zrezygnowały z pracy zawodowej i nie mają prawa do emerytury, ponieważ opiekowały się niepełnosprawnymi dziećmi.

Matczyna emerytura przeznaczona jest dla osób, które nie mają prawa nawet do minimalnej emerytury. Zapomniano o tych, którzy otrzymują niewiele więcej, żyją „od pierwszego do pierwszego”. Kolejną grupą, którą pominięto, są osoby, które łączyły wychowywanie dzieci z pracą zawodową – one także wychowywały co najmniej czwórkę dzieci, dlaczego nie są uhonorowane?