Cytologia – co należy o niej wiedzieć

Cytologia, a właściwie rozmaz cytologiczny, jest badaniem skriningowym raka szyjki macicy. Materiał pobierany jest przez ginekologa z kanału oraz tarczy szyjki macicy, a następnie utrwalany w specjalnym płynie (w przypadku cytologii płynnej) lub na szkiełku (w przypadku konwencjonalnej metody szkiełkowej, obecnie mniej zalecanej). Następnie specjalista ogląda pod mikroskopem materiał i opisuje go. 

Polskie Towarzystwo Ginekologii i Położnictwa zaleca, aby wykonywać cytologię płynną, ponieważ dzięki płynowi, w którym umieszczany jest pobrany materiał, jest on pozbawiony takich elementów jak śluz czy krwinki, które mogłyby zakłócać obraz pod mikroskopem. Ocena takiej cytologii jest więc dokładniejsza. Poza tym tak pobrany materiał może zostać zbadany w kierunku obecności wirusa HPV (tzw. Co-Test).

Cytologia wykonywana jest podczas rutynowej wizyty u lekarza ginekologa. Ważne, aby materiał został pobrany przed badaniem ginekologicznymi przed wykonaniem USG przezpochwowego. Kobieta kładzie się na fotelu, a lekarz, używając specjalnej szczoteczki, pobiera komórki z tarczy szyjki macicy i z jej kanału. Sama cytologia nie jest bolesna, ale dla części kobiet ruchy szczoteczką są nieprzyjemne. W niektórych przypadkach mogą doprowadzić do krwawienia. Niezwykle ważne jest jednak, aby badanie nie było wykonywane przy użyciu na przykład wacika ani patyczka, ponieważ wówczas komórki nie zostaną pobrane w odpowiedni sposób. Kobieta nie powinna także współżyć przed cytologią ani stosować żadnych leków dopochwowych. 

Gdzie wykonać cytologię

Cytologię można wykonać w każdej przychodni, w której przyjmuje ginekolog, czasami badanie to wykonywane jest przez położne. Wielu lekarzy pobiera materiał do badania podczas rutynowej wizyty kontrolnej. 

Ile kosztuje cytologia

Obecnie w ramach NFZ możliwe jest wykonanie tylko cytologii na podłożu klasycznym. Cytologia płynna nie jest refundowana. To, ile kosztuje cytologia, zależy w dużej mierze od miasta i konkretnej przychodni. W zależności od wybranej metody jest to koszt w granicach 50–150 zł. 

Jak interpretować wyniki cytologii

Wyniki cytologii określane są w specjalnym systemie Bethesda. Dalsze postępowanie zależy od rodzaju komórek i otrzymanego wyniku. W każdym wypadku powinien być on skonsultowany z lekarzem ginekologiem.

NFZ refunduje cytologię raz na trzy lata każdej kobiecie między 25. a 69. rokiem życia. Jeśli jednak istnieją czynniki ryzyka lub poprzednie wyniki badań były nieprawidłowe, cytologia jest wykonywana częściej. Niektórzy ginekolodzy przyjmujący w gabinetach prywatnych rekomendują wykonywanie tego badania częściej, nawet gdy nie ma niepokojących objawów. Jest to spowodowane tym, że jego czułość wynosi około 70 proc. Częstsze wykonywanie cytologii zwiększa więc szansę na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości. 

W którym dniu cyklu robić cytologię

Cytologii nie wykonuje się w czasie miesiączki, nie jest natomiast wyraźnie określone, w którym dniu cyklu należy ją zrobić. Lekarze zalecają, aby była wykonana w okresie po zakończeniu krwawienia, czyli mniej więcej od piątego dnia cyklu, do kilku dni przed miesiączką. W przypadku kobiet w ciąży cytologię wykonuje się najczęściej na pierwszej wizycie, czyli przed 10. tygodniem. Badanie można powtórzyć w kolejnych trymestrach.