Alimenty na dziecko. Co warto o nich wiedzieć?

Alimenty to świadczenia wypłacane na rzecz członków rodziny. Alimenty na dziecko najczęściej wypłaca jedno z rodziców, ale do świadczeń alimentacyjnych mogą być zobowiązani także inni członkowie rodziny (np. w sytuacji, gdy rodzice dziecka nie żyją). Alimenty mają zaspokajać bieżące potrzeby dziecka – dostarczać środków utrzymania i wychowania. Te potrzeby to m.in. wyżywienie, ubranie, ale i edukacja. Nie ma limitu wieku wypłacania alimentów – świadczenie powinno obowiązywać do momentu, kiedy dziecko nie będzie w stanie samo się utrzymać.

Pojęcie obowiązku alimentacyjnego znajdziemy w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (mowa o nim w dziale trzecim, od art. 128). Obowiązek alimentacyjny, czyli obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeb także środków wychowania, obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Kodeks wskazuje, że rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Wyjątkiem jest, gdy dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

O alimenty powinna wnioskować osoba, na której rzecz mają być świadczone. W imieniu niepełnoletniego dziecka, które nie ma jeszcze pełnej zdolności do czynności prawnych, pozew o alimenty składa jego opiekun prawny – najczęściej jest to matka, ojciec lub dziadkowie. Pamiętajmy, że pozew o alimenty jest pismem procesowym, które powinno zawierać określone elementy. Zostały one wyszczególnione w art. 126 Kodeksu postępowania cywilnego.

Pozew o alimenty składamy do sądu rejonowego: zgodnego z miejscem zamieszkania pozwanego lub miejsca zamieszkania osoby uprawnionej (powoda). Przygotowując pozew, musimy określić strony postępowania – pozwanym będzie rodzic, który nie łoży na utrzymanie dziecka (lub inna osoba, od której alimenty wnioskujemy), z kolei powodem – dziecko. Jednak gdy jest ono niepełnoletnie, w jego imieniu występuje przedstawiciel ustawowy i to on bierze udział w czynnościach procesowych, m.in. składa podpis na pozwie o alimenty. W pozwie musimy podać także dane stron – powoda i pozwanego (imię i nazwisko, adres zamieszkania, PESEL – w przypadku pozwanego nie jest on konieczny, jednak jeśli znamy numer, warto go wpisać). Oto, co jeszcze musi znaleźć się w pozwie:

• miesięczna kwota, o jaką wnioskujemy, wraz z terminem i sposobem płatności,
• wartość przedmiotu sporu – w przypadku alimentów będzie to miesięczna kwota alimentów pomnożona przez 12 miesięcy,
• uzasadnienie pozwu – to najdłuższa część, w której powinniśmy jak najdokładniej opisać sytuację majątkową (zarówno rodzica, który mieszka z dzieckiem i utrzymuje je na co dzień, jak i tego, którego miałby płacić alimenty), jak wygląda opieka nad dzieckiem, aktualny podział wydatków (czy drugi rodzic w ogóle w nich partycypuje), jakie potrzeby ma dziecko itp. Do pozwu warto dołączyć dowody, takie jak faktury za zakupy.

Zabezpieczenie alimentów

Razem z wnioskiem o alimenty możemy złożyć wniosek o zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych. Jak wskazuje art. 753 Kodeksu postępowania cywilnego, może ono polegać na zapłacie jednorazowo lub okresowo określonej sumy na rzecz uprawnionego przez osobę zobowiązaną do zapłaty. Podstawą zabezpieczenia jest uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Wniosek o zabezpieczenie roszczeń musimy więc uzasadnić – możemy to zrobić po prostu w pozwie o alimenty.

Nie ma jednej, odgórnie ustalonej stawki. Wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka, ale i od możliwości rodzica, który ma te alimenty płacić (mowa nie o rzeczywistych zarobkach, ale o tym, jakie mógłby osiągać, np. na podstawie wykształcenia czy doświadczenia). Dlatego składając wniosek o alimenty, warto napisać dokładne uzasadnienie pozwu, uargumentować kwotę, o jaką wnosimy. Ważne będą także dołączone dowody czy zeznania świadków. 

Z kolei świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednak w kwocie nie wyższej niż 500 zł.

Warto pamiętać, że na wysokość alimentów nie wpływają m.in. świadczenia rodzinne czy świadczenie wychowawcze (500 plus), a także świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Pierwszą rzeczą, o której warto pomyśleć, jest umieszczenie w pozwie o alimenty wniosku o ustawowe odsetki w razie opóźnienia w płatnościach. Gdy osoba uprawniona do alimentów ich nie otrzymuje, może wnioskować o świadczenia z funduszu alimentacyjnego. 

Fundusz alimentacyjny to system wspierania osób uprawnionych do alimentów środkami finansowymi z budżetu państwa. Wniosek o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego składamy do organu właściwego wierzyciela. Należy do niego dołączyć zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne o jej bezskuteczności (powinny znaleźć się tam informacje o stanie egzekucji, przyczynach bezskuteczności oraz działaniach, które zostały podjęte w celu wyegzekwowania zasądzonych alimentów).

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują uprawnionej osobie:

• do ukończenia 18. roku życia,
• do ukończenia 25. roku życia – w przypadku nauki w szkole lub szkole wyższej, 
• bezterminowo – w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Z funduszu alimentacyjnego nie mogą skorzystać osoby, które zawarły związek małżeński, zostały umieszczone w pieczy zastępczej lub instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie. 

Ważne jest także spełnienie kryterium dochodowego – w 2022 roku dochód na osobę w rodzinie nie może przekroczyć 900 zł. Prawo do świadczeń otrzymywanych z funduszu alimentacyjnego ustalane jest na określony czas – okres świadczeniowy trwa od 1 października do 30 września kolejnego roku.