Poznaj sprawdzone ćwiczenia na dykcję dla dzieci

Przede wszystkim należy wiedzieć, że ćwiczenia dykcyjne mają sens tylko wówczas, gdy dziecko nie ma żadnej wady wymowy. Jeśli zmaga się z jakimś problemem, w pierwszej kolejności należy zgłosić się do logopedy i skupić uwagę na wyeliminowaniu nieprawidłowości.

Koniecznie zatem zgłoś się do specjalisty, jeśli zauważysz, że dziecko:

• sepleni,
• nieprawidłowo artykułuje niektóre głoski,
• jąka się,
• mówi przez nos,
• ma wadę zgryzu.

Jeśli mamy wątpliwości co do wymowy dziecka, warto skonsultować się z logopedą, który postawi diagnozę i wyjaśni mechanizmy wpływające na zaburzenia rozwoju prawidłowej artykulacji. Oceni etap rozwoju mowy, a jeśli zdiagnozuje wadę wymowy, dokładnie określi jej rodzaj i przygotuje wskazania do terapii.

Jeśli nie ma żadnych nieprawidłowości lub zostały one wyjaśnione i przepracowane, można wówczas przejść do typowych ćwiczeń na dykcję i emisję głosu, których zadaniem jest usprawnienie motoryki narządów artykulacyjnych. Brzmi poważnie, ale w praktyce to ćwiczenia buzi i języka dla dzieci.

W przypadku najmłodszych problemy z dykcją mogą mieć nieco inne podłoże niż u dorosłych, jednak efekt w postaci tego, co słyszymy, może być podobny. Jakie to problemy?

1. Zmęczenie głosu. Po całym dniu mówienia język zaczyna się plątać. Ćwiczenia dykcji oczywiście mogą pomóc, ale najlepiej będzie odpocząć, wyciszyć się, np. słuchając, a nie mówiąc. Następnego dnia wszystko powinno wrócić do normy. 
2. Zadyszka. Może być efektem stresu lub złych nawyków oddechowych. Dlatego warto pracować z samym oddechem, ucząc się nad nim panować i go kontrolować. Dla dorosłych dobrym ćwiczeniem jest kontrolowanie ilości wydychanego powietrza. Polega na tym, by mówiąc, nie zdmuchnąć ustawionej przed sobą świeczki. Pracuj nad tym, żeby jej płomień był prawie nieruchomy. Do ćwiczeń dykcyjnych dla dzieci świeczkę można zastąpić choćby tasiemką. 
3. Problemy z tempem. U dzieci najczęściej wynikają z emocji. Rozentuzjazmowane, chcąc szybko opowiedzieć jakąś historię, nie nadążają za własnymi myślami. Kluczem będzie regularny trening. Można w tym celu wykorzystać metronom i wierszyki na dykcję. Recytowane raz szybciej, raz wolniej będą ciekawym doświadczeniem i świetną zabawą.
4. Tembr głosu. Nad tym, że maluch mówi za cicho – lub przeciwnie – za głośno, również można pracować, wykorzystując ćwiczenia na dykcję i emisję głosu. Przy tej okazji jest szansa na niezłą lekcję mowy ciała. 

Dziecko 5-6-letnie powinno prawidłowo artykułować słowa (tj. wymawiać poszczególne głoski). Mowa w tym wieku powinna być wyraźna i zrozumiała dla otoczenia. Zasób słownictwa i umiejętność stosowania zróżnicowanych form gramatycznych pozwala tworzyć dłuższe wypowiedzi, opowiadać i odpowiadać logicznie na pytania. Ćwiczenia dykcyjne, wierszyki czy historyjki będą więc rozwijać i szlifować umiejętności dziecka.

Dykcja to umiejętność, nad którą watro pracować. Zwłaszcza że ćwiczenia dykcyjne dla dzieci są przy okazji świetną zabawą również dla rodziców! Jak ćwiczyć dykcję?

1. Regularnie. Częstotliwość zależy od indywidualnych oczekiwań i predyspozycji. Niemniej systematyczność to podstawa. 
2. Krótko. Lepiej wykonywać ćwiczenia częściej po kilka minut dziennie aniżeli kilka godzin raz na jakiś czas. Będzie to skuteczniejsze dla słyszalnej poprawy dykcji.
3. Zdrowo i bezpiecznie. Ćwiczenia dykcyjne nie powinny wywoływać dyskomfortu – ucisków gardła, nadmiernego wydzielania śliny itp. W razie wątpliwości lepiej odłożyć ćwiczenie, zmienić je lub zrobić przerwę. Jeśli trudności jest więcej lub się powtarzają, warto skonsultować się z logopedą.
4. Cierpliwie. Poprawa dykcji to proces często wymagający wzmocnienia ciała. Warto więc dać sobie czas. Regularność sprawi, że efekty na pewno będą widoczne.

Dobrze jest wykonywać ćwiczenia dykcyjne wspólnie z dzieckiem. Będzie to nie tylko nauka i praca, ale również wyjątkowo spędzony wspólnie czas. 

Ćwiczenia buzi i języka

Pierwszy krok do poprawy dykcji to wspomniane wcześniej ćwiczenia buzi i języka, które najlepiej wykonywać przed lustrem. Takie ćwiczenia to między innymi:

• buziaki (cmokanie),
• ćwiczenia języka, np. machanie nim na boki i do góry, oblizywanie się, wodzenie czubkiem języka po podniebieniu, liczenie zębów, czy ich czyszczenie od wewnątrz. 
• nadymanie policzków,
• przepychanie powietrza z jednego policzka do drugiego,
• ziewanie.

Możecie połączyć je np. z grą planszową, np. po każdym rzucie kostką jedno ćwiczenie. Sprawdza się także wymyślanie bajek i obudowywanie poszczególnych ćwiczeń historyjką. 

Ćwiczenia wymowy głosek i wyrazów

Po rozgrzewce można przejść do drugiego etapu, czyli konkretnego ćwiczenia na dykcję. Na początek niech to będzie określona głoska, później zbitki wyrazowe lub wyrazy i wreszcie wierszyki na dykcję, w tym wywołujące salwy śmiechu łamańce językowe. 

• Czarna krowa w kropki bordo, żuła trawę, kręcąc mordą.
• Siedzi Jerzy na wieży i nie wierzy, że na wieży jest gniazdo jeży i sto jeżozwierzy.
• Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego.
• Ząb zupa zębowa, dąb zupa dębowa.
• W czasie suszy szosa sucha.
• Cesarz często czesał cesarzową.
• Szedł Sasza szosą podczas suszy suchą stopą.

Krótkie łamańce językowe to ćwiczenia dykcyjne. Wierszyki to już kolejny poziom. Kto pamięta „Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie…”?

Od czego zaczniecie?