Stymulacja rozwoju niemowlaka

Kluczowe umiejętności zdobywane przez niemowlę nazywane są kamieniami milowymi. To właśnie one służą do monitorowania rozwoju ruchowego, emocjonalnego i intelektualnego dziecka. W ciągu pierwszych 12 miesięcy niemowlę nabywa całe spektrum nowych zdolności i z całkowicie uzależnionego od rodziców noworodka staje się ciekawym świata i coraz bardziej aktywnym niemowlęciem. 

W kontekście rozwoju ruchowego niemowlęcia wyróżnia się następujące etapy:

• siedzenie z podpartym tułowiem i przewracanie się z brzucha na plecy – czwarty miesiąc życia;
• siedzenie przez krótką chwilę przy podpieraniu się rękami – szósty miesiąc życia;
• stabilne siedzenie bez podtrzymywania – siódmy miesiąc życia;
• początki raczkowania – dziewiąty miesiąc życia;
• sprawne raczkowanie i pierwsze chodzenie, jeśli dziecko trzymane jest za obydwie rączki – dziesiąty miesiąc życia;
• stanie przez kilka sekund i chodzenie, jeśli dziecko trzymane jest jedną rączką – jedenasty miesiąc życia;
• pierwsze samodzielne kroki – dwunasty miesiąc życia.

Noworodek ma jeszcze słabo rozwinięty wzrok, zarówno pod względem ostrości widzenia, jak i rozpoznawania kształtów. Może dostrzec obiekty tylko w zasięgu 20 cm od twarzy, jednakże potrafi rejestrować ruch.  Wykształcony słuch pozwala mu na zlokalizowanie miejsca, z którego pochodzi dźwięk.

W drugim miesiącu życia, a dokładniej od ósmego tygodnia, niemowlę potrafi już odróżniać pojedyncze smaki i zapachy. Lepiej też słyszy poszczególne dźwięki i zaczyna dostrzegać kontrasty. Widzi własne rączki i wkłada je do ust. Koordynacja ręki i oka poprawia się w trzecim miesiącu życia. Maluch śledzi już wzrokiem poruszane przed nim przedmioty oraz artykułuje pojedyncze dźwięki.

W czwartym miesiącu życia dziecko często się śmieje, potrafi też reagować krzykiem. Ssie i oblizuje zabawki, poznając ich smak i twardość. Słysząc dźwięk, odwraca w jego kierunku głowę, dostrzega obraz w lustrze i coraz lepiej radzi sobie z oceną odległości od wybranego obiektu.

Kolejne miesiące przynoszą wzrost świadomości dziecka. 5-miesięczny maluch rozpoznaje głos i nastrój opiekuna, śmieje się, wymawia samogłoski i spółgłoski, porusza zabawkami, by usłyszeć wydawane przez nie dźwięki. Niemowlę jest też w stanie dłużej koncentrować się na jednej zabawce, szczególnie jeśli oddziałuje ona na zmysł wzroku (jest kolorowa), dotyku (ma nieznaną dotąd dla malucha fakturę) i słuchu (wydaje nowe dźwięki).

Półroczne niemowlę może już zatrzymać wzrok w jednym punkcie przez pewien czas, odróżnia głosy różnych osób, gaworzy, naśladuje usłyszane dźwięki, a czasem rozpoznaje swoje imię. Kiedy rodzice zabiorą 7-miesięczne dziecko na spacer, będzie ono z ciekawością przyglądało się wszystkiemu, co zobaczy. W ósmym miesiącu życia niemowlę rozróżnia coraz więcej kolorów, posiada też ostrość widzenia prawie tak samo dobrą jak osoba dorosła. Między 9. a 12. miesiącem życia zmysły są już dobrze rozwinięte, w szczególności słuch. Intensywny rozwój wzroku trwa do około drugiego roku życia.

Zabawa jest dla dziecka niezwykle ważną aktywnością, ponieważ rozwija koordynację ruchową malca oraz wspiera jego zdolności poznawcze. Przez pierwsze miesiące życia dziecko nie potrafi jeszcze samodzielnie się bawić, dlatego wkład rodziców w inicjowanie i towarzyszenie w zabawach jest nie do przecenienia. Dziecko, któremu czyta się książeczki i pokazuje obrazki ćwiczy zmysły i rozwija zdolności językowe. Rodzice bawiący się z maluchem na podłodze wspomagają naukę chodzenia dziecka. Układanie klocków to doskonały sposób na ćwiczenie ruchów precyzyjnych.

Dieta ma kluczowy wpływ na rozwój niemowlęcia, w tym wzrost dziecka, nabywanie odporności oraz kształtowanie zdolności poznawczych. Przez pierwsze sześć miesięcy prawidłowe żywienie opiera się na karmieniu mlekiem matki bądź mlekiem modyfikowanym. W kolejnych miesiącach wprowadza się pokarmy uzupełniające, ponieważ samo mleko kobiece nie jest już wystarczającym źródłem składników pokarmowych. W badaniach naukowych zaobserwowano, że dzieci karmione naturalnie mają mniejszą szansę na zachorowanie na alergie i choroby autoimmunologiczne niż dzieci karmione sztucznie.

Pokarm kobiecy zawiera składniki odżywcze wpływające na prawidłowy rozwój wszystkich układów i narządów. Odpowiednia ilość pożywienia zapewnia sprawne funkcjonowanie mózgu i zmysłów. Dostarczane minerały i witaminy budują kości, stawy i mięśnie. Obecne w mleku składniki immunologiczne, w tym immunoglobuliny IgA, biorą udział w ochronie organizmu przed infekcjami.

Jeśli w diecie niemowlęcia zabraknie niektórych produktów zawierających istotne dla zdrowia składniki odżywcze, w tym białko, kwas dokozaheksaenowy (DHA), jod i żelazo, u dziecka mogą pojawić się zaburzenia odżywiania oraz wyższe ryzyko niektórych chorób wieku dorosłego. Dlatego właśnie mówi się, że żywienie w wieku dziecięcym programuje organizm na dalsze lata życia. Odpowiednia dieta może zapobiec pojawieniu się chorób cywilizacyjnych: miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, astmy i chorób nowotworowych.