Sen niemowlaka – co robić, gdy noworodek nie chce spać?

Kłopoty ze snem u noworodków i małych dzieci wcale nie są takie rzadkie. Jak się szacuje, ma je od 20 do 30 proc. niemowląt i dzieci do lat trzech. Ich przyczyny mogą być bardzo różne – od bardzo prozaicznych, po wymagające konsultacji z lekarzem. Dziecko, które gorzej śpi, bywa rozdrażnione, ma kłopoty z koncentracją i jest pobudzone. Opieka nad  nim jest trudnym doświadczeniem dla jego mamy, angażuje też całą rodzinę. Warto zrobić wszystko, by, jeśli to tylko możliwe, eliminować przeszkody mające wpływ na jakość snu dziecka.

Wszyscy znamy maleńkie dzieci, które potrafią beztrosko spać w każdych warunkach – przy zapalonym świetle, w hałasie i na ulicy.  Wiele innych potrzebuje wyciszenia, przyciemnionych świateł, bliskości mamy i spełnienia kilku innych warunków.

Niemowlę nie chce spać, gdy jest głodne

Najczęstszą i – na szczęście – przemijającą  przyczyną braku snu u noworodka bywa głód. Niewielki żołądek i niedojrzały układ trawienny sprawiają, że dziecko je często, ale niewielkie porcje. Sama czynność ssania piersi czy smoczka butelki może być dla niego bardzo wyczerpująca. Dodatkowym problemem jest ulewanie pokarmu, kiedy maluch próbuje ssać zbyt łapczywie. Zachłystywanie się, odbijanie, zbyt duże hausty mleka – wszystko to wprawia niemowlę w rozdrażnienie i zakłóca jego spokojny sen.

Dodatkowym problemem może być atmosfera podczas karmienia. Wiele mam stresuje się problemami z karmieniem, niesłusznie obwiniając się o brak umiejętności. Stan matki łatwo udziela się jej dziecku, niemowlę nie chce spać, bo jest zwyczajnie głodne, albo boli go brzuszek. Problem ze spaniem u małego dziecka wywołuje także kolka pokarmowa – reakcja niedojrzałego układu trawiennego malucha na pożywienie.  Ból jest dużym utrudnieniem dla maleńkiego organizmu i ma wpływ na problemy ze snem.

Niemowlę nie może zasnąć, kiedy jest mu za gorąco i niewygodnie

Zdarza się, że noworodek nie śpi, kiedy jest zbyt grubo ubrany. Rodzice, zaniepokojeni chłodnymi rączkami i nóżkami dziecka, próbują okrywać go dodatkowymi kołderkami i zakładają podwójne ubranka.  Zwykle nie ma takiej potrzeby, bo u malucha, który nie ma jeszcze ukształtowanego systemu termoregulacji, chłodne rączki czy nosek są normą. Przegrzewanie maleńkiego dziecka jest częstym przewinieniem rodziców.  Mama z odkrytymi ramionami i ubrany w czapeczkę i przykryty kocykiem maluch w zasłoniętym wózku to latem częsty widok na parkowych alejkach.

Kiedy będziemy próbowali uśpić niemowlę w zbyt gorącym pomieszczeniu, dodatkowo jeszcze okryjemy je po uszy, na pewno będzie miało kłopoty z zaśnięciem, a nawet jeżeli zaśnie ze zmęczenia, to zwykle na bardzo krótko. By dziecko dobrze spało,  temperatura w jego pokoju nie powinna przekraczać 20 st. C. Obowiązkową czynnością przed ułożeniem maleństwa do snu powinno być wietrzenie jego pokoju.

Małe dziecko może mieć kłopoty ze snem z powodu zatkanego nosa. Wiele mam ma wrażenie, ze ich dziecko sapie podczas oddychania. To nic złego, bo nawet u zdrowego malucha na błonie śluzowej noska osiadają drobinki pyłu, kurzu i innych zanieczyszczeń.  Niemowlę źle śpi, kiedy ma katar i obrzęk błon śluzowych nosa. Jakość snu można poprawić udrażniając mu go specjalnymi preparatami nawilżającymi. Zalegającą wydzielinę można usuwać przy pomocy specjalnych aspiratorów albo wody morskiej w sprayu, która skutecznie rozpuszcza zeschniętą wydzielinę.

Problemy ze snem u niemowląt mogą być jednym z objawów niektórych chorób – od zespołu niespokojnych nóg, zaburzeń oddychania, zaburzeń somatycznych takich jak refluks, po infekcje. W takich przypadkach metodę postępowania i leczenia ustali lekarz pediatra.

Dzieci mogą gorzej spać w czasie tzw. kamieni milowych w rozwoju. To np. moment nauki chodzenia czy faza lęku separacyjnego od rodziców. Warto też brać pod uwagę fakt, że ludzie „sowy” i „skowronki”, ze skłonnością do późnego albo wczesnego chodzenia spać, po prostu mogą mieć takie preferencje od wczesnego dzieciństwa.

Istotnym powodem zaburzeń snu u niemowlęcia jest ząbkowanie. Rosnące ząbki potrafią zepsuć niejedną noc nie tylko maluchowi, ale całej jego rodzinie. Bywa, że ząbkowaniu towarzyszy gorączka.

Niemowlak nie chce spać? Sprawdź, czy ma pełną pieluszkę

Dużo maluchów reaguje niepokojem na zawartość pieluszki i krzykiem alarmuje dyskomfort, kiedy jest mokra czy brudna. Noworodki i niemowlęta załatwiają się nawet kilkanaście razy na dobę. U wielu z nich jest to powodem do pobudki i niepokoju. Powszechnie używane pampersy częściowo niwelują problem, ale są maleństwa tak wrażliwe, że wybudzi je lekko zmoczony pampers. Na niespokojny sen wpływają także stany zapalne, alergie odpieluszkowe i odparzenia. Każdy taki stan wywołuje ból, który utrudnia niemowlęciu zasypianie. W takiej sytuacji pomocne mogą być zasypki i maści gojące.

Niemowlę może reagować zakłóceniami snu na nadmiar bodźców. Dzieje się tak, gdy w jego otoczeniu wiele się dzieje i pojawia się wiele nowych osób. Nie każde dziecko czuje się dobrze w hałasie i rozgardiaszu. Wiele maluchów po dniu pełnym wrażeń ma później kłopoty ze snem. Wiele innych budzą sny, których się boją.

Nie ma wątpliwości, że małemu dziecku trzeba dozować nowe doznania, bo jego możliwości poznawcze rozwijają się wraz z wiekiem. Odporność psychiczna musi iść w parze z rozwojem fizycznym malucha. Światło i ciemność, hałas, gwałtowne ruchy, obce miejsca – wszystko to sprawia, że niemowlę nie chce spać w nocy i nie chce zasnąć w ciągu dnia. W takiej sytuacji na wiele dzieci uspokajająco działa obecność mamy i stworzenie przyjaznych warunków do wyciszenia się. Może to być cicha muzyka, przyciemnione światło czy włączenie popularnego misia Szumisia.

Co na sen dla dziecka – sposoby na usypianie niemowlaka

Usypianie dziecka, szczególnie takiego, które ma kłopoty ze spokojnym snem, to nie lada zadanie. Trzeba pamiętać, że na spokojny sen naszego dziecka pracujemy przez cały dzień, dlatego znaczenie ma spędzanie z nim jak najwięcej czasu i dbanie, by czuło się bezpiecznie. Dziecko źle reaguje na konflikty i awantury, boi się podniesionych głosów. Jest także doskonałym barometrem nastrojów swojej mamy.

Dzieci, nawet te nowonarodzone, potrzebują uporządkowanego świata. Wieczorne kładzenie się do snu powinny poprzedzić rytuały, które nasz maluch z czasem pozna i polubi. To sekwencja czynności, które poprzedzają sen – kolacja, toaleta, śpiewanie kołysanek, czytanie książeczek, masaż, przytulanie, delikatne kołysanie.

Niektóre niemowlęta potrzebują być ciasno zawinięte, tak jak w pierwszych tygodniach życia. Czują się wtedy tak, jakby nadal były w brzuchu mamy.  Podobną rolę spełnia szum, w łóżeczkach instaluje się szumiące zabawki, które imitują odgłosy wód płodowych.

Noworodki i niemowlęta w pierwszych miesiącach życia potrzebują też zaspokajać odruch ssania, który działa na nich uspokajająco i pomaga w zaśnięciu. Marudzącemu dziecku można podać smoczek lub pierś, nie można jednak doprowadzić do sytuacji, by przystawienie do piersi urosło do rangi najważniejszego rytuału towarzyszącego zasypianiu. Rodzice wychowujący dzieci według filozofii rodzicielstwa bliskości Williama Searsa śpią razem z nimi, by budować bliskie relacje. Bliskość w nocy to dla malucha znak, że sen jest przyjemny, a ciemność u boku rodziców  bezpieczna.