Od czego zależy kolor oczu u niemowlaka?

Większość noworodków ma oczy koloru niebieskiego. Oczywistym jest jednak fakt, że wśród dzieci jak i osób dorosłych, przekrój możliwych barw tęczówki jest bardzo duży i nie ogranicza się tylko i wyłącznie do koloru niebieskiego. Musi zatem upłynąć nieco czasu, aby zmiana barwy oczu dziecka była zauważalna, a one same przybrały docelowy kolor. Dokładne oszacowanie momentu, kiedy ostatecznie zmieni się kolor oczu, jest trudne i zmienne osobniczo, gdyż każdy maluszek ma swoje tempo rozwoju i wzrastania.

Przez lata genetycy uważali, że kolor oczu w przypadku człowieka dziedziczony jest w sposób monogenowy. Oznaczało to, że o barwie siatkówki miało decydować to, czy gen odpowiedzialny za dany kolor jest recesywny, czy też dominujący. 

Według zakładanej teorii, barwą dominująca miał być kolor brązowy, zaś recesywną, czyli „słabszą”- kolor niebieski. Oczywistym pytaniem, które przychodziło na myśl, brzmiało, jak dojść może do sytuacji, w której rodzice oboje posiadający ciemne tęczówki, mogli mieć dziecko o jasnym kolorze oczu.

Wyjaśnieniem miał być właśnie fakt, że gen recesywny związany był z barwą niebieską, mógł być „ukryty” przez silniejszy, dominujący gen koloru ciemnego. W momencie, kiedy rodzice przekazaliby dwie kopie „słabszego” genu kodującego jasny kolor oczu, dziecko mogłoby mieć właśnie taką barwę tęczówki. 

Wraz z postępem medycyny oraz przeprowadzonymi badaniami okazało się, że kwestia dziedziczenia koloru oczu nie jest tak prosta jak się wcześniej wydawało. Analiza genomu ludzkiego, a więc całego materiału genetycznego człowieka, pozwoliła ustalić, że za kolor oczu odpowiada przynajmniej kilkanaście różnych genów pochodzących od rodziców. Z tego względu ustalenie przed narodzinami, jaki kolor oczu będzie miało dziecko, jest praktycznie niemożliwe.

Za kolor oczu u niemowlaka odpowiada bezpośrednio barwnik – melanina. To właśnie jej stopniowe nagromadzenie się w obrębie tęczówki definiuje barwę oczu u dziecka. Warto pamiętać, że organizm noworodka dopiero przystosowuje się do funkcjonowania w środowisku zewnętrznym i potrzebuje czasu na wykształcenie pewnych cech. Aby do tego doszło ma miejsce szereg reakcji hormonalnych powodujących ostateczne zdefiniowanie barwy tęczówki. 

Wielu rodziców zastanawia się, kiedy niemowlakowi zmienia się kolor oczu. Cały proces powinien zakończyć się w pierwszych miesiącach życia dziecka. Zdarza się jednak, że kolor oczu zmienia się nawet do 4. roku życia. Nie jest to powód do niepokoju, jednak powinno się zachować czujność w obserwacji maluszka. W przypadku zmiany koloru tęczówek po ukończeniu przez dziecko 4. roku życia, a szczególnie tylko jednej z nich, konieczna jest konsultacja z lekarzem oraz pogłębienie diagnostyki.

Zmiana koloru oczu dziecka to proces, który stanowi przystosowanie maluszka do życia poza ciałem matki. Nie wszystkie jego wyjątkowe cechy możliwe są do zauważenia od samego początku życia. Nie inaczej jest w przypadku koloru tęczówki u niemowlaka. Upłynąć musi nieco czasu, zanim możliwa będzie jednoznaczna ocena barwy oczu. Związane jest to z szeregiem zmian hormonalnych zachodzących w pierwszych miesiącach życia dziecka. 

Nie ma też powodu, aby nadmiernie stresować się tego typu zmianami nawet u nieco starszego dziecka. To, kiedy najczęściej zmienia się kolor oczu u niemowląt, a w niektórych przypadkach, nawet dzieci przedszkolnych, nie jest jednoznacznie sprecyzowane. 

Ważne jest jednak, aby obserwować dziecko i zachodzące w jego ciele zmiany, gdyż szczególnie pojawiająca się asymetria barwy oczu, mimo iż nie musi, to może świadczyć o rozwoju poważnej choroby układowej wymagającej jak najszybszego rozpoczęcia leczenia.