Gazy u noworodka – wszystko, co musisz wiedzieć

Oddawanie gazów przez niemowlę, nazywane też kolką gazową, to częsta dolegliwość spowodowana niedojrzałością układu pokarmowego i nerwowego dziecka. Szacuje się, że problem z gazami u niemowlaka pojawia się nawet u około 60 proc. dzieci – częściej u chłopców niż dziewczynek. Borykają się z nią przede wszystkim niemowlęta między trzecim a dwunastym tygodniem życia. Kolka gazowa zazwyczaj ustępuje samoistnie po trzecim miesiącu życia, choć niektóre niemowlęta mogą na nią cierpieć nawet do dziewiątego miesiąca życia.

Gazy u niemowlaka – jakie są przyczyny?

Przyczyną powstawania gazów jest powietrze połykane przez dzieci podczas jedzenia. Z tego względu brzydko pachnące gazy u niemowlaka najczęściej można poczuć podczas karmienia dziecka oraz po zjedzonym przez niego posiłku. Oddawanie gazów może być na tyle bolesne, że wybudza malucha ze snu. Organizm usuwa nagromadzone pęcherzyki powietrza przy pomocy skurczów żołądka oraz rozciągania jelit, dlatego typowe objawy towarzyszące gazom to ból brzucha oraz wzdęcia.

Aby zmniejszyć ilość oddawanych przez dziecko gazów, należy starać się odnaleźć przyczynę ich powstawania i wyeliminować ją. Podłożem do gromadzenia się w jelitach pęcherzyków jest złe chwytanie brodawek piersiowych przez niemowlę karmione naturalnie bądź niedostateczne wypełnienie smoczka mlekiem u niemowląt karmionych sztucznie. Warto wiedzieć, że płacz dziecka to późny objaw głodu, jeśli więc dopiero wtedy maluch zaczyna być karmiony, zwiększa się ryzyko powstawania u niego gazów. Po pierwsze, głodne niemowlę może jeść łapczywie i łykać przy tym nadmierną ilość powietrza. Po drugie, maluch przestaje oddychać nosem (zatkanym od płaczu), przez co łapie szybciej powietrze ustami.

Jeśli pomimo wprowadzenia modyfikacji w karmieniu nie następuje poprawa, lekarz może zlecić diagnostykę w kierunku alergii na białka mleka krowiego, nietolerancji laktozy lub refluksu żołądkowo-przełykowego.

Wzdęcia i ból brzucha u dziecka

Kolce często towarzyszą wzdęcia oraz ból brzucha. Brzuch dziecka cierpiącego na gazy jest napięty, słychać też odgłosy „przelewania się” w jelitach. U starszych dzieci przyjmujących pokarmy uzupełniające, wzdęcia mogą być skutkiem spożywania produktów łatwo fermentujących bądź wzdymających. Natomiast niemowlęta karmione wyłącznie piersią otrzymują jedynie mleko kobiece, a ono jest zawsze łatwostrawne. Nawet w przypadku gdy mama spożywa ciężkostrawne pokarmy, ich cząstki nie przedostają się do mleka, więc ich eliminacja z diety mamy nie jest uzasadniona. Jedyną przyczyną wzdęć lub bólu brzucha w kontekście żywieniowym może być alergia lub nietolerancja.

Objawy u niemowląt

Niemowlę może płakać podczas oddawania gazów, ponieważ jest to dla niego bolesne. Płacz przy oddawaniu gazów u niemowlaka nierzadko trwa nawet kilka godzin, w czasie których ciężko jest uspokoić dziecko. Taki płacz różni się od płaczu spowodowanego głodem lub dyskomfortem tym, że ma nagły początek i koniec, a jego przyczyna jest nieuchwytna. Problem z gazami u niemowlaka można rozpoznać po takich objawach jak: prężenie tułowia, przyciąganie nóg do brzucha, wzdęcia i bóle brzucha oraz zaczerwienienie twarzy.

Co robić, kiedy dziecko ma gazy?

W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy dziecko nie odczuwa dyskomfortu z innej przyczyny niż „zagazowane” jelita. Być może jest głodne, przegrzane lub obciera go ubranie. Niektórym dzieciom przeszkadza też hałas lub zbyt jasne światło. Jeśli gazy są wyczuwalne, pomocny może okazać się:

• masaż brzucha – rodzic powinien zataczać dłońmi okrężne ruchy zgodne z ruchem wskazówek zegara; niemowlę można także położyć na brzuchu i wykonać masaż pleców,
• poprawa techniki karmienia piersią – jeśli mama karmi naturalnie, powinna obserwować, jak niemowlę chwyta brodawkę; objęcie ustami całej brodawki wraz z otoczką zmniejszy ilość połykanego powietrza,
• poprawa techniki karmienia butelką – dziecku karmionemu sztucznie warto zmienić smoczek na taki z mniejszym otworem, przez który wypływ mleka będzie wolniejszy; ponadto ważne jest ułożenie malca oraz sposób podawania butelki – dziecko powinno znajdować się w pozycji półleżącej, a butelka przechylona na tyle, by mleko w pełni wypełniło smoczek,
• dawanie dziecku herbatek ziołowych, w tym herbatki z kopru włoskiego, rumianku, mięty, melisy i lukrecji; działanie ziół jest oparte na właściwościach rozluźniających mięśnie.

Probiotyki i prebiotyki

Na motorykę przewodu pokarmowego mają korzystny wpływ pro- i prebiotyki. Probiotyki to żywe szczepy bakterii, które wydłużają czas pasażu jelitowego oraz zapewniają właściwy rozwój mikroflory jelitowej. Z kolei prebiotyki to niestrawione składniki żywności pobudzające wzrost lub aktywność szczepów bakteryjnych. W przeprowadzanych badaniach zaobserwowano skuteczność szczepu Lactobacillus reuteri oraz dodatku oligosacharyfów w kontekście stymulacji prawidłowej flory bakteryjnej dzieci. Zanim dziecku poda się krople z probiotykami lub specjalne mleko modyfikowane wzbogacone w prebiotyki, należy skonsultować się ze specjalistą.

Na kolkę i męczące gazy w nocy u niemowlaka pediatra może przepisać symetykon bądź trimebutynę. Pierwsza substancja zmniejsza napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazu w jelitach. Dzięki jej zastosowaniu gazy obecne w jelitach pękają, przez co ich wydalenie jest łatwiejsze. Trimebutyna ma działanie spazmolityczne – rozluźnia mięśnie jelitowe.