Do kiedy niemowlę, czyli od noworodka do brzdąca

Noworodek to dziecko od urodzenia do ukończenia czterech tygodni. Tego określenia używamy więc przez pierwsze 28 dni życia dziecka. Jak sama nazwa wskazuje, to „ktoś, kto niedawno się urodził”. Warto też wiedzieć, że dawniej noworodkiem nazywano dziecko do końca szóstego tygodnia życia.

Czasem za graniczną linię pomiędzy noworodkiem a niemowlęciem uważa się odpadnięcie kikuta pępowinowego, co dzieje się około siódmego dnia życia dziecka. Jest to jednak bardzo rzadkie wyliczenie. 

Niemowlęciem nazywamy dziecko od urodzenia do ukończenia 12. miesiąca życia. Okres ten jest wyodrębniony w psychologii rozwojowej, ponieważ dziecko właśnie wtedy szczególnie się rozwija. 

Noworodek – do kiedy

Dziecko jest noworodkiem do czasu, aż nastąpi jego pełne przystosowanie do innych warunków niż te, które do tej pory miało w brzuchu matki. Noworodek śpi około 21 godzin na dobę – budzi się tylko na karmienie. Jest całkowicie bezbronny, a jego ruchy są nieskoordynowane. Ma wrodzone odruchy ssania i chwytania. 

W organizmie noworodka przez pierwsze tygodnie utrzymują się hormony ciążowe jego matki. To między innymi dlatego na pierwsze dwa miesiące niemowlęctwa niektórzy mówią „czwarty trymestr ciąży”. Podczas gdy kobieta zdaje sobie sprawę, że jej dziecko jest już odrębną jednostką, dziecko nadal tego nie wie. Dlatego właśnie nieustannie potrzebuje bliskości swojej matki. 

Noworodek przez pierwsze tygodnie potrzebuje ciepła, suchości i bliskości. Rozwija się podczas snu, więc po ukończeniu pierwszego miesiąca życia poza brzuchem matki wygląda już zupełnie inaczej. 

Okres noworodkowy umownie kończy się stabilizacją funkcji wszystkich organów dziecka, a także wyrównaniem masy ciała, która fizjologicznie spadła po porodzie. 

Warto także wiedzieć, że inaczej wiek liczy się u wcześniaków, czyli dzieci urodzonych przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży. W takiej sytuacji stosuje się tzw. wiek korygowany – uwzględniający, w jakim wieku byłoby dziecko, gdyby urodziło się o czasie. Najczęściej stosuje się go do ukończenia drugiego roku życia, jednak głównie u wcześniaków urodzonych przed 28. tygodniem ciąży.

Określenia „niemowlę” używamy do 12. miesiąca życia dziecka. Dziecko z tygodnia na tydzień jest coraz bardziej ruchliwe, rozwija się także intelektualnie. Reaguje na swoje imię, potrafi okazywać emocje. Z czasem utrzymuje głowę w pionie, chwyta zabawki, samodzielnie się obraca, a następnie zaczyna samodzielnie siadać, pełzać i raczkować. W okresie niemowlęcym pojawiają się także pierwsze zęby. 

Gdy niemowlę ma ok. 12 miesięcy, próbuje samodzielnie chodzić. I właśnie ten etap traktujemy jako zakończenie okresu niemowlęctwa. 

Oznaki, że dziecko nie jest już niemowlakiem

O tym, że dziecko nie jest już niemowlakiem, świadczą:

• umiejętność stania, poruszania się przy meblach, chodzenia,
• umiejętność dostrajania swoich ruchów do kształtu przedmiotów, ich wielkości oraz oddalenia od dziecka,
• umiejętność koordynacji,
• umiejętność naśladowania ruchów i czynności osób dorosłych,
• nieustanny rozwój mowy, mimiki oraz gestykulacji,
• coraz większa samodzielność,
• rozwijająca się umiejętność świadomego oddawania moczu i wypróżniania się,
• posiadanie zębów mlecznych,
• umiejętność samodzielnego jedzenia łyżeczką bądź rączką.

• Rozwój fizyczny

Roczne dziecko mierzy przeciętnie ok. 75 cm i waży ok. 11 kg. Są to oczywiście dane statystyczne. Od narodzin masa dziecka potroiła się, a rosło ono ponad 2 centymetry miesięcznie. Większość rocznych dzieci potrafi już stać, poruszać się przy meblach, a nawet samodzielnie przejść kilka metrów. Dzieci w tym wieku są bardzo szybkie i głośne. 

• Rozwój emocjonalny

Dwunastomiesięczne dziecko jest coraz śmielsze w stosunku do innych. Poproszone, pokazuje, gdzie ma oko, a gdzie nos, rączką robi „pa, pa”, a nawet daje buziaki i się przytula. Roczniaka śmieszy prawie wszystko. Dziecko jest też bardzo towarzyskie, co jednak nie ułatwia kontaktów z innymi dziećmi. Nadal najlepszą zabawą jest ta, która odbywa się samodzielnie lub z rodzicami. 

• Rozwój intelektualny

Eksperci wskazują, że roczne dziecko rozumie kilkadziesiąt poleceń wydawanych przez osoby dorosłe. Rozumie polecenia „stój”, „chodź” czy „uważaj”. Oznacza to, że maluch doskonale wie, czego od niego chcesz. Nie jest to jednak równoznaczne z tym, że roczne dziecko wykona wszystkie twoje prośby. Dziecko w tym wieku potrafi też wymówić proste słowa: „mama”, „tata” czy „daj”.