Jakie zabawy językowe dla dzieci

We współczesnym świecie znajomość języka obcego, szczególnie angielskiego, to standard. Korzystamy z języka obcego od najmłodszych lat i wykorzystujemy w wielu dziedzinach naszego życia. Przydatny jest nie tylko podczas podróży, ale także w codziennym życiu – oglądamy filmy, korzystamy z obcojęzycznych instrukcji. W Polsce nauka języka obcego rozpoczyna się już w przedszkolu, trwa przez całą edukację, aż po obowiązkową maturę, kontynuowana jest także w edukacji ponadpodstawowej. Wiele osób już w wieku dojrzałym kontynuuje naukę języka, z powodów zawodowych uczy się nowych języków i zdaje egzaminy poświadczające ich znajomość. 

Nauka języka jest ważna także z wielu powodów losowych – coraz więcej rodziców podejmuje pracę w innym kraju, a ich dzieci od podstaw uczą się języka. Przybywa także mieszanych narodowościowo związków, w których dzieci od urodzenia wyrastają w środowisku dwujęzycznym.

Nauczyciele podkreślają, że naukę języka obcego warto rozpocząć w okolicach 3. roku życia dziecka, czyli wtedy, kiedy dziecko będzie potrafiło swobodnie porozumiewać się w języku ojczystym. Oczywiście już paromiesięcznemu dziecku możemy śpiewać piosenki w innych językach, a także mówić do niego po angielsku czy niemiecku. Im wcześniej dziecko osłucha się z językiem, tym łatwiej będzie go przyswajać, gdy będzie starsze. 

Dydaktycy uważają, że nigdy nie jest za późno na rozpoczęcie nauki języka obcego, jednak najbardziej efektywnie uczą się dzieci w przedszkolu i szkole podstawowej. Trzeba jednak dostosować metody nauczania do ich dojrzałości i percepcji, ponieważ źle dopasowane sposoby nauki mogą zniechęcić dziecko do nauki na wiele lat. 

Nauka języka angielskiego w przedszkolu powinna być zabawą wykorzystującą ruch, a także pomoce naukowe, które dzieci znają i lubią. Także długość takiej „lekcji” powinna być dopasowana do percepcji dzieci. W pierwszych latach nauki zajęcia powinny trwać nie dłużej niż kilkanaście minut i wykorzystywać różne formy aktywności dzieci. 

Im dziecko starsze, tym zajęcia językowe powinny być bardziej zaawansowane. W młodszych klasach w szkole nauka nadal powinna być oparta na zabawie. Także starsi uczniowie lepiej przyswajają wiedzę językową, kiedy jest podawana w niesztampowy i ciekawy sposób. Z czasem dobrym uzupełnieniem lekcji jest oglądanie filmów z obcojęzyczną linią dialogową, odgrywanie scenek rodzajowych czy konwersacje. 

Metod i technik jest wiele, a doświadczony nauczyciel języka z pewnością znajdzie indywidualny sposób na daną grupę. 

Świetnym sposobem nauki języka obcego jest używanie go w bezpośrednich kontaktach. Dzieci w środowisku obcojęzycznych rówieśników błyskawicznie zaczynają korzystać z języka. Dzieje się to o wiele szybciej, niż w przypadku dorosłych.

Pomysłów na naukę języka u dzieci znajdziemy bardzo dużo – będą to przykłady, jak poprowadzić zajęcia językowe dla dzieci w domu, w przedszkolu czy w szkole. Przed wyborem najbardziej odpowiednich warto ocenić, na jakim etapie jest dziecko, co je interesuje i jakiego rodzaju zabawy i eksperymenty z językiem obcym zaaprobuje.

Dzieci nie potrafią zbyt długo skupić uwagi, dlatego zaplanowane zabawy językowe powinny przewidywać częste zmiany form aktywności i zaangażowania. Przedszkolaki łatwiej zapamiętają wielokrotnie powtarzane rymowanki, którym towarzyszy np.  klaskanie, przysiady, taktowanie czy powtarzanie tekstu. Dlatego najbardziej znane rymowanki językowe dla dzieci to rytmiczne piosenki z powtarzającymi się często zwrotami, którym towarzyszy pokazywanie poszczególnych części ciała, podskakiwanie, klaskanie i wybijanie rytmu nogami. Tak prowadzone zabawy językowe dla dzieci będą angażować wszystkie zmysły dziecka. 

Dzieci starsze chętniej będą dialogować, uzupełniać językowe rebusy, łamigłówki i krzyżówki.  Do nauki języka przydadzą się także specjalnie opracowane zestawy ćwiczeń, nauka tekstów piosenek i oglądanie filmów.

Zabawy językowe dla dzieci mają za zadanie pomóc nie tylko w poszerzaniu zasobu słów, ale też w poznaniu zasad rządzących danym językiem. Oczywiście dziecko nie zdaje sobie sprawy z tego, że podskakując, pokazując części ciała i wyśpiewując rymowankę, uczy się reguł, ale tak jest. To oswajanie z zasadami obowiązującymi w danym języku, inspirującymi do tworzenia nowych słów, albo budowania innych zdań. Wszystko to prowadzi do oswojenia z językiem, a z czasem – do korzystania z niego swobodnie i z przyjemnością. Tylko wtedy nauka języka obcego u dzieci będzie skuteczna, kiedy dziecko będzie lubić nowy język. 

Zabawy językowe dla dzieci to bardzo szeroki obszar różnego rodzaju aktywności słowotwórczej. Mogą dotyczyć pojedynczych słów, ale także zdań – na początku krótszych, a z czasem bardziej rozbudowanych, układających się w tworzone ad hoc historyjki, dialogi i narracje. 

Zabawy językowe dla młodszych dzieci

Zabawy językowe w grupach przedszkolnych, ale także zabawy z dzieckiem w domu to dobry sposób na powtarzanie i utrwalanie nowych wyrażeń. Podajemy przykłady dotyczące języka angielskiego, ale znajdziemy ich odpowiedniki w innych językach.

• Rysowanki-zgadywanki

Do zabawy można wykorzystać kartki papieru albo tablicę. Choć opiera się na rysowaniu, nie potrzeba do niej umiejętności plastycznych. Rodzic/dziecko rysuje przedmiot, a druga osoba odgaduje, co jest na rysunku. Inna wersja tej zabawy to rysowanie przedmiotów/osób, o których mówimy wierszyk lub śpiewamy piosenkę. Z czasem rysunek może być bardziej zaawansowany i przedstawiać opisywaną w rymowance sytuację.

• Run to, jump to!

Zabawa polega na wydawaniu komend i poprawnym wykonywaniu poleceń. Oczywiście najpierw dziecko powinno poznać kilka podstawowych poleceń, następnie oceniamy ich poprawne wykonanie. 

• Touch green

To prosta gra na poznanie kolorów. Wykorzystujemy do niej różne kolorowe przedmioty znane dziecku. W wersji po angielsku mówimy „touch’” i podajemy konkretny kolor (np. „green”) a zadaniem dziecka jest znalezienie przedmiotu w wymienionym przez nas kolorze. Zabawę możemy modyfikować, pytając o kształty, części ciała, zabawki, owoce itd.

Zabawy językowe dla starszych dzieci

Dzieci starsze, mające już pewną znajomość języka w mowie i piśmie, mogą korzystać z bardziej zaawansowanych zabaw językowych. 

• Anagram

To tworzenie wyrazów z konkretnego zestawu liter. Oczywiście w języku polskim tego typu słowotwórstwo jest znacznie łatwiejsze, ale i w języku obcym znajdziemy wiele prostych wyrazów zbudowanych przez przestawianie liter.

• Kalambur

Wiele starszych dzieci i dorosłych uwielbia zabawę w kalambury, czyli grę słów, które mają podobne brzmienie, ale inne znaczenie. Zabawa ta może się opierać także na odgadywaniu znaczenia słów na podstawie krótkich podpowiedzi (np. jednego wersu w wierszyku), to także wspaniała lekcja kojarzenia i myślenia abstrakcyjnego. 

• Łamaniec językowy

W języku polskim tworzenie trudnych do wypowiedzenia konstrukcji językowych jest znacznie prostsze, ponieważ mamy swoje sz-s, szcz-scy, ale w innych językach także znajdziemy takie wyrażenia. 

• Metagram

Metagram to wyraz, który od innego różni się pojedynczymi literami, albo pisownią: knight–night, knit–nit.