Plamy na języku dziecka – przyczyny i leczenie

Plamy na języku dziecka mogą mieć różnorodną kolorystykę, strukturę i kształt, a także mogą im towarzyszyć różne objawy – ból, świąd czy pieczenie. Wobec tego trudno, bez rozszerzonej diagnostyki, jednoznacznie wskazać przyczynę ich występowania. Warto jednak pamiętać, że zmieniony wygląd języka naszej pociechy powinien skłonić nas do wizyty u lekarza pediatrii. 

Najczęściej przyczyną występowania plam na języku dziecka są choroby o podłożu wirusowym, bakteryjnym lub grzybiczym. Do tej grupy zalicza się m.in. kandydozę, zapalenie aftowe czy też romboidalne środkowe zapalenie języka. Plamy na języku mogą być również jednym z objawów szkarlatyny – stosunkowo częstej choroby wieku dziecięcego. Niekiedy wynikają z niedokrwistości, zbyt małej podaży błonnika czy też awitaminozy. 

Plamy na języku dziecka mogą towarzyszyć chorobom przewlekłym – niedoczynności tarczycy, cukrzycy czy też łuszczycy. Niekiedy też są symptomem czerniaka – nowotworu, który jednak stosunkowo rzadko umiejscawia się na błonach śluzowych.

Białe plamy na języku mogą świadczyć o nieprawidłowej higienie jamy ustnej – zwłaszcza jeśli towarzyszy im nieświeży oddech. Wynika to z namnożenia na języku drobnoustrojów, będących następstwem niedokładnego pozbycia się pokarmów. Jest to stosunkowo często występujący problem u dzieci, które wykazują tendencję do zapominania o myciu nie tylko zębów, ale również języka. Biały nalot na języku niemowląt może być wynikiem nagromadzenia się mleka. 

Białe plamy na języku dziecka mogą wynikać również z zakażenia drobnoustrojami, w tym najczęściej drożdżakami, które odpowiadają za kandydozę. Objawia się ona występowaniem biało-kremowych plam nie tylko na języku, ale również na policzkach, wargach i dziąsłach. Na kandydozę narażone są dzieci po lub w trakcie długotrwałej antybiotykoterapii. Białe plamy na języku, dziąsłach i policzkach mogą świadczyć o aftach, nazywanych niekiedy pleśniawkami. Ich charakterystyczną cechą jest to, że są one otoczone białą obwódką. Zwykle występują spontaniczne, bez żadnej uchwytnej przyczyny, i znikają samoistnie po kilku dniach. Jeśli jednak afty mają tendencję do nawracania, to warto pogłębić diagnostykę – być może świadczą one o alergii bądź nietolerancji pokarmowej.

Czerwone plamy na języku dziecka mogą być objawem choroby jamy ustnej o podłożu wirusowym, bakteryjnym bądź grzybiczym. Wówczas zwykle towarzyszy im świąd, pieczenie, a niekiedy również łuszczenie. Z kolei jeśli wraz z plamami na języku współwystępuje obrzęk jamy ustnej, to może świadczyć to o naczyniakach. Są to łagodne zmiany, które mają tendencję do powiększania się, dlatego wymagają interwencji chirurgicznej. Cechą charakterystyczną naczyniaków jest kulisty kształt. 

Jeśli nasza pociecha ma intensywnie czerwone plamy na języku, a do tego wysoką temperaturę ciała, kaszel, wysypkę i wymioty, to może chorować na szkarlatynę – ostrą chorobę zakaźną wieku dziecięcego. Zwykle w początkowej fazie choroby na języku występuje biały nalot, który wraz z jej postępem zmienia kolor na czerwony. Jeśli tego typu plamy pojawiają się bez żadnych objawów towarzyszących, to mogą być one wynikiem romboidalnego zapalenia języka.

Czerwone plamy na języku u dziecka bez żadnych specyficznych objawów towarzyszących mogą świadczyć o niedokrwistości bądź awitaminozie, powodowanej zwłaszcza niedoborem witaminy B12 i kwasu foliowego. Niekiedy mogą być one wynikiem języka geograficznego, czyli łagodnego stanu zapalnego. Charakteryzuje się on występowaniem czerwonych lub czerwono-brunatnych plam, które swoim nieregularnym rozmieszczeniem przypominają mapę (stąd właśnie osobliwa nazwa tej dolegliwości). Co ważne, język geograficzny stosunkowo rzadko występuje u dzieci.

Kiedy u naszej pociechy pojawią się plamy na języku, należy skonsultować się z lekarzem pediatrą, laryngologiem lub stomatologiem. Jest to istotne, gdyż plamy na języku mogą mieć zarówno błahe, jak i poważne podłoże. Mogą być wynikiem toczącego się procesu chorobowego (np. przy szkarlatynie), świadczyć o chorobach jamy ustnej (afty, kandydoza, język geograficzny etc.), alergii bądź nietolerancji pokarmowej, czy też być jednym z objawów chorób przewlekłych (cukrzycy, łuszczycy, niedoczynności tarczycy). W niektórych przypadkach plamy mogą nawet być wynikiem dużo poważniejszej choroby, wymagającej interwencji chirurgicznej.

Leczenie plam na języku dziecka uzależnione jest przede wszystkim od przyczyny ich występowania. W niektórych przypadkach mogą one ustępować samoistnie (np. przy języku geograficznym bądź innych łagodnych stanach zapalnych języka) bądź też po wyeliminowaniu czynnika, który je powoduje, np. glutenu (przy stwierdzonej celiakii bądź nietolerancji pokarmowej). 

Jeśli plamy na języku wynikają z awitaminozy, to należy zmienić dietę dziecka i ewentualnie (po konsultacji z lekarzem) podawać mu suplementy. W przypadku gdy plamom na języku towarzyszą uciążliwe dolegliwości w postaci bólu, pieczenia czy też obrzęku, należy unikać ciepłych, kwaśnych i ostrych płynów oraz potraw. Niekiedy ulgę mogą przynieść płukanki z soli.