Sen niemowlaka. Ile powinno spać dziecko do 1. roku życia?

Wszyscy znamy dzieci, które od urodzenia mają kłopoty ze snem, bardzo łatwo je rozproszyć i pobudzić. Znajdą się też i takie, które regularnie przesypiają całą noc i jeszcze kilka razy drzemią w ciągu dnia. Warto wiedzieć, że ilość i rytm snu są indywidualnymi cechami każdego człowieka, nawet maleńkiego.

Kilka lat temu Amerykańska Akademia Pediatrii po raz pierwszy opracowała zalecenia dotyczące snu u niemowląt, małych dzieci i nastolatków. W tym okresie rozwoju prawidłowy i odpowiednio długi sen ma decydujący wpływ na ich rozwój psychofizyczny. Warto znać te zalecenia, ale jeśli nasze dziecko dobrze się rozwija i sprawia wrażenie wyspanego, nie trzeba robić wielkiego problemu z ilości przesypianych przez nie godzin.

Wiele mam potwierdzi teorię, że rytm snu i czuwania ich dziecka ustala się w ostatnich miesiącach ciąży. Jeśli maleństwo regularnie budzi nas w nocy, to w pierwszych tygodniach życia podtrzyma ten obyczaj. Wraz z wydłużaniem się czuwania, rytm z czasu ciąży będzie się zmieniał.

Noworodek przesypia zwykle do 20 godzin na dobę, budzi się średnio co 3-4 godziny z powodu głodu. Niedługie chwile czuwania takiego maleństwa uzupełniają drzemki, które nie są regularne – może przysypiać na kilka minut podczas ssania piersi, może zasnąć na kilka godzin po kąpieli. Bywają dzieci, które w nieskończoność przedłużają swoimi kilkuminutowymi drzemkami czas karmienia. Inne jedzą szybko i łapczywie, a później, zmęczone ssaniem, natychmiast zasypiają na dłuższy czas.

Na pytanie, ile śpi 2-miesięczne dziecko nie ma już jednoznacznej odpowiedzi. Niemowlę zaczyna nieco skracać czas snu w ciągu doby i powoli odróżniać dzień od nocy. To oczywiście tylko teoria, bo każdy maluch będzie zachowywał się inaczej. Dziecko między 2. a 4. miesiącem życia przesypia ok. 18 godzin na dobę. Nocny sen niemowlaka mającego 6 miesięcy powinien nieprzerwanie trwać od 6 do 8 godzin, a w dzień wspierać go powinny dwie, trzy drzemki. Wyzwaniem dla malucha i jego rodziców są pojawiające się z tym czasie kolki, wzdęcia i inne zaburzenia związane z trawieniem pokarmu przez niewykształtowany jeszcze do końca maleńki organizm. Ma to znaczny wpływ na funkcjonowanie dzieci w tym wieku, a szczególnie na jakość ich snu.

Sen niemowlaka do 1. roku życia

Zgodnie z zaleceniami pediatrów sen niemowlaka w wieku od 6 do 12 miesięcy powinien trwać od 12 do 16 godzin na dobę, większość tego czasu w nocy. Dodatkowo w ciągu dnia dziecko potrzebuje dwóch drzemek, które z czasem stają się coraz krótsze.

To najlepszy czas na ustalenie nawyków związanych ze spaniem. Ustabilizowana pora, rytuały związane z kąpaniem, karmieniem i zasypianiem, wreszcie stałe miejsce do snu sprzyjają spokojnemu przesypianiu nocy. Jest to też jednak czas, kiedy na to, ile śpi 6-9 miesięczne dziecko, mogą już mieć wpływ lęk separacyjny czy kłopoty z ząbkowaniem.

Płacz niemowlaka przez sen – czy powinien niepokoić?

Przeszkodą na drodze do spokojnego snu u dziecka może być nadmiar bodźców. Już maleńkie dziecko jest aktywnym uczestnikiem życia, reaguje na atrakcje i obserwuje świat. Zwykle właśnie nocą następuje odreagowanie tego, co działo się w ciągu dnia, a jego skutkiem są nocne pobudki, którym towarzyszy płacz niemowlęcia przez sen. Bywa, że dziecko gwałtownie macha przy tym rękami i nogami, porusza gałkami ocznymi i wydaje różne dźwięki.

Nie jest to stan, który powinien niepokoić, tym bardziej kiedy łatwo ustalić przyczynę i nie wybudza on dziecka ze snu. Inaczej jest, kiedy powodem kłopotów są inne przeszkody – głód, pragnienie, ból ząbkowania, zbyt gorące okrycie, niewygodna piżamka czy mokra pielucha. Wyeliminowanie tych przeszkód uspokoi sen maleństwa, a najlepszą metodą na lęk separacyjny będzie kontakt z rodzicami.

Kiedy dziecko pręży się, kopie nóżkami i zanosi płaczem, możemy podejrzewać, że płacz przez sen spowodowany jest bólem i postępującą chorobą. Może to być ból brzuszka, infekcja czy alergia. Niespokojny sen może też być objawem problemów z pasożytami, które u raczkujących i biorących wszystko do buzi niemowląt są dosyć częste.

Choć są różne szkoły mówiące jak reagować (a raczej nie reagować) na nocny płacz dziecka, psychologowie nie mają wątpliwości, że nie powinno zostawiać się dziecka samego, by nie pogłębiać stresu.

Problemy ze snem niemowlaka – jak im zapobiegać?

Sen niemowlaka – ile ma trwać, czy nie jest za gorąco, za jasno, za ciemno – takie pytania zadają sobie zapewne wszyscy rodzice maleńkich dzieci. Sen niemowląt jest bardzo płytki, malucha bardzo łatwo jest obudzić zbyt głośnym hałasem, a nawet zapachem.

Niespokojny sen niemowlęcia możemy próbować minimalizować, wprowadzając kilka zmian w codziennym trybie życia:

• wprowadzenie i przestrzeganie stałego rytmu dnia; 
• ograniczanie bodźców, zwłaszcza wieczorami; 
• relaksująca, wyciszająca kąpiel z delikatnym masażem oliwką; 
• sprawdzanie temperatury w pokoju dziecka i pilnowanie, by nie było zbyt gorąco – optymalna temperatura w sypialni niemowlęcia 20 st. C.; 
• nawilżanie powietrza w pokoju, szczególnie w miesiącach, kiedy grzeją kaloryfery.    

Zbyt krótki lub zbyt długi sen może być także skutkiem innych, mniej oczywistych przyczyn. 

• Jeśli nasze dziecko jest wcześniakiem, może spać krótko, bo częściej bywa głodne. 
• Jeśli waga urodzeniowa malucha była niska, może spać więcej, a jeśli wyższa, znacznie mniej. 
• Kiedy karmimy dziecko piersią, pobudek na jedzenie będzie więcej niż w przypadku karmienia mieszanką modyfikowaną, która dłużej zalega w żołądku. 
• Dłużej śpią noworodki, które mają żółtaczkę poszpitalną. 
• Dłuższy sen powoduje u dziecka stan podgorączkowy i infekcja.  
• Zbyt długi sen może być spowodowany cukrzycą – warto powiedzieć pediatrze, kiedy dziecko w ogóle się nie wybudza. 
• Jak potwierdzają badania, mało śpią dzieci z wysokim ilorazem inteligencji. Kiedy już dorosną, znacznie łatwiej i szybciej się uczą.  

Chociaż najczęściej jesteśmy w stanie ustalić przyczynę wielu problemów ze snem u dziecka, warto konsultować z lekarzem wszelkie odstępstwa od normy i stany, które nas niepokoją.