Marsz alergiczny u dziecka – co to jest i jak mu zapobiec?
Spis treści:
Co to jest marsz alergiczny?
Choroby alergiczne są uznawane za jedną z chorób cywilizacyjnych XX w., a częstotliwość ich występowania na świecie z roku na rok rośnie. Wpływ na to mają zarówno czynniki środowiskowe (np. zanieczyszczenie powietrza), jak i genetyczne – ryzyko wystąpienia alergii zwiększa się znacząco u dzieci, których jedno z rodziców zmaga się z niepożądaną reakcją organizmu po zetknięciu się z czynnikiem uczulającym.
Grupa chorób atopowych jest zróżnicowana – zalicza się do niej astmę oskrzelową, nieżyt nosa (tzw. katar alergiczny), atopowe zapalenie skóry czy też alergiczne zapalenie spojówek. Co więcej, niekiedy dochodzi do zróżnicowanej manifestacji narządowej choroby alergicznej. W praktyce oznacza to, że dziecko z alergią po kontakcie z alergenem może mieć symptomy ze strony różnych układów.
Charakterystycznym zjawiskiem w chorobach atopowych jest tzw. marsz alergiczny, który cechuje się sekwencyjnym występowaniem różnych objawów po ekspozycji na ten sam lub inny czynnik uczulający. Sekwencyjność ta jest najczęściej powiązana z wiekiem chorego. Pomimo że alergia może ujawnić się w każdym wieku, to najczęściej jej symptomy można zaobserwować już w pierwszym roku życia dziecka.
Jak rozpoznać marsz alergiczny? Objawy
Marsz alergiczny rozpoczyna się już u kilkumiesięcznego dziecka – jego pierwsze objawy występują po ekspozycji na białka mleka krowiego i jajka kurze (tzw. alergia krzyżowa). Co istotne, u dzieci karmionych wyłącznie piersią objawy alergii można zaobserwować wyłącznie po jajach kurzych, co związane jest z ich przedostawaniem się do pokarmu kobiecego. W takim przypadku kontakt z białkami mleka krowiego jest ograniczony.
Natomiast jeśli dziecko jest karmione mlekiem modyfikowanym, to ekspozycja na nie jest znacznie większa. Wraz z rozszerzaniem diety dziecka mogą pojawić się kolejne czynniki uczulające – zwykle jest to soja bądź gluten. Co ważne, większość maluchów wyrasta z alergii po pierwszym roku życia, natomiast niektóre osoby mogą zmagać się z nią przez całe życie.
Alergia pokarmowa w zależności od wieku, a więc również etapu marszu alergicznego, może manifestować się w różny sposób.
- Dzieci do 6. miesiąca życia – zwykle zmagają się z objawami ze strony układu pokarmowego (alergia o postaci żołądkowo-jelitowej). U niemowląt po zetknięciu się z alergenem występują biegunki, ulewania, wymioty, kolki jelitowe czy też niechęć do przyjmowania posiłków. Oprócz tego może pojawić się również domieszka krwi w kupce niemowlęcia. Niekiedy też może współwystępować skórna postać alergii (atopowe zapalenie skóry).
- Dzieci w wieku 7-12 miesięcy – dominują skórne objawy alergii, ale mogą pojawić się również symptomy ze strony układu pokarmowego. Zmiany skórne mogą mieć różny charakter – począwszy od grudek wysiękowych i nadżerek przez pęcherze rumieniowe aż po wyprysk atopowy. Wspólną cechą tych zmian jest świąd i lokalizacja – najczęściej pojawiają się one na twarzy, skórze głowy i kończynach (głównie w zgięciach stawowych).
- Dzieci w 2.-3. roku życia – po ekspozycji na czynnik uczulający może występować astma wczesnodziecięca. Mogą wystąpić również objawy skórne, rzadziej żołądkowo-jelitowe, chociaż jest to uzależnione od alergenu.
- Dzieci w 4.-7. roku życia – może pojawiać się katar alergiczny, ale nie wyklucza to występowania astmy, symptomów skórnych i objawów ze strony układu pokarmowego.
- Dzieci w 8.-12. roku życia – w tym przedziale wiekowym po kontakcie z alergenem dominuje astma oskrzelowa i katar alergiczny.
Warto pamiętać, że każdy przypadek rozpatruje się indywidualnie, a wystąpienie alergii na białka mleka krowiego we wczesnym dzieciństwie nie jest równoznaczne z rozwojem astmy oskrzelowej na późniejszym etapie życia dziecka.
Polecamy
Alergia na nabiał – objawy skórne
Według szacunków – od 40. do 80 proc. alergików jest obciążonych dziedzicznie. W przypadku, gdy jedno z rodziców ma nadwrażliwość typu I, prawdopodobieństwo wystąpienia alergii u dziecka wynosi około 40 proc., natomiast kiedy taka nadwrażliwość występuje u obojga rodziców – prawdopodobieństwo alergii u dziecka wzrasta do około 60 proc. Statystyki wskazują, że co dziesiąte niemowlę jest alergikiem, z czego aż ok. 4 proc. dzieci ma alergię na nabiał.
Jak zatrzymać marsz alergiczny?
Marszu alergicznego nie da się zatrzymać – zwłaszcza jeśli ma on podłoże genetyczne. Natomiast można zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia, np. za pośrednictwem dbałości o odpowiednią dietę dziecka. Wysoką skutecznością cechuje się stosowanie mieszanek o wysokim stopniu hydrolizy białek. Niezbędne jest również stosowanie się do zaleceń żywieniowych alergologa i dietetyka. Warto też, po konsultacji z lekarzem, podawać dziecku probiotyki. Można również zażywać je już podczas w ciąży.
Dużą wagę w kontekście potencjału w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia marszu alergicznego przypisuje się farmakoterapii, w tym lekom przeciwalergicznym. Należy je podawać dziecku wyłącznie z zalecenia lekarza.
Marsz alergiczny – jak zapobiec?
Naturalna geneza alergii rozpoczyna się już podczas życia płodowego dziecka, kiedy to jego organizm zaczyna produkować immunoglobuliny klasy E. Wówczas przedostające się przez łożysko czynniki uczulające mogą rozpocząć alergię. Dlatego też samemu wystąpieniu alergii i marszu alergicznego nie da się zapobiec, można jednak zmniejszyć ryzyko ich pojawienia się lub znacząco zredukować dotkliwość objawów towarzyszących.
O ile nie mamy wpływu na czynniki genetyczne, to na środowiskowe już tak. O profilaktykę alergii warto zadbać już na etapie ciąży – mowa tu o unikaniu dymu papierosowego i zanieczyszczonego powietrza, a także stosowaniu przez matkę zdrowej i odpowiednio zbilansowanej diety w ciąży.
O tym wszystkim należy pamiętać również po narodzinach dziecka – zwłaszcza jeśli decydujemy się na podawanie mu pokarmu naturalnego. Wiele kontrowersji budzi natomiast długotrwałe karmienie piersią i opóźnianie procesu wprowadzania pokarmów stałych do diety dziecka w kontekście profilaktyki alergii i marszu alergicznego – w tej kwestii zdania specjalistów są mocno podzielone.
Źródła:
- Cudowska B., Zatrzymać marsz alergiczny: https://pulsmedycyny.pl/zatrzymac-marsz-alergiczny-895068 [dostęp: 10.08.2022] .
- Swincow G., Czerwonka-Szaflarska M., Symptomatologia chorób alergicznych u dzieci – marsz alergiczny: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0031393910700706 [dostęp: 10.08.2022].