AZS u dzieci – czym jest i jak je leczyć?

Atopowe zapalenie skóry, znane pod skrótem AZS, określa się również mianem egzemy.

Może pojawić się u dzieci w różnym wieku, począwszy od okresu noworodkowego i niemowlęcego. Z wiekiem może zanikać lub nasilać się. Nierzadkie jest czasowe wyciszenie objawów i późniejsze nawroty. 

AZS to przewlekła choroba powodująca stan zapalny skóry. Schorzenie uwarunkowane jest genetycznie – jeśli w dzieciństwie cierpiałaś z powodu świądu, obserwuj uważnie swoje dzieci, ponieważ mogą doświadczyć podobnych symptomów. Objawy mogą zaostrzać się pod wpływem alergenów (alergie IgE zależne).

Atopowe zapalenie skóry powoduje silne swędzenie. Potrzeba drapania bywa tak silna, że często dochodzi do rozdrapywania skóry aż do krwi. Niektóre dzieci drapią się nawet we śnie. Oprócz tego pojawiać się mogą wypryski, zaczerwienienia i suchość skóry.

Zmiany skórne atopowego zapalenia skóry rozmieszczone są w charakterystycznych miejscach na ciele, co pozwala odróżniać AZS od innych alergicznych wyprysków. 

U niemowląt zmiany pojawiają się na skórze policzków zazwyczaj między 3. a 6. miesiącem życia. Objawy AZS u małych dzieci to zmiany na skórze w zgięciach stawów (łokcie, kolana), na karku, rękach i nogach. Objawy AZS u dzieci pojawiają się zwykle do 5 r.ż. Objawy AZS u starszego dziecka występują na skórze w zgięciach łokci i kolan, na twarzy i rękach.

Lekarz rozpoznaje AZS u dzieci na podstawie charakterystycznych suchych i swędzących zmian skórnych. To właśnie one są efektem zapalenia skóry. Natomiast powstające w tych miejscach pęcherze, strupy, lejące się rany to skutki drapania skóry, która ulega zanieczyszczeniom i zakażeniom wskutek przerwania ciągłości naskórka.

W niektórych przypadkach AZS u dzieci bywa przez rodziców mylony m.in. z ŁZS czyli łojotokowym zapaleniem skóry lub z innymi chorobami, takimi jak np. grzybica skóry. Tylko lekarz jest w stanie odpowiednio zakwalifikować rodzaj występujących zmian. Wskaże także, jakie badania należy wykonać, by potwierdzić diagnozę. To zazwyczaj testy pod kątem alergii pokarmowych czy wziewnych. 

By poprawić stan skóry i ogólny stan zdrowia małego pacjenta, należy eliminować czynniki drażniące. Trzeba jednak pamiętać, że wszelkie działania mogą tylko poprawić komfort życia, ponieważ choroba ta nie jest do wyleczenia.

Objawy AZS u dziecka mogą być szczególnie uciążliwe. Maluchy nie zawsze umieją zakomunikować, że boli je, swędzi lub piecze. W dodatku trudno powstrzymać dziecko przed rozdrapywaniem ran. Jak więc leczyć AZS u dzieci?

• W przypadku alergii pokarmowych konieczna jest dieta eliminacyjna.
• Leki przeciwhistaminowe zmniejszają świąd skóry.
• Istotne jest stosowanie odpowiednich kremów na AZS.
• Wysypka u dzieci z AZS może ulegać zaostrzeniu po kontakcie z niektórymi detergentami czy środkami myjącymi, dlatego w leczeniu AZS bardzo ważne jest stosowanie odpowiednio delikatnych hipoalergicznych produktów.
• W cięższych przypadkach AZS można stosować immunoterapię.
• Ulgę w przypadku atopowego zapalenia skóry u dzieci może przynieść fototerapia.
• Domowe sposoby na AZS u dziecka to m.in. chłodzenie zmienionych chorobowo miejsc, przemywanie wodą bez chloru, stosowanie olejków. – Olejek lawendowy ukoi nerwy, przygotuje dziecko do snu, ale również możemy się nim wspierać w przypadku wszelkich zmian skórnych – złagodzi swędzenie krostek, przyspieszy gojenie ran – podpowiada Zofia Iskierko, chemiczka zajmująca się badaniem leczniczych właściwości olejków. Jak dodaje, wśród olejków łagodzących objawy AZS znajdują się także: olejek z nasion czarnuszki, olej lniany, olejek arganowy, aloes i propolis.
• Zaleca się unikanie chlorowanej wody. Jak zatem rozwiązać dylemat: pójścia na basen? Czy trzeba rezygnować z pływania? Niekoniecznie, o ile znajdziemy zbiornik z wodą ozonowaną lub solankową. Chlorowana woda w basenie może powodować dodatkowe podrażnienie skóry atopowej i utrudniać gojenie ran.

Czym smarować skórę dzieci z AZS? Polecane są tłuste kremy, specjalistyczne maści, balsamy i emolienty. W przypadku zaostrzonych lub nadkażonych zmian niezbędne bywają maści ze sterydami lub antybiotykami. W skrajnych przypadkach przy zakażeniach bakteryjnych atopowej skóry konieczne może być stosowanie doustnej antybiotykoterapii. Na AZS nie ma uniwersalnego sposobu. To, co pomaga jednym dzieciom, bywa nieskuteczne w innych przypadkach. Warto znaleźć „swój” właściwy kosmetyk, który najlepiej nawilży skórę naszego malucha.

Czy atopowe zapalenie skóry u dzieci jest wyleczalne? Niestety, współcześnie nie ma skutecznego leku, który pozwoliłby raz na zawsze uporać się z tą chorobą. Nawet po długich okresach remisji trzeba liczyć się z możliwością nawrotu. Na szczęście obecnie nie musimy się zastanawiać, co na AZS u dzieci, ponieważ na rynku dostępna jest szeroka gama profesjonalnych produktów do pielęgnacji skóry atopowej. Istotną kwestią jest również noszenie przewiewnej odzieży z naturalnych tkanin.

Pamiętajmy, że chociaż AZS jest nieestetyczną chorobą, to jednak nie jest zaraźliwe. Warto w tym zakresie uświadamiać otoczenie, ponieważ co najmniej część rodziców dzieci z AZS przyznaje, że spotykali się z odrzuceniem dziecka na placu zabaw lub nawet z problemami ze strony personelu w przedszkolach czy żłobkach, szczególnie w okresach zaostrzenia choroby. Oczywiście można również spotkać placówki z życzliwym i kompetentnym personelem. W takich miejscach można liczyć na przestrzeganie diety dziecka, a także na smarowanie emolientami dostarczonymi przez rodziców. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z prawem personel nie podaje dzieciom żadnych leków.

O ekspertce: Zofia Iskierko – naukowczyni, doktor nauk chemicznych. Autorka wielu publikacji naukowych. Współpracuje z producentem olejków eterycznych o najwyższej klasie czystości (doTERRA). Prowadzi szkolenia o aromaterapii zarówno dla początkujących, jak i dla ludzi zawodowo związanych ze sprzedażą olejków eterycznych.