Czym grozi niedobór u żelaza u dzieci?

Żelazo jest pierwiastkiem mineralnym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania ciała. Bierze udział w procesie tworzenia erytrocytów (krwinek czerwonych) i odgrywa ważną rolę w dostarczaniu tlenu do mięśni i narządów, ponieważ jest składnikiem hemoglobiny.

Żelazo jest zatem potrzebne, żeby tkanki prawidłowo wzrastały i regenerowały się. Pierwiastek ten wpływa również na odporność organizmu, wspiera walkę z wolnymi rodnikami, zapewnia sprawność, zmniejsza uczucie zmęczenia, jest niezbędny do rozwoju układu nerwowego i prawidłowego wzrostu. Wiele osób – szczególnie kobiety w ciąży – nie jest w stanie zapewnić ciału tego pierwiastka wyłącznie za pomocą pożywienia, dlatego musi suplementować żelazo, ponieważ jest ono nieustannie zużywane przez organizm.

Niedobór żelaza (tym bardziej, jeżeli jest to stan długotrwały i nieuzupełniany) może się u dziecka rozwinąć w niedokrwistość, czyli anemię. Innymi konsekwencjami są: zmęczenie, złe samopoczucie, bladość skóry, a także problemy z oddychaniem, ponieważ żelazo odgrywa kluczową rolę w metabolizmie mięśnia sercowego i mięśni szkieletowych.

– Niedobór żelaza jest najczęstszym niedoborem żywieniowym, szczególnie u niemowląt i małych dzieci, prowadzącym do niedokrwistości, gdyż zapotrzebowanie na żelazo w tym wieku jest wysokie, natomiast źródła pokarmowe – nie zawsze wystarczające. Podstawą do rozpoznania niedokrwistości z niedoboru żelaza jest niskie stężenie ferrytyny i hemoglobiny – czytamy na stronie gastroenterologia-praktyczna.pl.

Niedobór żelaza u dziecka objawia się ogólnym osłabieniem, zmęczeniem, problemami z koncentracją, skupieniem i uwagą, trudnością z wykonywaniem podstawowych zadań i uczeniem się, bólami i zawrotami głowy, dusznościami, kołataniem serca, bladością i suchością skóry. Zaobserwować można również pogorszenie się kondycji włosów (stają się łamliwe i wypadają) i paznokci. Zdarza się również, że objawy niedoboru żelaza można zobaczyć na języku dziecka – jego powierzchnia staje się gładka i piekąca.

Alarmujący jest także apetyt na glinę, kredę czy surowy ryż – łaknienie na niestandardowe produkty najczęściej oznacza braki jakiegoś pierwiastka i warto to sprawdzić, wykonując badania. Ciało niemowlęcia sygnalizuje niedobór żelaza poprzez apatię, niechęć do ssania i trudności podczas karmienia, a jednocześnie – zwiększone pragnienie.

Bogate w żelazo są: czerwone i chude mięso (wołowina, gęś, królik, cielęcina), wątróbka wieprzowa i drobiowa, żółtka jaj, kakao, suszone morele i śliwki, rodzynki, groch, fasola, brokuły, szczaw, szpinak, bób, boćwina, soja, natka pietruszki, podroby, jagody, jabłka, buraki, poziomki, maliny, porzeczki, truskawki, awokado, soczewica, pestki dyni i słonecznika, chleb żytni, kasza jaglana i gryczana, brązowy ryż, otręby.

Wcześniaki, niemowlęta urodzone z małą masą urodzeniową, dzieci z ciąż mnogich i z matek z niedokrwistością w czasie ciąży znajdują się w grupie ryzyka, której zaleca się suplementację żelaza od pierwszych dni życia. Dawki zależne są od masy ciała. 

Specjaliści uznają, że nie ma dowodów naukowych, które wskazywałyby na konieczność powszechnej suplementacji wśród wszystkich nowo narodzonych dzieci – dotyczy to jednak przypadków, gdy stosowane jest bogate w żelazo mleko modyfikowane i prawidłowo rozszerzana dieta po 6. miesiącu życia (gdy mleko z piersi mamy nie jest już wystarczającym pokarmem, by zaspokoić potrzeby dziecka).

– W 1. r.ż. czynnikiem ryzyka niedoboru żelaza jest też przedłużone wyłączne karmienie piersią. Zapasy żelaza ulegają wyczerpaniu po ok. 4 miesiącach, a pokarm naturalny jest słabym źródłem żelaza, mimo jego doskonałej przyswajalności (ok. 50 proc.). Zalecane spożycie żelaza w drugim półroczu to 9-11 mg, a w 2. r.ż. – 6-7 mg/d. Zdrowe niemowlęta urodzone o czasie, ale karmione wyłącznie piersią (lub z przewagą karmienia piersią) wymagają suplementacji żelazem w dawce 1 mg/kg m.c. – od 4. m.ż. do czasu zapewnienia odpowiedniego spożycia żelaza z posiłków uzupełniających – czytamy w artykule na stronie gastroenterologia-praktyczna.pl.

W sprawie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z lekarzem, który wykona badania i zdecyduje, jak suplementować niemowlę. Niektóre dzieci powyżej roku często przechodzą infekcje lub mają upośledzone łaknienie, co może być wskazaniem do dodatkowej suplementacji, nawet pomimo prawidłowego odżywiania.