ZUM w ciąży – objawy, przyczyny, skutki, leczenie

W czasie ciąży dochodzi do wielu fizjologicznych zmian w organizmie kobiety. Dotyczą one również układu moczowego. W tym czasie nerki zwiększają swoją wielkość i objętość, a układ kielichowo-miedniczkowy poszerza się. Może to wpływać m.in. na rozwój kamicy. Poza tym dochodzi do zastoju moczu w pęcherzu, a to sprzyja zakażeniom. Podobnie działa zwiększone stężenie glukozy w moczu oraz zmiana jego pH. Moczowody przyszłej mamy poszerzają się, skutkując zastojem moczu w nerkach, a to doprowadzić może do odmiedniczkowego zapalenia nerek. 

Zapalenie układu moczowego w ciąży najczęściej spowodowane jest przez bakterie – głównie E.coli, które przedostają się z okolic odbytu do ujścia cewki moczowej, a później dalej, aż do nerek. Poza tym ZUM w ciąży spowodować mogą inne bakterie, takie jak: P. Mirabilis czy Klebsiella spp.

Zapalenie układu moczowego w ciąży może przebiegać bezobjawowo. Określane jest wtedy jako bezobjawowy bakteriomocz, który wykrywany jest tylko na podstawie badania moczu oraz jego posiewu. Częściej jednak mamy do czynienia z ZUM, którego objawy zależą od lokalizacji zakażenia. Najczęściej jest to uczucie parcia na mocz oraz pieczenie przy oddawaniu moczu. Poza tym, może również wystąpić ból w podbrzuszu. Jeśli zakażenie dotyczy wyższych elementów układu moczowego np. nerek, pojawić może się także ból w ich okolicy, dreszcze oraz gorączka. Wtedy też niezbędna jest hospitalizacja kobiety ciężarnej.

Każda infekcja dróg moczowych w trakcie ciąży wymaga odpowiedniego leczenia. Z tego powodu wszystkie kobiety ciężarne raz w miesiącu mają wykonywane badanie ogólne moczu. Z uwagi na ryzyko powikłań, jakie mogą wystąpić nawet w przypadku bezobjawowego bakteriomoczu wdrażana jest antybiotykoterapia. Nieleczony ZUM w ciąży może doprowadzić do odmiedniczkowego zapalenia nerek, którego powikłaniem jest m.in. mała masa urodzeniowa dziecka czy też poród przedwczesny. Poza tym, nieleczony ZUM w rzadkich przypadkach może doprowadzić do wstrząsu oraz niewydolności nerek u przyszłej mamy. Jeśli jednak leczenie zostanie wdrożone na podstawie antybiogramu, który wskazuje wrażliwość bakterii na antybiotyki, w większości przypadków ZUM w ciąży nie spowoduje żadnych poważnych konsekwencji.

Po wykryciu bakterii w moczu lekarz zleca najczęściej także jego posiew, aby zidentyfikować bakterię odpowiedzialną za zakażenie oraz jej wrażliwość na antybiotyki. W czasie ciąży w leczeniu ZUM stosowana jest zazwyczaj jednorazowo fosfomycyna, a także penicyliny i cefalosporyny. 

ZUM w ciąży – leczenie

Leczenie ZUM w ciąży opiera się na antybiotykoterapii. Poza tym, w razie konieczności, stosowane są również leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Po zakończonym leczeniu powinien być wykonany kontrolny posiew moczu. 

Aby uniknąć nawrotów infekcji ważne jest zastosowanie się do poniższych zasad:

1. picie odpowiedniej ilości płynów (ok. 2,5-3 l/dzień), 
2. staranna higiena intymna, 
3. nieodwlekanie wizyt w toalecie.

Uważa się, że bezobjawowy bakteriomocz wykryty w I trymestrze ciąży, może skutkować nawet 50-procentowym prawdopodobieństwem wystąpienia ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek w III trymestrze. Poza tym, zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego i małej masy urodzeniowej dziecka. Jeśli jednak zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, ZUM najprawdopodobniej nie spowoduje żadnych powikłań w przebiegu ciąży.