Ile można mieć cesarek? Co warto wiedzieć o cesarskim cięciu?

Cesarskie cięcie to operacyjne zakończenie ciąży. Procedura polega na wydobyciu dziecka z łona matki, w wyniku przecięcia jej powłok brzusznych – skóry, mięśni, otrzewnej i mięśnia macicy. Nacięcie, które mierzy średnio od 9 do 11 cm, wykonywane jest około 2 cm powyżej kości łonowej. Lekarz wydobywa dziecko, następnie zaciska i przecina pępowinę. Kolejnym etapem jest wydobycie łożyska. Operacja kończy się zszyciem macicy i pozostałych struktur.  

Cesarskie cięcie przeprowadza się najczęściej w znieczuleniu podpajęczynówkowym, które skutkuje szybkim i skutecznym złagodzeniem bólu. Zastrzyk podaje się w kręgosłup. Jeśli istnieją wskazania medyczne, można zastosować znieczulenie ogólne. Technika operacyjna dobierana jest indywidualnie.  

Cesarskie cięcie jest zabiegiem obarczonym możliwymi skutkami ubocznymi. Dlatego nie powinno się wykonywać go bez wyraźnych wskazań lekarskich, np. z powodu obaw związanych z porodem siłami natury. W praktyce, jak wiemy, bywa z tym różnie i powszechnie uważa się, że operacyjne zakończenie ciąży jest w Polsce nadużywane. Co do zasady, cesarskie cięcie powinno być wykonywane w trybie planowym, pilnym i nagłym.  

Planowane wskazania do cesarskiego cięcia to: 

• nieprawidłowe ułożenie płodu – poprzeczne, skośne, miednicowe, 

• łożysko przodujące, 

• wady anatomiczne miednicy, 

• ciąża bliźniacza jednoowodniowa, 

• duża masa płodu – powyżej 4,5 kg, 

• poród przedwczesny zagrażający uszkodzeniu płodu, 

• zaawansowana niewydolność krążenia u ciężarnej,  

• dwa lub więcej cesarskich cięć u ciężarnej w poprzednich ciążach, 

• komplikacje w przebiegu poprzednich ciąż, np. śmierć dziecka podczas porodu.  

Wskazania pilne do cesarskiego cięcia: 

• nieprawidłowe ułożenie płodu, 

• poród przedwczesny płodu w przypadku, kiedy poród drogami natury stanowi poważne ryzyko uszkodzenia lub śmierci, 

• dystocja szyjkowa (zaburzenia rozwierania się szyjki macicy). 

Nagłe wskazania do cesarskiego cięcia: 

• oddzielanie się łożyska, 

• wypadnięcie pępowiny, 

• brak postępu porodu, 

• rzucawki, 

• zagrażająca zamartwica płodu, 

• zaburzenia czynności serca płodu. 

Wiele ciąż rozwiązywanych jest operacyjnie także z powodu pozaginekologicznego. To zmiany w narządzie wzroku matki, np.: zaawansowana jaskra, krótkowzroczność z neowaskularyzacją podsiatkówkową, stany pooperacyjne gałki ocznej, zaawansowane odwarstwienie siatkówki.  

Decyzję dotyczącą przeprowadzenia u ciężarnej cesarskiego cięcia zawsze podejmuje doświadczony położnik, który w razie konieczności powinien skonsultować się z innymi specjalistami. Ile można mieć cesarek? To kwestia bardzo indywidualna, uzależniona przede wszystkim od stanu zdrowia pacjentki. Choć nie jest nigdzie określona górna granica określająca maksymalną liczbę cesarskich cięć przeprowadzonych u danej kobiety, to z reguły wykonuje się ich nie więcej niż trzy. Zatem odpowiedź na pytanie „ile można mieć cesarek” brzmi: z reguły 3. 

Blizna, jaka pozostaje w macicy po cesarskim cieciu, sprawia, że wraz z kolejną ciążą i kolejnym porodem wzrasta ryzyko powikłań, które zagrażają życiu matki i płodu. Wielokrotne cesarki powiązane są z występowaniem zrostów, dłuższym czasem trwania operacji, a także dłuższym pobytem w szpitalu. Decyzja dotycząca każdego cesarskiego cięcia wymaga indywidualnej analizy.  

To, czy można rodzić siłami natury po uprzednio wykonanym cesarskim cięciu, jest kwestią budzącą wiele kontrowersji. Jednak większość kobiet po cesarskim cięciu może urodzić kolejne dziecko naturalnie. Taki poród określa się mianem VBAC (Vaginal Birth After Caesarean Section). Szanse na urodzenie drogami natury po jednym cesarskim cięciu wynoszą od 72 do 75 proc. Z kolei w przypadku dwóch cesarskich cięć niewiele mniej, bo 71 proc.  

Do porodu naturalnego kwalifikowane są pacjentki, u których nie stwierdzono żadnych przeciwwskazań do tego rodzaju rozwiązania ciąży. Podjęcie próby porodu drogami natury niesie za sobą wiele zalet. Dla matki to przede wszystkim: uniknięcie powikłań pooperacyjnych, mniejsza utrata krwi, szybszy powrót do sprawności i mniejsze ryzyko wystąpienia depresji poporodowej. 

Poród naturalny przynosi wiele korzyści także dziecku: 

• kolonizacja prawidłową florą bakteryjną z dróg rodnych kobiety zmniejsza ryzyko chorób wieku dziecięcego oraz chorób cywilizacyjnych, 

• ucisk klatki piersiowej, do jakiego dochodzi w kanale rodnym, pomaga opróżnić płuca z płynu owodniowego, co zmniejsza ryzyko zakażeń dróg oddechowych po porodzie, 

• mniejsze ryzyko problemów związanych z odruchem ssania, 

• mniejsze ryzyko przebywania w inkubatorze. 

Poród drogami natury, który nastąpi po cesarskim cięciu, niesie za sobą pewne komplikacje. Zdarza się, że blizna na macicy, która pozostała po szyciu, w kolejnej ciąży okazuje się być przyczyną nieodpowiedniego ułożenia łożyska – tzw. łożyska przodującego. Do komplikacji zalicza się również pęknięcia miednicy czy ciążę w bliźnie po cesarskim cięciu.  

Cesarskie cięcie to poważna operacja, która niesie za sobą ryzyko wystąpienia powikłań. U kobiety mogą pojawić się krwiaki, zapalenie błony śluzowej macicy, zakażenie rany pooperacyjnej czy też zatorowość (ryzyko wzrasta na początku połogu). Możliwymi komplikacjami po operacji, jaką jest cesarka, są również zrosty w obrębie organów oraz wewnątrz tkanek, a także uszkodzenie narządów w okolicy miednicy, np. pęcherza moczowego, jelita. Otyłość, cukrzyca czy pogorszona odporność zwiększają ryzyko wystąpienia powikłań po operacji.  

Cesarskie cięcie niesie za sobą krótkoterminowe i długoterminowe skutki. Dziecko urodzone w taki sposób może być bardziej podatne na cukrzycę, alergię czy astmę. Prawidłowy rozwój może też zaburzać brak kolonizacji florą bakteryjną z kanału rodnego matki, co może skutkować niższą odpornością.  

Skutki cesarki odczuwa nie tylko dziecko, ale i matka. Rana pooperacyjna jest dość bolesna, goi się w różnym tempie. Po cesarce kobiety dłużej dochodzą do siebie i w pierwszych tygodniach muszą prowadzić bardziej oszczędzający tryb życia. U kobiet, które rodziły przez cesarskie cięcie, wzrasta ryzyko niepłodności, ciąży pozamacicznej, przerośniętego lub przodującego łożyska oraz pęknięcia macicy.  

Kobieta, która przeszła trzy cesarskie cięcia, przed podjęciem decyzji dotyczącej zajścia w czwartą ciążę powinna skonsultować się z ginekologiem. Lekarz, po zapoznaniu się ze stanem zdrowia kobiety oraz historiami wcześniejszych porodów, przeanalizuje ryzyko związane z kolejną ciążą i porodem.  

Czwarta ciąża niesie za sobą duże ryzyko powikłań dotyczących zarówno przebiegu ciąży, jak i porodu. Wzrasta ryzyko nieprawidłowej implantacji łożyska, co może doprowadzić do krwotoku, pęknięcia macicy, uszkodzenia pęcherza moczowego czy zgonu płodu. Na przykład ryzyko wystąpienia łożyska przodującego po jednej cesarce wynosi 0,8 proc., tymczasem po 4 cesarkach jest aż 10 razy większe. Lekarze zwracają też uwagę na ryzyko powstawania zrostów – po dwóch cesarkach problem ten dotyczy ok. 20 proc. kobiet, po czterech zabiegach – już prawie co drugiej ciężarnej.  

Dlatego wielu lekarzy odradza czwarte cesarskie cięcie u kobiety, choć oczywiście każdy przypadek jest rozpatrywany i oceniany indywidualnie. Tym bardziej ważne jest, by nie podejmować pochopnie decyzji o operacyjnym rozwiązaniu ciąży, kiedy nie ma do tego ewidentnych wskazań.  

Choć cesarskie ciecie na ogół uważane jest za bezpieczne, to trzeba mieć świadomość, że podczas operacji może dojść do komplikacji. Do najczęstszych zagrożeń związanych z cesarką zaliczymy: zakażenia, zapalenie otrzewnej, niedrożność jelit, ryzyko wystąpienia krwotoku, uraz pęcherza moczowego czy trudności związane z gojeniem się rany pooperacyjnej. I to właśnie krwotok jest jedną z głównych przyczyn zgonów kobiet po urodzeniu dziecka. Kobiety, które miały przeprowadzone cesarskie cięcie, częściej borykają się z problemami z laktacją w porównaniu do tych, które urodziły dziecko drogami natury.  

Zarówno poród naturalny, jak i cesarskie cięcie niosą za sobą pewne niebezpieczeństwo. Każde rozwiązanie ma swoje wady i zalety, jednak dla noworodka zdecydowanie lepszym jest poród siłami natury.