Sepsa w ciąży – objawy, przyczyny, skutki i leczenie

Sepsa to uogólniona reakcja zapalna organizmu w odpowiedzi na drobnoustrój. Choć najczęściej wywoływana jest przez bakterię, to może się rozwinąć także w przebiegu zakażenia grzybiczego, a nawet wirusowego, m.in. w przebiegu zakażenia Sars-CoV-2. Sepsa jest bezpośrednim stanem zagrożenia życia, gdyż w skrajnych przypadkach dochodzi do gwałtownego obniżenia ciśnienia tętniczego i tym samym niedotleniania kluczowych tkanek i narządów.

Najczęstszą przyczyną występowania sepsy jest zakażenia bakteriami. Niektóre odmiany poprzez produkowane przez siebie białko, którym w większości przypadków jest lipopolisacharyd, zdolne są do wywoływania bardzo silnej odpowiedzi układu immunologicznego zakażonego organizmu. To właśnie nadmierna odpowiedź układu odpornościowego powoduje rozszerzenie się naczyń krwionośnych, co prowadzi do gwałtownego spadku ciśnienia tętniczego krwi. Do bakterii, które najczęściej wywołują sepsę, zalicza się między  innymi Neisseriameningitidis, Streptococcuspneumoniae, Haemophilusinfluenzae oraz Escherichia coli.

Jak można zarazić się sepsą w ciąży

Ciąża jest szczególnym stanem, w którym dochodzi do naturalnie występującego obniżenia odporności. Z tego też powodu zarazić się sepsą w ciąży, a dokładniej patogenami ją wywołującymi, jest znacznie łatwiej, niż nie będąc w ciąży. 

Do zakażeń dochodzi często w trakcie pobytu w szpitalu, najczęściej w powodów niepołożniczych. Są to tak zwane zakażenia oportunistyczne, do których dochodzi w przypadku znacznego osłabienia organizmu, najczęściej w przebiegu innej choroby. 

Są jednak sytuacje, w których kobieta ciężarna może zarazić się patogenem, który ze względu na ogólnie obniżoną odporność wywoła u niej uogólnioną reakcję zapalną i doprowadzi do sepsy. Ze względu również na fakt, że sepsa może być wywoływana przez różne patogeny, jej „zakaźność” jest bardzo zróżnicowana.

Objawy sepsy to miedzy innymi:

• szybko pogarszający się stan ogólny,
• wysoka gorączka, powyżej 38,5 st. C., lub obniżenie temperatury ciała poniżej 36 st. C.,
• skąpomocz,
• dreszcze,
• tachykardia,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• przyspieszenie oddechu,
• wybroczynowa wysypka nieustępująca po uciśnięciu,
• w skrajnych przypadkach – zaburzenia świadomości.

Sepsa to stan bardzo niejednolity, który może przebiegać w różny sposób – zależnie od tego, przez jaki drobnoustrój jest wywoływany.

Ciąża to wyjątkowy okres, w którym stosowanie niektórych leków jest ograniczone. Z tego powodu leczenie sepsy w ciąży powinno być prowadzone w nieco odmienny sposób, niż ma to miejsce w przypadku kobiet niebędących w ciąży oraz mężczyzn. 

Podstawowe zasady postępowania są jednak uniwersalne. Należą do nich przede wszystkim intensywne nawadnianie, jak najszybsze zastosowanie antybiotyków szerokospektralnych, a także ogólna intensywna opieka medyczna polegająca na stosowaniu tlenu czy monitorowaniu parametrów życiowych. Kluczowe jest również stwierdzenie, jaki patogen doprowadził do rozwoju sepsy, aby szybko zastosować jak najbardziej specyficzne leczenie.

Z powodu wielu powikłań i wysokiej śmiertelności tak ważne są szczepienia przeciwko pneumokokom oraz meningokokom. Najkorzystniej jest zaszczepić się przeciwko wymienionym drobnoustrojom jeszcze przed ciążą. W niektórych sytuacjach, z racji tego, że są to szczepionki niezawierające żywych organizmów, przeprowadzenie szczepienia jest możliwe w trakcie trwania ciąży.

Skutki rozwinięcia się sepsy w ciąży mogą być katastrofalne, zarówno dla ciężarnej, jak i dla płodu. Śmiertelność przy wystąpieniu sepsy w niektórych przypadkach sięga nawet 50 proc. Poza tym nierzadkie są również powikłania neurologiczne, takie jak drętwienie kończyn, zaburzenia czucia, upośledzenie umysłowe, a także problemy związane w układem pokarmowym czy nerkami.

Połóg to okres przypadający na pierwsze sześć-osiem tygodni po porodzie, bez względu na to, jaką drogą prowadzony był poród. Jest to czas, w którym organizm kobiety się regeneruje i ponownie przystosowuje się do zwykłego funkcjonowania. Z tego też powodu zakażenie sepsą po porodzie stanowi nadal bardzo duże zagrożenie dla kobiet. 

Najczęstszą przyczyną sepsy u kobiet w połogu jest niewyłyżeczkowanie macicy i pozostawienie w niej fragmentów łożyska, a także zakażenia lokalizujące się w szyjce macicy i układzie moczowym. Dlatego bardzo ważne jest obserwowanie swojego ciała oraz reagowanie w przypadku pojawienia się niepokojących objawów.