Niedobór cynku u dzieci – objawy, przyczyny i jak sobie z nim radzić?

Cynk jest jednym z najważniejszych pierwiastków ludzkiego organizmu, biorącym udział w aktywności nawet 10% wszystkich białek obecnych w organizmie człowieka. Cynk uczestniczy w przemianach białek, tłuszczów i węglowodanów, odpowiada za stabilizację błon komórkowych, reguluje mechanizmy odpornościowe organizmu, bierze udział w procesach zapamiętywania i uczenia się. Jego niedobór w diecie, szczególnie u dzieci, może być więc szczególnie niebezpieczny. Może prowadzić do: 

• Zahamowania wzrostu 
• Niedoborów immunologicznych – osłabienia odporności 
• Opóźnienia dojrzewania płciowego 
• Wtórnej niedoczynności tarczycy 
• Zaburzeń smaku i węchu 
• Upośledzenia funkcji poznawczych. 

Niedobór cynku u dzieci objawia się powstawaniem łuszczycopodobnych zmian skórnych, biegunkami, utratą apetytu, ospałością, wypadaniem włosów, zaburzeniami smaku i węchu, kurzą ślepotą (pogorszone widzenie w nocy) oraz spadkiem odporności.  

Niedobór cynku u dzieci  – Przyczyny 

Niedobór cynku może wynikać z niedostatecznej podaży tego pierwiastka z diety. Nie jest to jednak jedyna możliwa przyczyna. Wtórny niedobór cynku obserwuje się również w przebiegu anemii sierpowatej, uzależnienia od narkotyków i leków, przy uszkodzeniach nerek i oparzeniach oraz w przypadku infekcji wirusem HIV. Dodatkowo na jego nieprawidłowe wchłanianie może wpływać dieta bogata w wapń i fosfor, produkty wzbogacane miedzią i  żelazem, błonnik i pełnoziarniste produkty będące źródłem kwasu fitowego. 

Zapotrzebowanie na cynk jest związane z przyrostem nowych tkanek i zależy od szybkości wzrostu organizmu. Szczególnie narażone na jego niedobór są więc niemowlęta w pierwszych miesiącach życia, dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz okresie przekwitania.  

Pośród początkowych objawów niedoboru cynku u dziecka najłatwiej zaobserwować objawy skórne. Należą do nich przesuszenie skóry, wypadanie włosów, kruchość paznokci, występowanie trądziku, łuszczycopodobnych zmian, zajadów lub owrzodzeń i ogólne pogorszenie kondycji skóry i jej przydatków. Mniej namacalne objawy niedoboru cynku obejmują między innymi spadek odporności na infekcję, drażliwość i nerwowość, ospałość czy spadek apetytu.  

W przypadku podejrzenia niedoboru cynku u dziecka warto skierować się do lekarza w celu oznaczenia poziomu cynku we krwi. Prawidłowo powinien on wynosić u dzieci 11–24 µmol/l (70–160 µg/dl). 

Zapobieganie niedoborowi cynku – dieta bogata w ten składnik 

W przypadku stwierdzenia niedoboru cynku, jak również w celu jego zapobiegania, warto zadbać o zapewnienie jego podaży w diecie. Dzienne zapotrzebowanie na cynk u dzieci wynosi: 

• U niemowląt – 2mg 
• U dzieci w wieku: 

• 1-3 lat – 3mg 
• 4-9 lat – 5 mg 

• U chłopców w wieku: 

• 10-12 lat – 8 mg 
• 12-18 lat – 11 mg 

• U dziewczynek w wieku: 

• 10-12 lat – 8 mg 
• 12-18 lat – 9 mg 

Podobnie jak w przypadku żelaza, cynk jest lepiej przyswajany z produktów zwierzęcych niż roślinnych. W dużych ilościach występuje między innymi w: 

• mięsie i rybach, 
• wątróbce i innych podrobach, 
• serach żółtych i podpuszczkowych, 
• ciemnym pieczywie, 
• kaszy gryczanej, 
• jajkach, 
• pestkach dyni i słonecznika. 

W przypadku trudności w dostarczeniu odpowiedniej ilości cynku w diecie sięgnąć można również po suplementy diety. Pamiętać jednak należy o równoczesnej suplementacji miedzi i  żelaza, które ze względu na negatywny wpływ na wchłanianie cynku powinno się przyjmować z zachowaniem odpowiedniego odstępu czasowego.  

Cynk jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego rozwoju organizmu a jego niedobór u dzieci to nie tylko problemy skórne i spadek odporności, ale też możliwe konsekwencje neurologiczne. Wysokie zapotrzebowanie na cynk u dzieci sprawia, że szczególnie ważne jest zapewnienie im odpowiedniej podaży tego pierwiastka w diecie oraz regularna kontrola poziomów mikroelementów we krwi celem wykrycia ewentualnych niedoborów.