Jak nauczyć dziecko jeść sztućcami?

Specjaliści integracji sensorycznej wskazują jeden termin – kiedy tylko dziecko zainteresuje się umiejętnością operowania sztućcami. A takie chęci pojawiają się już w okolicach pierwszego roku życia. Z początku po prostu dajemy dziecku do rączki łyżeczkę, jednocześnie karmiąc je drugą. Malec, początkowo niezdarnie, będzie naśladował nasze ruchy. Choć proces umieszczenia potrawy na łyżce z pewnością trochę potrwa, dziecko będzie w ten sposób znakomicie rozwijało nie tylko umiejętności małej motoryki, ale też poczucie własnej sprawczości.

Przede wszystkim trzeba pogodzić się z bałaganem, towarzyszącym nauce samodzielnego jedzenia. Metoda BLW (Baby Led Weaning), coraz popularniejsza wśród rodziców, choć z całą pewnością uczy dziecko pełnej samodzielności przy konsumpcji posiłków, nie stawia na pierwszym miejscu umiejętności, a nawet konieczności używania sztućców. Wręcz przeciwnie, malec ma doświadczać jedzenia, najpierw badając jego konsystencje paluszkami. Dopiero to, co być może trafi w wyniku tych prób do jego buzi, zostanie zbadane pod względem smaku czy zapachu. Użycie łyżki, o widelcu czy nożu nawet nie wspominając, to na początku drogi do samodzielnej konsumpcji posiłku, nieco odległa perspektywa.

Na „pierwszy ogień” zwykle idzie łyżeczka. Rzeczywiście, ma najbezpieczniejszy kształt, a większość serwowanych maluchom posiłków występuje w postaci półpłynnej, więc przy ich konsumpcji łyżeczka sprawdzi się najlepiej. Wybierając sztućce do nauki dla dziecka, powinniśmy zwrócić uwagę na kilka aspektów:

• bezpieczeństwo – sztućce przeznaczone dla dzieci powinny posiadać atest PZH, a jeśli wykonane są z plastiku, nie mogą zawierać szkodliwego bisfenolu ani PVC,
• odpowiedni kształt i wielkość – dla najmłodszych dzieci najlepsze będą sztućce z uchwytami przypominającymi te przy grzechotkach. Dwu- i trzylatkom dedykowane są sztućce wyglądające, jak te dla dorosłych, tyle że w mniejszych rozmiarach i z odpowiednio zaokrąglonymi brzegami,
• materiał – sztućce dla maluchów powinny być lekkie – wykonane z plastiku lub żywicy termoplastycznej. Te dla starszych dzieci przeważnie wykonuje się już ze stali nierdzewnej.

Choć ta pierwsza łyżeczka nie budzi podejrzeń rodziców, a opanowanie sztuki posługiwania się widelcem po pewnym czasie też nie nastręcza większych kłopotów, nóż budzi uzasadnione obawy opiekunów małego dziecka. Tymczasem plastikowy nożyk, który nie jest ostry i ma odpowiednią bezpieczną długość, można śmiało podać nawet maluszkowi. W żłobkach prowadzonych metodą Marii Montessori nawet niespełna dwulatki kroją nożykami na cieniutkie plasterki miękkie banany.

Naukę posługiwania się ostrym nożem większość rodziców woli odłożyć na później, do czasu osiągnięcia przez dziecko wieku wczesnoszkolnego. Czy słusznie? Odpowiednio poinstruowane, ale nie wystraszone dziecko, posługujące się ostrym nożem w sposób świadomy i oczywiście pod nadzorem dorosłych, nie powinno zrobić sobie ani innym żadnej krzywdy.

Najważniejsze są chęci. Nauka jedzenia sztućcami ma być dla naszego dziecka przede wszystkim nową przygodą. Najlepiej nie skupiać się na początku na prawidłowym uchwyceniu łyżki, widelca czy noża – te umiejętności przyjdą z wiekiem i coraz większymi możliwościami motorycznymi dziecka. Kluczowe wydaje się natomiast to, czy sami używamy prawidłowo sztućców. Dziecko, które widzi opiekunów posługujących się sztućcami, pragnie opanować te umiejętności i samodzielnie spożywać posiłki, tak jak mama czy tata.

Kiedy dziecko sprawnie będzie posługiwało się łyżką i widelcem, możemy rozpocząć naukę samodzielnego krojenia produktów, które będzie wstępem do zdobycia umiejętności jedzenia nożem i widelcem. Przy treningu tej umiejętności warto zwrócić uwagę na:

• odpowiednią miękkość krojonych produktów – ugotowane ziemniaki, kawałki brokuła, kalafiora czy marchewki są miękkie i nieco kleiste, podobnie sprawa ma się z bananami czy brzoskwiniami,
• na początku skupmy się na samym procesie krojenia, na prawidłowe uchwycenie noża i widelca, przyjdzie jeszcze pora,
• pamiętajmy o mądrym wsparciu nauki posługiwania się nożem i widelcem – bez wyśmiewania, porównywania, krytykowania czy denerwowania – to wszystko, zamiast zmotywować malca, może spowodować jego frustrację i zniechęcenie.