Co na kleszcze dla dzieci?

Chociaż ugryzienia przez kleszcze zdarzają się rzadziej niż ukąszenia komarów, niosą za sobą znacznie większe ryzyko niż dyskomfort i swędzenie. Pajęczaki te są nosicielami licznych chorób zagrażających ludziom, a ze względu na niższą masę u dzieci do ich wywołania potrzebna jest niższa dawka toksyn obecnych w ślinie kleszcza. 

W Polsce najczęściej występującymi chorobami przenoszonymi przez kleszcze są: bakteryjna borelioza z Lyme i wirusowe odkleszczowe zapalenie mózgu (KZM). O ile boreliozę we wczesnych etapach zakażenia można skutecznie leczyć, choć wiąże się to z długotrwałą diagnostyką i wielotygodniową antybiotykoterapią, naukowcom wciąż nie udało się opracować skutecznych leków na KZM. Dodatkowo obydwie choroby w bardziej zaawansowanych fazach mogą nieść za sobą poważne powikłania neurologiczne. Żeby uniknąć stresu i możliwych komplikacji po ugryzieniu przez kleszcza, warto jak najskuteczniej temu zapobiegać.

Przed wyjściem do lasu, wyjazdem na działkę czy piknikiem na łące łatwo pamiętać o konieczności spryskania siebie i dziecka repelentami odstraszającymi komary i kleszcze. Jednak ryzyko spotkania tych stworzeń nie ogranicza się tylko do takich sytuacji, równie dobrze można się na nie natknąć podczas krótkiego spaceru czy na osiedlowym placu zabaw. Istotne jest więc, aby wiedzieć, jak chronić dziecko przed kleszczami także w tego typu codziennych sytuacjach.

• Unikaj przebywania w wysokiej trawie i zaroślach – to tam najchętniej kryją się kleszcze.
• Unikaj godzin najwyższej aktywności kleszczy – są najaktywniejsze wczesnym rankiem i późnym popołudniem.
• Zadbaj o odpowiedni ubiór – ubrania z długimi nogawkami i rękawami ograniczają dostęp kleszcza do skóry, a na jasnych kolorach łatwiej wypatrzyć niepożądanego gościa.
• Dokładnie obejrzyj skórę dziecka po każdym spacerze – kleszcz przed ugryzieniem często najpierw krąży po ciele, szukając dogodnego miejsca.
• Zadbaj o swoje zwierzęta – kleszcz może się przenieść na dziecko także z domowego pupila.
• Rozważ zaszczepienie dziecka przeciwko KZM – szczepionkę można podać już od pierwszego roku życia, a odporność po podstawowym cyklu utrzymuje się przez około trzy lata.
• Stosuj bezpieczne i skuteczne repelenty – pamiętaj też o ograniczonym czasie ich działania.

Na rynku dostępny jest szeroki wybór repelentów przeznaczonych do odstraszania komarów i kleszczy. Należy jednak mieć na uwadze dwa podstawowe fakty. Po pierwsze, środki najskuteczniej chroniące przed komarami, niekoniecznie są też najskuteczniejsze na kleszcze, a wielu preparatów nie wolno ze sobą łączyć. Po drugie, substancje odstraszające owady i pajęczaki mogą być także toksyczne dla ludzi.

Obecnie najczęściej stosowanym i uważanym za najskuteczniejszy składnik repelentów jest DEET. Związek ten jest jednak przeciwwskazany do stosowania u kobiet w ciąży i małych dzieci, w związku z czym rodzi się pytanie: co na kleszcze jest odpowiednie dla dzieci? 

Dla dzieci powyżej pierwszego roku życia poleca się przede wszystkim produkty zawierające ikarydynę lub IR3535 w niskich stężeniach (7–10 proc.). Środki te są bezpieczne dla naszych pociech, a jednocześnie zapewniają najskuteczniejszą ochronę. Należy jednak pamiętać, że niskie stężenie warunkuje także krótszy czas działania – aplikację repelentu należy powtarzać co około dwie godziny. Powyżej drugiego roku życia można też sięgnąć po preparaty zawierające 9–10-procentowy DEET lub 20-procentową ikarydynę. Mocniejsze środki mogą być stosowane na ubrania lub wózek, jednak w aplikacji na skórę są one zalecane dopiero od 12–13. roku życia, a 50-procentowy DEET powinien być używany tylko przez osoby pełnoletnie.

W przypadku niemowląt i osób obawiających się stosowania „cięższej” chemii u swoich dzieci z pomocą mogą przyjść domowe sposoby na kleszcze. Do najskuteczniejszych należy sięgnięcie po roślinne repelenty – olejki eteryczne. 

Za najskuteczniejszy, ale w czystej postaci zalecany dopiero od trzeciego roku życia, uchodzi citriodiol otrzymywany z eukaliptusa cytrynowego. W przypadku młodszych dzieci można jednak stosować chociażby olejek z paczuli albo mniej egzotycznych roślin – mięty, bazylii, lawendy lub trawy cytrynowej. Wykazują one jednak słabsze działanie niż chemiczne repelenty, a czas ich działania jest znacznie krótszy i wynosi od pół godziny do dwóch godzin, w zależności od panujących warunków (w wysokiej temperaturze olejki szybciej parują). Nie należy także traktować ich jako w 100 procentach bezpieczne, ponieważ na bardziej wrażliwe osoby mogą działać uczulająco – przed aplikacją rozcieńczonego olejku na dużą powierzchnię skóry warto najpierw sprawdzić, jak ciało malucha na niego reaguje.