Wodniak jądra u dziecka – objawy, przyczyny, leczenie

Wedle szacunków wodniaki jądra rozpoznaje się u ok. 6-20 proc. noworodków płci męskiej (dane nie są precyzyjne). Torbiel ta powstaje w wyniku nagromadzenia się płynu surowiczego w niezarośniętym wyrostku pochwowym otrzewnej.

Wyróżnia się dwa podstawowe typy wodniaka jądra: pierwotny i wtórny. Z pierwszym mamy do czynienia u noworodków i małych dzieci, natomiast drugi częściej pojawia się u osób dorosłych. Niekiedy też można spotkać się z innym rozróżnieniem wodniaków jądra, mianowicie na: komunikujące oraz niekomunikujące. W pierwszym przypadku płyn znajdujący się w torbieli przemieszcza się z otoczki jądra do otrzewnej i z powrotem. Z kolei w drugim przypadku płyn pochodzi z komórek wodniaka. 

Wodniak jądra przyjmuje postać wybrzuszenia, a jego wielkość uzależniona jest od ilości nagromadzonego płynu – może mieć on kilka lub nawet kilkanaście milimetrów. Zwykle ma brunatny lub bursztynowy kolor.

W większości przypadków wodniak jądra nie stanowi zagrożenia dla życia i zdrowia dziecka, jednak ostateczną diagnozę zawsze stawia lekarz urolog. 

Zwykle wchłania się samoistnie – zwłaszcza jeśli ma charakter wrodzony. Niekiedy jednak konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Co ważne, niekiedy wodniak jądra bywa mylony z poważniejszymi dolegliwościami, w tym m.in. skrętem jądra i przepukliną pachwinową. W celu zróżnicowania go od innych chorób wykonuje się USG jąder.

Wodniak jądra zwykle nie daje żadnych specyficznych objawów – nie towarzyszą mu dolegliwości bólowe, a pojawiające się niekiedy uczucie dyskomfortu zwykle wynika ze znaczących rozmiarów torbieli. Charakterystyczne jest natomiast powiększenie jądra, które w dotyku jest sprężyste, wypełnione płynem i stosunkowo twarde. Co ważne, wodniak powiększa się w godzinach wieczornych i nocnych, natomiast zmniejsza się rano i w ciągu dnia.

Torbiel w postaci wodniaka jądra powstaje na skutek nieprawidłowego zstępowania jąder do moszny w wyniku niezarośnięcia wyrostka pochwowego po zstąpieniu jądra. W przeważającej większości przypadków ma on charakter wrodzony, co oznacza, że powstaje podczas życia płodowego. Może on jednak rozwinąć się wtórnie – zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. W takiej sytuacji zwykle jest następstwem zapalenia bądź urazu jądra. Niekiedy może być on powikłaniem po zabiegu usunięcia żylaków powrózka nasiennego.

W większości przypadków wodniak jądra u dziecka nie wymaga leczenia, gdyż wchłania się samoistnie. Dlatego też po rozpoznaniu go u noworodka bądź niemowlęcia poddaje się go obserwacji. Gdy po upływie dwóch lat nie wchłonie się on samoistnie, podejmuje się leczenie chirurgiczne. Jest ono niezbędne, gdyż wodniak jądra może przyczyniać się do niepłodności oraz wpływać na estetykę moszny. Niegdyś stosowano punkcję, polegającą na nakłuciu wodniaka i usunięciu płynu. Obecnie jednak metoda ta jest krytykowana ze względu na niską skuteczność oraz wysokie ryzyko infekcji. 

Operację wodniaka jądra można przeprowadzić dwiema metodami – metodą Winkelmanna i metodą von Bergmanna. Pierwsza z nich polega na usunięciu płynu z wodniaka, ale nie jego osłonek. Zaletą tej metody jest szybki powrót do zdrowia. Druga metoda stosowana jest przy zmianach o dużych rozmiarach. Polega ona na usunięciu płynu z wodniaka oraz osłonek, które go otaczają.

Wrodzone wodniaki jądra zwykle ulegają samoistnemu wchłonięciu się w pierwszym lub drugim roku życia. Sprawa jest nieco bardziej skomplikowana z nabytymi wodniakami jądra, które mogą zaniknąć po kilku tygodniach lub miesiącach. Jeśli tak się nie stanie, to należy usunąć je chirurgiczne ze względu na podwyższone ryzyko niepłodności, które ze sobą niosą.