Jak nauczyć dziecko chodzić? Kiedy rozpocząć naukę?

Statystycznie rzecz ujmując – między 8. a 18. miesiącem życia. To bardzo duża rozpiętość czasu, ale nie należy się martwić ani bardzo wczesnym, ani późnym momentem osiągnięcia umiejętności samodzielnego stawiania kroków. 

Od czego to zależy? Czynników jest wiele, m.in. waga dziecka, budowa jego ciała, temperament, a także odziedziczone geny. Niektóre maluchy uczą się chodzić stopniowo, najpierw przy meblach, inne pewnego dnia zupełnie nieoczekiwanie stają pewnie na nóżkach i ruszają w świat. Wiele zależy bowiem od dojrzałości emocjonalnej dziecka, jego przebojowości i ciekawości świata.

Wspomaganie nauki chodzenia polegające na mobilizowaniu dziecka do ruchu, a tym samym do rozwijania i wzmacniania mięśni, nie oznacza przyspieszania na siłę zdobycia umiejętności stawiania kroków. Jak pomoc dziecku nauczyć się chodzić? Rozwijając najpierw umiejętność pełzania, a następnie raczkowania. Najprostszy sposób to rozkładanie wokół dziecka na podłodze czy dywanie atrakcyjnych przedmiotów, po które nasza pociecha będzie starała się sięgnąć.  

Maluchowi, który już wstaje, chwytając się szczebelków lub siatki łóżeczka czy kojca, warto umożliwić eksplorowanie przestrzeni całego pokoju czy nawet mieszkania (pamiętając o odgrodzeniu miejsc potencjalnie niebezpiecznych, jak kuchnia czy wejście na schody). Im więcej możliwości przemieszczania się najpierw na kolanach, tym większa chęć do pokonywania przestrzeni na nóżkach, co jest sposobem szybszym i nieangażującym rąk.   

Niektóre dzieci bardzo lubią chodzić za rączkę, inne pomijają ten etap nauki samodzielnego chodu. Tu znów pozostawmy maluchowi decyzję, kiedy puścić rękę rodzica. Zrobi to wówczas, kiedy poczuje się bezpiecznie. Mobilizująca jest również możliwość dreptania od jednej osoby do drugiej – dziecko nie czuje wówczas lęku, bo wie, że czyjeś ramiona ochronią je przed upadkiem. W miarę upływu czasu dystans pomiędzy np. mamą i tatą można zwiększać.

Na początku nauki chodzenia, szczególnie po mieszkaniu, buty są zdaniem ortopedów całkowicie zbędne. Dziecko powinno zdobywać tę umiejętność przez pierwsze miesiące chodząc na bosaka, najwyżej w antypoślizgowych skarpetkach. Upadki będą mniej dotkliwe, jeśli na podłodze będzie leżał dywan, z drugiej jednak strony może się on podwijać, co może stwarzać niebezpieczeństwo.

Na buciki jest czas, gdy dziecko chodzi na tyle pewnie, że możemy pozwolić mu na samodzielne przechadzki w trakcie spaceru. Jak nauczyć dziecko chodzić w butach? Przede wszystkim powinny one być idealnie dobrane – odpowiednio wyprofilowane, lekkie, z cholewką otulającą, ale nie usztywniającą pięty, miękkie i elastyczne przy zginaniu, dające się wykręcać w różne strony. Cholewka zimowych bucików jest z reguły wyższa, ale nie powinna być sztywna. Ważną cechą dobrych butów jest ich przewiewność. Jako materiał najlepiej sprawdza się skóra naturalna, ważną rolę spełniają też specjalne membrany, dzięki którym stopa się mniej poci. 

Bardzo istotny jest właściwy dobór rozmiaru buta – najlepiej więc wybrać się na zakupy razem z dzieckiem, a gdy nie jest to możliwe, posłużyć się szablonem: stopę dziecka stawiamy na kartoniku i obrysowujemy, nie powiększając jej szerokości. Zmierzenie samej długości patyczkiem to za mało. Z przodu, aby paluch miał swobodę ruchu, warto dodać kilka milimetrów. Szablon wkładamy do buta i jeśli mieści się tam idealnie, dokonujemy zakupu.

Jak uczyć dziecko chodzić, kiedy widzimy, że nie garnie się ono do zdobycia tej umiejętności? Na pewno nie pomoże stawianie go na siłę na nóżkach i zmuszanie do przestawiania stópek, gdy trzymamy malucha pod paszkami. Może to przynieść więcej szkody niż pożytku. Jedyne, co możemy zrobić, to mobilizowanie go do ruchu, co pomoże wzmocnić mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie stabilnej pozycji pionowej. Nie należy też za wszelką cenę chronić dziecka przed upadkami – to niezbędny etap nauki chodzenia. 

Dobrze jest uspokajać rodziców, których pociecha zbliża się do ukończenia roczku, uznawanego powszechnie za moment, w którym należałoby już chodzić, a jeszcze nie postawiła pierwszego kroku. Przecież ma ona jeszcze co najmniej pół roku na zdobycie tej umiejętności. Jeśli sprawnie raczkuje, nie ma powodu do niepokoju, co najpewniej potwierdzi opiekujący się dzieckiem pediatra lub ortopeda dziecięcy. 

Zwykle później zaczynają chodzić dzieci, które pierwsze miesiące życia spędziły w rozwórce lub w gipsie z powodu uszkodzenia podczas porodu stawów biodrowych. Jak nauczyć dziecko chodzić po zdjęciu gipsu? Czy potrzebne są do tego specjalne techniki? Gdy panewki stawów biodrowych znajdują się już na swoim miejscu i rozwórka albo gips zostają zdjęte, dziecko najczęściej zaczyna naukę chodzenia w sposób naturalny. W bardziej skomplikowanych sytuacjach należy kierować się wskazaniami lekarza ortopedy lub fizjoterapeuty. Podobnie wygląda sytuacja, gdy maluch złamie nogę (są to rzadkie przypadki) – konieczna jest wówczas indywidualnie dobrana rehabilitacja.

Czy nauce chodzenia malucha sprzyja używanie chodzików? Większość specjalistów  jest im przeciwna ze względu na negatywny wpływ tego sposobu poruszania się na stawy kolanowe i biodrowe. Zalecają oni natomiast niczym nieskrępowaną zabawę w mieszkaniu na podłodze, oczywiście na bosaka z zachowaniem podstawowych zasad bezpieczeństwa.