Dlaczego dziecko mnie nie słucha? Porady dla rodziców

Pod zdaniem „dziecko słyszy, ale nie słucha” mógłby się podpisać niejeden rodzic. Najczęściej chodzi o sytuację, w której mały człowiek ignoruje twoje polecenia. Za słyszenie odpowiada ucho, za słuchanie – mózg. Gdy dziecko słyszy, ale nie słucha, najczęściej wynika to z etapu jego rozwoju lub… osobowości. Zawsze jednak w pierwszej kolejności należy ustalić, czy ze słuchem dziecka jest wszystko w porządku, a jeśli tak – skupić się na jego zachowaniu.

Problemy ze słuchem

Nieposłuszeństwo kilkulatka rzeczywiście może wynikać z problemów ze słuchem, np. z Centralnego Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego. Dziecko nie potrafi wtedy właściwie rozpoznawać ani interpretować dźwięków, w tym dźwięków mowy. Dlatego jeśli cokolwiek niepokoi cię w zachowaniu twojej pociechy, skonsultuj się ze specjalistą. Diagnostykę zacznij od rozmowy z pediatrą.

Bardzo możliwe, że gdy puszczają ci nerwy, podnosisz na dziecko głos albo myślisz, by je ukarać. W ten sposób dajesz upust własnym emocjom, ale zazwyczaj nie osiągasz oczekiwanego rezultatu. Według psychologów lepiej niż system kar działa system nagród. Nie jest to proste, zwłaszcza że jako rodzice odpowiadamy za bezpieczeństwo naszych dzieci. Dlatego bardzo ważna jest konsekwencja. 

Warto się zastanowić, z czego wynika nieposłuszeństwo dziecka. Czasem kilkulatek próbuje coś w ten sposób zamanifestować. Może jest zmęczony? Głodny? Może spotkało go coś, o czym nie chce ci powiedzieć (np. w przedszkolu)? Bardzo pomocne będą tutaj rodzicielska uważność oraz empatia. 

Jak zachęcić dziecko do słuchania

Dziecko nie słucha rodziców z kilku powodów. Trzeba mieć świadomość tego, że w rozwoju kilkulatka istnieją kamienie milowe; nieprzypadkowo mówi się na przykład o buncie dwulatka. Wtedy dziecko zaczyna rozumieć coraz więcej, chłonie świat jak gąbka, chce decydować o sobie. 

Zastanawiasz się, jak zachęcić dziecko do słuchania? Oto kilka wskazówek:

• Nie mów za dużo. Zalewanie dziecka potokiem słów i komunikatów nie sprawi, że zacznie cię ono słuchać.
• Chwal dziecko za dobre zachowanie. 
• Rozmawiajcie ze sobą. Dzieci, nawet kilkuletnie, rozumieją więcej, niż nam się wydaje. 
• Interesuj się sprawami dziecka. Pytaj, jak minął mu dzień w przedszkolu, z kim się bawił, co chciałby robić po południu itp.
• Po wydaniu polecenia zapytaj dziecko, czy wie, co ma zrobić (poproś o powtórzenie).
• Nie bój się słowa „proszę” (np. „Załóż buciki, proszę”).

Jak przyciągnąć uwagę dziecka

Dziecko potrzebuje jasnych, konkretnych komunikatów. Dlatego polecenie: „Posprzątaj swój pokój” zwykle nie działa. Lepsze efekty przyniesie komunikat: „Schowaj klocki do tego pudełka”. Sprzątanie można również zmienić w… zabawę. W końcu dzieci uwielbiają się bawić. Urządźcie zawody, kto pierwszy pochowa wszystkie zabawki albo komu się uda trafić przytulanką do kosza.

Choć w ciężkich chwilach trudno zachować spokój, pamiętaj, że ton twojego głosu i twoje opanowanie mają ogromne znaczenie. 

Do dziecka należy jak najczęściej zwracać się po imieniu i unikać komunikatów, które nie dają żadnych efektów, a niekiedy są wręcz krzywdzące. Są to wyrażenia: „Bo ja tak mówię/chcę”, „Nie” (bez wytłumaczenia dlaczego), „Zobacz, co zrobiłeś”, „Słyszysz, co do ciebie mówię?”, „Nigdy się tego nie nauczysz”.

Wielu rodziców zastanawia się, co zrobić, kiedy dziecko nie słucha. W eliminowaniu takich sytuacji pomocne mogą być proste ćwiczenia poprawiające uwagę dziecka, czyli trening koncentracji. Można wykonać go w domu. Bardzo dobre są zabawy, które na dłuższy czas absorbują uwagę dziecka – m.in. układanie puzzli, klocków (zwłaszcza według instrukcji), kolorowanie, łączenie kropek, rozwiązywanie łamigłówek. Świetne efekty daje gra w skojarzenia oraz – co oczywiste – codzienne czytanie książek. Czytanie nie tylko korzystnie wpływa na młody umysł, ale jest również więziotwórcze, a przecież zależy ci na tym, żebyście zaczęli się dogadywać, prawda?

Pozytywny wpływ na uwagę dziecka mają: stały rytm dnia, zdrowa dieta, regularny sen i codzienne spacery. Mózg powinien być dotleniony!

I jeszcze jedno: żyjemy w cyfrowym świecie. Twoje dziecko każdego dnia bombardowane jest mnóstwem bodźców. Jego rozkojarzenie i nieposłuszeństwo mogą być skutkiem… przebodźcowania. Dlatego pamiętaj, żeby kontrolować, ile czasu twój kilkulatek spędza przed telewizorem czy z tabletem.