Co dają dzieciom zabawki dźwiękowe?

Współczesny rynek zabawek dla dzieci jest na tyle bogaty i różnorodny, że zamiast ułatwiać nam wybór, to niestety często go utrudnia. Na sklepowych półkach znajdziemy zabawki o różnej jakości, formie i funkcji, jednak od pewnego czasu rosnącą popularnością cieszą się zabawki dźwiękowe, które budzą wiele kontrowersji i znaków zapytania wśród rodziców. Z całą pewnością warto podejść do ich wyboru odpowiedzialnie, pamiętając, że podstawowym zadaniem zabawek nie jest dostarczanie rozrywki dziecku, a wspieranie jego rozwoju. 

Z całą pewnością zabawki dźwiękowe nie są odpowiednie dla noworodków, gdyż ich układ nerwowy nie jest gotowy na przyjęcie zbyt wielu bodźców akustycznych. Mowa tu w szczególności np. o kolorowych, grających i świecących karuzelach, które umieszczane są nad łóżeczkiem dziecka. Oczywiście spełniają one swoją funkcję i przyciągają uwagę malucha, jednak przy okazji negatywnie wpływają na jego rozwój, zaburzając także prawidłowy sen. Wyjątek stanowią zabawki dźwiękowe emitujące tzw. biały szum, który jest cichym i jednostajnym dźwiękiem o właściwościach uspokajających i wyciszających. 

W pierwszych trzech latach życia, na które przypada najistotniejszy rozwój dziecka (w tym m.in. rozwój jego mózgu, funkcji poznawczych i sensomotoryki), należy maksymalnie ograniczyć mu dostęp do zabawek dźwiękowych (z wyjątkiem tych, które emitują biały szum). W przeważającej większości dostarczają one takiej ilości bodźców, że maluch nie jest w stanie ich samodzielnie przetworzyć. Wobec tego, zabawki dźwiękowe, z myślą o niezakłócaniu prawidłowego rozwoju malucha i jego bezpieczeństwie, najlepiej kupować dopiero po 3. roku życia dziecka.

Zabawki dźwiękowe kojarzą się nam w głównej mierze z zabawkami muzycznymi i grającymi, które często dodatkowo są interaktywne, świecące i ruszające się. Tymczasem większość zabawek dźwiękowych stworzonych z myślą o niemowlętach opiera się na bardzo prostych mechanizmach działania i zwykle wyzwalaczem funkcji akustycznej jest samo dziecko lub osoba dorosła. Mowa tu np. o grzechotkach, które wydają dźwięk w momencie potrząśnięcia nimi. Są one polecane dla niemowląt po 6. miesiącu życia, gdyż wspierają rozwój zmysłów (zwłaszcza słuchu i wzroku), umiejętności motorycznych, a także uczą skupienia i koncentracji. Na nieco późniejszym etapie życia, czyli już w okresie poniemowlęcym, można je zastąpić marakasami – prostymi instrumentami o podobnym mechanizmie działania do grzechotek, ale ze znacznie bogatszą gamą dźwięków. 

Świetnym przykładem zabawek dźwiękowych dla niemowląt są wspomniane wyżej karuzele, które umieszcza się nad łóżeczkiem malucha. O ile nie są one polecane dla noworodków ze względu na ryzyko ich przebodźcowania, o tyle w przypadku dzieci po 6. miesiącu życia, mogą zdać egzamin. Należy jednak pamiętać, by nie włączać ich tuż przed snem, a jedynie wtedy, gdy dziecko jest zrelaksowane i chętne do zabawy. Na początek najlepiej postawić na jak najprostszy model ze stonowanymi dźwiękami. 

Dobrym przykładem zabawek dźwiękowych dla niemowląt są również kule sensoryczne, które emitują dźwięki, mające na celu przede wszystkim przyciągnąć uwagę malucha i zachęcić go do zabawy. Tego typu kule mają wiele walorów edukacyjnych – wspomagają percepcję słuchową, uwagę, pamięć, koncentrację oraz uczą myślenia abstrakcyjnego. Są one odpowiednie dla dzieci powyżej 6. miesiąca życia.

Pomimo że spora część rodziców zabawki dźwiękowe najchętniej wyeliminowałaby z życia dziecka z myślą o swoim spokoju, to kilka godzin zabawy nimi, świetnie stymuluje rozwój malucha. Tego typu zabawki wspierają koncentrację, przykuwają uwagę, percepcję słuchową i słuch muzyczny, a także uczą związku przyczynowo-skutkowego (w szczególności mowa tu o zabawkach interaktywnych). Nie należy zapominać również o tym, że stanowią one świetny sposób na zabicie nudy – absorbują uwagę dziecka na co najmniej kilkanaście minut. Warto jednak pamiętać, że można nimi w bardzo łatwy sposób przebodźcować dziecko. Wówczas może ono mieć problemy ze snem, sprawiać wrażenie nadmiernie zmęczonego i płaczliwego, a także być nadpobudliwe. Dlatego też należy kontrolować czas spędzany na zabawie dziecka za pomocą zabawek dźwiękowych.

Zabawki dźwiękowe dobrze wspierają rozwój dziecka i warto kupić je swojemu dziecku czy też podarować je w prezencie innemu maluchowi. Należy jednak bezwzględnie przestrzegać zalecenia wiekowego rekomendowanego przez producenta konkretnej zabawki. W przeciwnym razie zamiast wesprzeć rozwój dziecka, możemy go zakłócić lub nawet spowolnić. Oprócz tego należy unikać zbyt głośnych zabawek, które mogą uszkodzić słuch dziecka, a także doprowadzić do jego przebodźcowania. Warto także pamiętać o bezpieczeństwie – każda zabawka dla dziecka powinna spełniać podstawowe normy bezpieczeństwa. Jeśli kupujemy je w popularnych sklepach zabawkowych, to nie musimy się o to martwić.