Tarczyca a ciąża – jakie ma znaczenie?

Tarczyca to narząd pełniący wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. Jest to przede wszystkim miejsce, w którym syntezowane są tzw. hormony tarczycy – trójjodotyronina oraz tyroksyna. Odpowiadają one m.in. za regulację metabolizmu, a w trakcie pierwszego trymestru ciąży również za procesy rozwoju układu nerwowego u płodu. Tarczyca to także miejsce produkcji kalcytoniny, która wraz z parathormonem, produkowanym w przytarczycach stanowiących niejako integralną część tarczycy, odpowiada za regulacje gospodarki fosforanowo-wapniowej.

W trakcie wykonywania rutynowych badań z krwi z pewnością nie raz spotkałaś się ze skrótami TSH, FT3 i FT4. Są to określenia, które stanowią skróty poszczególnych hormonów człowieka.

• TSH – czyli hormon tyreotropowyczy też tyreotropina. To białko produkowane przez przedni płat przysadki mózgowej. Reguluje ono produkcję hormonów tarczycy. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że przy zbyt niskich wartościach trójjodotyroniny i tyroksyny we krwi przysadka mózgowa zaczyna produkować TSH, które natomiast pobudza tarczycę do produkcji wcześniej wspomnianych hormonów. W przypadku zbyt dużego stężenia hormonów tarczycy we krwi, przysadka odpowiednio zmniejsza produkcję tyreotropiny.
• FT3 – czyli wspomniana już wolna frakcja trójjodotyroniny. To hormon tarczycy, który oddziałuje na tkanki organizmu znacznie silniej niż tyroksyna. Jest również jednak mniej stabilna. Powstaje na skutek odłączenia w tkankach organizmu atomu jodu ze wspomnianej tyroksyny.
• FT4 – to określenie używane w przypadku wolnej frakcji tyroksyny. Jest to główny hormon tarczycy, którego poziom we krwi jest istotny m.in. w diagnostyce chorób związanych z tym narządem.

W przypadku TSH za przedział normy uznaje się najczęściej 0,23–4,0 µU/ml, dla FT4–10 do 35 pmol/l, natomiast stężenie FT3 powinno mieścić się w przedziale 2,25 do 6,0 pmol/L. Pamiętaj jednak, że normy dla stężenia we krwi hormonów tarczycy oraz TSH różnią się między każdym laboratorium. Z tego powodu wyniki badań zawsze powinny być oceniane przez lekarza. Warto podkreślić również, że normy TSH dla kobiet będących w ciąży różnią się w zależności od trymestru i są niższe niż w przypadku kobiet w ciąży niebędących.

Prawidłowe funkcjonowanie tarczycy jest jednym z podstawowych warunków, aby ciąża przebiegała w prawidłowy sposób. Jest to związane z faktem, iż to właśnie hormony tarczycy odpowiadają za neurogenezę w pierwszym trymestrze, a więc za rozwój układu nerwowego u płodu. Z tego względu poziomy hormonów, zarówno w trakcie trwania ciąży, jak i przed nią, znajdować się powinny w granicach norm przyjętych przez ginekologów oraz endokrynologów.

Z uwagi na fakt, że hormony tarczycy odgrywają kluczową rolę w rozwoju mózgowia płodu w pierwszym trymestrze, bardzo ważne jest, aby narząd ten funkcjonował prawidłowo jeszcze przed zajściem w ciążę. Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne stworzyło wytyczne, w których podkreśla, że w przypadku kobiet planujących ciążę leczenie niedoczynności tarczycy można rozważyć już w momencie, kiedy TSH przekroczy wartość 2,5 mIU/l. Konieczne może być również oznaczenie poziomu przeciwciał antytyreoglobulinowych i przeciwciał skierowanych przeciwko peroksydazie. Pamiętaj jednak, że to lekarz ginekolog lub endokrynolog ostatecznie podejmuje decyzję o wdrożeniu leczenia.

Nie ma jednoznacznego sposobu na zadbanie o tarczycę. Ze względu jednak na rolę jaką odgrywają hormony tarczycy w rozwoju płodu, bardzo ważne jest wykonywanie badań przesiewowych oceniających stężenie TSH we krwi. Dzięki temu możliwe jest zastosowanie odpowiedniego leczenia w razie wystąpienia jakichkolwiek odchyleń, co zapobiegnie potencjalnym powikłaniom stanowiącym niebezpieczeństwo zarówno dla matki, jak i dla płodu.