Pępowina dwunaczyniowa – przyczyny i skutki

W prawidłowo rozwijającej się ciąży pępowina zawiera 3 naczynia – 2 tętnice oraz 1 żyłę. Otoczone są one galaretą Whartona, zapobiegającą ewentualnemu zaciśnięciu, które mogłoby doprowadzić do niedotlenienia. Naczynia pępowiny są zawsze liczone przez lekarza ginekologa podczas badania USG w trakcie II. trymestru, czyli między 18. a 22. tygodniem ciąży. Jeśli lekarz stwierdzi obecność jednej żyły oraz jednej tętnicy, wskazana jest dalsza dokładna diagnostyka w ośrodku referencyjnym. Uznaje się, że pępowina dwunaczyniowa obecna jest w ok. 0,5 proc. ciąż. Pojedyncza tętnica pępowinowa może wiązać się z rozwojem powikłań, takich jak:

• wady wrodzone u dziecka, 
• aberracje chromosomowe,
• wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania (IUGR),
• poród przedwczesny.

Pępowina dwunaczyniowa może, ale nie musi być związana z obecnością wad wrodzonych u płodu. Na szczęście w większości sytuacji jest to wada izolowana i nie wiążą się z nią inne nieprawidłowości. Bardzo ważne jest jednak, aby w przypadku wykrycia dwunaczyniowej pępowiny lekarz skierował przyszłą mamę na konsultację ze specjalistą posiadającym doświadczenie w dokładnej ocenie anatomii płodu oraz odpowiednie certyfikaty poświadczające te umiejętności. 

Jeśli w ośrodku referencyjnym nie zostaną wykryte inne nieprawidłowości, kobieta pozostaje najczęściej pod kontrolą do końca ciąży, aby monitorować wzrastanie dziecka przy użyciu USG. W sytuacji gdy specjalista zauważy w ultrasonografii odchylenia, konieczna może okazać się konsultacja z genetykiem i wykonanie inwazyjnej diagnostyki w celu wykluczenia lub potwierdzenia aberracji chromosomowych u płodu.

Pępowina dwunaczyniowa może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem ograniczenia wzrastania płodu. Poza tym częściej występować mogą wady rozwojowe nerek i układu moczowego, np. odpływy pęcherzowo-moczowodowe. Według doniesień naukowych u dzieci z tego typu ciąż częściej występowały wady układu sercowo-naczyniowego czy pokarmowego. W przypadku obecności pępowiny dwunaczyniowej wzrasta też ryzyko porodu przedwczesnego.

Pępowina dwunaczyniowa a wady genetyczne

Pępowina dwunaczyniowa w badaniu USG może sugerować występowanie aberracji chromosomalnych u dziecka. Należy jednak pamiętać, że w celu ich wykluczenia wykonywany jest w I. trymestrze tzw. test podwójny, a także, coraz częściej, badanie wolnego płodowego DNA. Naczynia pępowiny sprawdzane są natomiast dopiero podczas USG połówkowego w II. trymestrze ciąży. Mimo tego rozpoznanie dwunaczyniowej pępowiny wymaga dokładnej analizy anatomii płodu w celu wykluczenia wad genetycznych.

Jeśli podczas badania ultrasonograficznego stwierdzona zostanie pępowina dwunaczyniowa, konieczne jest wspomniane dokładne zbadanie anatomii płodu, łącznie z wykonaniem badania echokardiograficznego. Rozważyć można również badanie genetyczne, które jest szczególnie wskazane w przypadku obecności wad u dziecka. 

Do końca ciąży w USG należy kontrolować wzrastanie płodu. Po porodzie zaś powinno się wykluczyć obecność wad wrodzonych, wykonując u dziecka m.in. badania obrazowe brzucha oraz nerek. Postępowanie jest najczęściej ustalane indywidualnie w zależności od obrazu klinicznego oraz stanu dziecka. W większości sytuacji jednak pępowina dwunaczyniowa nie wiąże się z obecnością innych powikłań, a dziecko rozwija się prawidłowo zarówno w czasie życia płodowego, jak i po porodzie.