Jak bezpiecznie stosować probiotyki w ciąży? 

Mikrobiom to kolonie drobnoustrojów zamieszkujące wszystkie miejsca w naszym organizmie. Mamy je na skórze, w nosie, gardle, płucach i oczywiście w jelitach. Prawidłowe funkcjonowanie mikrobiomu, zwłaszcza ich zdrowy skład, ma fundamentalne znaczenie dla odporności organizmu.  

Na zdrowy mikrobiom ciężarnej ma wpływ wiele czynników – od długości ciąży, przez pobyty w szpitalu i podawanie leków po sposób przyjścia dziecka na świat, a już po porodzie – sposób jego karmienia. Nietrudno w tym czasie o dysbiozę jelitową, czyli niekorzystne zmiany ilości, składu i funkcjonowania mikroflory jelitowej.  

Mikrobiota ma istotny wpływ na organizm matki, ale także noworodka. Dzieci od pierwszych chwil życia mają kontakt z bakteriami matki, a nawet, jak dowodzą badania naukowe, dzieje się tak już wcześniej, bo w życiu płodowym. Dowiedziono, że bakterie kolonizujące organizm matki znajdują się także w krwi pępowinowej i płynie owodniowym, a jego jakość pomaga w kształtowaniu rozwijającego się układu odpornościowego płodu, jego jelit i mózgu.  

Tym bardziej ważne jest, by ciężarna dbała o zaspokojenie zwiększonego zapotrzebowania na witaminy, mikroelementy i pierwiastki śladowe, ale także o równowagę jelitową. O zaburzenia w ich składzie nietrudno, ponieważ zmiany hormonalne, determinujące wiele procesów zachodzących w organizmie, mogą sprzyjać występowaniu nudności, wymiotów i zaparć.  

Wsparciem dla ciężarnych w stanach dysbiozy jelitowej są probiotyki, czyli żywe kultury bakterii lub drożdży, które pomagają odbudować prawidłowy skład mikrobioty. Zaleca się ich stosowanie w stanach infekcji jelitowych, przy wymiotach, biegunkach i jako wsparcie w farmakoterapii. Jak wynika z badań, przyjmowanie probiotyków może poprawić jakość życia ciężarnych, a zwłaszcza:  

• złagodzić nudności i wymioty; 

• zmniejszyć poczucie zmęczenia,  

• poprawić apetyt, 

• zmniejszyć problem zaparć.  

Mikrobiota ciężarnej zmienia się zwłaszcza w trzecim trymestrze ciąży, kiedy częściej występują zaburzenia w produkcji kwasu mlekowego, chroniącego organizm kobiety przed namnażaniem się bakterii chorobotwórczych w drogach rodnych. Stosowanie probiotyków w tym czasie może wspierać utrzymanie równowagi organizmu. 

Probiotyki mogą być także wsparciem w zagrożeniu cukrzycą ciążową. Jak zaobserwowano, kobiety mające zmiany w mikroflorze jelitowej częściej mają mniejszą wrażliwość na insulinę. Odpowiednia suplementacja priobiotykami może pomóc w obniżeniu stężenia glukozy i insuliny na czczo, a dzięki temu regulować przebieg metabolizmu.  

Kiedy ciąża przebiega z zaparciami, preparat probiotyczny powinien być uzupełniony o szczep Bifidobacterium lactis, przy występowaniu wzdęć i bólu brzucha pomocny może być preparat z reprezentacją Lactobacillus plantarum. Odpowiednio dobrane probiotyki wskazane są także u kobiet, które przyjmują leki na stałe. 

Suplementacja probiotykami jest sugerowana ciężarnym, które są zagrożone ryzykiem urodzenia dziecka z alergią, atopowym zapaleniem skóry czy astmą. W takich przypadkach probiotyki zawierające szczep Lactobacillus rhamnosus GG podawane w trzecim trymestrze ciąży i w okresie karmienia piersią zmniejszają ryzyko wystąpienia tych chorób u dziecka.  

Probiotyki ze szczepami bakterii S. Thermophilus, Bifidobacterium oraz Lactobacillus mogą zmniejszyć ryzyko zachorowania na martwicze zapalenie jelit u noworodka. Dowiedziono też, że bakterie Lactobacillus rhamnosus mogą zmniejszyć ryzyko występowania infekcji żołądkowych i wymiotów u niemowląt.  

Suplementacja probiotykami jest także zalecana w czasie karmienia piersią. Wraz z mlekiem matki noworodek otrzymuje bakterie wspierające rozwój jego układu odpornościowego.  

W czasie ciąży probiotyk może pomóc w zmniejszeniu ryzyka zakażeń intymnych. Przyszła mama jest na nie szczególnie narażona z powodu zmian hormonalnych. Mogą one wpłynąć na zbyt wysoki odczyn pH wewnątrz pochwy, podwyższone stężenie glikogenu i rozluźnienie śluzówki sromu i pochwy. Namnażaniu się bakterii chorobotwórczych, zwłaszcza drożdżaków Candida, sprzyja także utrudniona higiena spowodowana rosnącym brzuchem. Przy takich problemach wskazane są probiotyki zawierające m.in. szczepy Lactobacillus rhamnosus czy acidophilus. 

Probiotyki dla kobiet w ciąży można kupić oczywiście w aptece, warto też jednak zadbać o wprowadzenie naturalnych produktów probiotycznych do diety. Wystarczy codziennie zjeść jogurt naturalny, który jest źródłem bakterii kwasu mlekowego, zwłaszcza szczepów Lactobacillus, Bifidobacterium, Leuconostoc.  

Bakterie kwasu mlekowego znajdziemy też w kiszonkach – kapusta kiszona działa dezynfekująco na jelita, jest przy tym pełna witamin i błonnika. Wraz z ogórkami kiszonymi dostarczymy organizmowi nie tylko bakterii mlekowych, ale także witaminy z grupy B. W warunkach domowych można kisić również inne warzywa – rzodkiewki czy buraki (świetnym pomysłem jest zakwas z buraków).  

Odporność organizmu wspierają grzybki kefirowe. Wspaniałym źródłem naturalnych probiotyków są także znane z kuchni orientalnych kimchi, miso czy kombucha.  

W czasie ciąży szczególnie rozważnie stosuje się antybiotykoterapię, niekiedy jednak ich zastosowanie bywa konieczne. Infekcje bakteryjne dróg moczowych, zakażenia układu oddechowego, choroby weneryczne, czy wystąpienie sepsy – to m.in. choroby, które mogą wymagać podania tego typu leków. Lekarz oprócz wypisania recepty na antybiotyk zazwyczaj zleca także zażywanie probiotyków zawierających m.in. szczepy drożdży Saccharomyces boulardii czy Lactobacillus rhamnosus GG i Bifidobacterium lactis.  

Stosowanie probiotyków warto skonsultować z lekarzem. Nie musi on wskazywać nam konkretnego preparatu, warto jednak, by wskazał łacińską nazwę szczepu bakterii, który jest wskazany w naszym przypadku.  

1. Wybierając odpowiedni preparat, powinno się uważnie przeczytać jego ulotkę i zwrócić uwagę, czy zawiera wskazanie dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.  
2. Każdy z wyszczególnionych w składzie szczepów bakterii powinien zawierać pełną taksonomię, czyli oprócz nazwy także numer identyfikacyjny (taksonomiczny), np. Lactobacillus acidophilus LA02 (DSM21717). Ten zapis gwarantuje, że ten szczep jest przebadany klinicznie pod kątem swoich właściwości.  
3. Preparat do probiotykoterapii powinien być zapakowany w aluminiowe blistry chroniące przed światłem i wilgocią. Warto też spojrzeć, czy szczepy te zostały poddane technologii ochrony, która chroni je np. przed kwasem solnym i enzymami trawiennymi.  
4. Ważną informacją jest ilość bakterii probiotycznych zawartych w jednej dawce. Ponieważ tylko niewielka ich część dociera do jelita, w jednej kapsułce powinno być minimum 10 miliardów, czyli ok. 1010 CFU (CFU – jednostek tworzących kolonię, nazwa od ang. colony forming unit).  
5. Warto też zwrócić uwagę, czy na opakowaniu znajduje się informacja o tym, że lek ten jest zarejestrowany przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Bez tego żaden środek medyczny nie może trafić do sprzedaży.