Czy szczepienia w ciąży są bezpieczne?

Szczepienia w ciąży wśród wielu kobiet mogą wywoływać wątpliwości. Najlepiej w przypadku jakichkolwiek obaw skonsultować się z lekarzem i omówić je z nim. Całkowicie bezpiecznymi szczepionkami w trakcie trwania ciąży są szczepionki inaktywowane. Zawierają one zabite drobnoustroje lub tylko ich fragmenty. Wśród inaktywowanych szczepień wyróżnia się m.in. : 

• szczepionkę przeciw grypie, 
• szczepionkę przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, 
• szczepionkę przeciw polio,
• szczepionkę przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

Jeśli kobieta planuje podróż do krajów tropikalnych w czasie ciąży, zaleca się jej wykonanie tych samych szczepień co innym podróżującym, tzn. przeciw durowi brzusznemu czy japońskiemu zapaleniu mózgu. Specjaliści jednak odradzają tak dalekie podróże w trakcie ciąży z uwagi na ryzyko zachorowania na typowe dla krajów tropikalnych choroby i ich ewentualne negatywne konsekwencje dla rozwoju dziecka.

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników szczepieniami zalecanymi wszystkim kobietom ciężarnym jest szczepienie na krztusiec oraz na grypę. Obecnie dołączyło do nich też szczepienie przeciw COVID19, które jest bezpieczne dla kobiet w ciąży. Nie wykazano jego szkodliwego wpływu na rozwój dziecka. Szczepienia te znacząco zmniejszają ryzyko zarówno poważnego przebiegu choroby u kobiety, jak i mogą chronić nowonarodzone dziecko. Jeśli istnieje taka konieczność, przyszłą mamę można również zaszczepić przeciwko pneumokokom i meningokokom oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu A. Podobnie w przypadku szczepienia na wściekliznę po pogryzieniu przez zwierzę. 

Szczepienia na krztusiec w ciąży

Krztusiec (koklusz) jest jedną z najbardziej zakaźnych spośród wszystkich chorób infekcyjnych. Największa zapadalność na niego jest w grupie niemowląt oraz dzieci do 4. roku życia. Krztusiec to niezwykle groźna infekcja szczególnie dla najmłodszych dzieci, które nie mogą jeszcze zostać zaszczepione (do 6. tygodnia życia). Najczęściej w przypadku zakażenia muszą one być leczone w warunkach szpitalnych. Jeśli jednak kobieta w czasie ciąży zaszczepi się, to wytworzy przeciwciała, które przechodząc przez łożysko, zapewnią dziecku ochronę do czasu, gdy samo będzie mogło zostać zaszczepione. 

Optymalnym czasem na dawkę przypominającą Tdap (szczepienie na błonicę, tężec i krztusiec) jest czas między 27. a 36. tygodniem ciąży, czyli w III trymestrze. Warto pamiętać, że szczepienia na krztusiec są bezpieczne i nie mają wpływu na zwiększenie ryzyka wad wrodzonych czy też występowania różnych powikłań ciąży, a mogą zapewnić bezpieczeństwo noworodkowi. 

Szczepienia na grypę w ciąży

Osłabiony układ odpornościowy kobiety w czasie trwania ciąży, a szczególnie osłabiona odporność komórkowa, sprawia, że infekcje mogą mieć wtedy cięższy przebieg. Jedną z takich chorób jest grypa. Przyszłe mamy częściej trafiają do szpitala z powodu jej powikłań. Są to m.in. zapalenie płuc czy ostra niewydolność oddechowa. Poza tym, w przypadku infekcji w czasie ciąży większe jest ryzyko wcześniactwa (porodu przedwczesnego) oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka. Na skutek zachorowania ciężarnej na grypę w I trymestrze może również dojść do rozwoju wad serca u płodu. Wykonanie szczepienia na grypę w ciąży jest możliwe i bezpieczne w każdym trymestrze, optymalnie przeprowadzane są one w II lub w III.

Szczepienie przeciwko COVID-19 w ciąży

Jeśli jesteś w ciąży, zachorowanie na COVID-19 może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie dziecka i twoje. Jak wynika z coraz większej ilości badań naukowych, podanie szczepionki już w czasie trwania ciąży nie stanowi zagrożenia dla jej przebiegu i chroni zarówno matkę, jak i dziecko przed zakażeniem. W kwietniu 2021 roku Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników wydało oficjalne zalecenia dotyczące szczepień ciężarnych przeciwko COVID-19. Preferowane jest szczepienie szczepionkami opartymi na technologii mRNA (Pfizer i Moderna). Stwierdzono również, że częstotliwość występowania niepożądanych odczynów poszczepiennych u kobiet ciężarnych nie różni się od częstości występowania tych objawów u kobiet nie będących w ciąży.

Szczepienia niezalecane w ciąży to te wykonywane szczepionkami żywymi (atentowanymi). Należą do nich m.in.:

• szczepienie na ospę wietrzną,
• szczepienie MMR (odra, świnka, różyczka),
• szczepienie na gruźlicę,
• szczepionka donosowa na grypę,
• szczepienie przeciwko żółtej febrze.

Obecnie uważa się, że bezpiecznym odstępem między zaszczepieniem żywą szczepionką a zajściem w ciążę jest okres jednego miesiąca. Dowody na temat ich szkodliwości dla płodu czy też teratogenności są teoretyczne. Jeśli więc kobieta nie wie, że jest w ciąży, a zaszczepi się np. przeciwko odrze, śwince i różyczce, to nie stanowi to w żadnym wypadku wskazania do przerwania ciąży. W większości przypadków szczepienie to nie spowoduje bowiem żadnych powikłań ani niepożądanych odczynów poszczepiennych. 

Szczepienia niezalecane w ciąży najlepiej jest wykonać w okresie prekoncepcyjnym. Kobieta przed ciążą powinna sprawdzić swoją historię szczepień lub zbadać poziom przeciwciał i jeśli zajdzie taka konieczność, uzupełnić szczepienia po konsultacji z lekarzem.