Co zrobić, kiedy dziecko się nie obraca?

Pierwszym sygnałem, że niemowlę przygotowuje się do obrotów, jest rolowanie na boki, które pojawia się na ogół około czwartego miesiąca życia – warto podkreślić, że często są to ruchy nieświadome, podczas których zdarza się pełen obrót, dlatego trzeba być bardzo czujnym. Dziecko nie czuje się jeszcze na siłach, żeby samodzielnie się obrócić, utrudnia mu to również brak skośnego położenia miednicy. Zaczyna jednak „trenować” – buja się na boki i podnosi klatkę piersiową na rękach. 

W piątym-szóstym miesiącu efektem tych ćwiczeń jest samodzielny obrót z pleców na brzuch. Na tym etapie ruch ten jest jeszcze jednostronny – obrót z brzucha na plecy wymaga więcej sprawności i dziecko potrzebuje jeszcze kilku tygodni, by się go nauczyć. Większości niemowląt sztuka ta udaje się około siódmego-ósmego miesiąca życia i stanowi istotne przygotowanie do kolejnych etapów: siadania, pełzania i raczkowania.

Warto uzbroić się w cierpliwość i nie niepokoić się, jeżeli obroty u dziecka pojawiają się trochę później. W tym przypadku znaczenie ma siła mięśni, a także ogólny rozwój fizyczny –jego tempo jest kwestią bardzo indywidualną, na co również zwracają uwagę eksperci.

– Według Skali Denver obroty z plecków na brzuszek i odwrotnie pojawiają się pomiędzy 2. a 5. miesiącem. Okna rozwojowe opublikowane w czasopiśmie »Medycyna Praktyczna« zakładają, że obrót z plecków na brzuszek pojawia się pomiędzy 3. a 6. miesiącem, a obrót z brzuszka na plecki – pomiędzy 4. a 7. miesiącem – pisze Małgorzata Paleczny, fizjoterapeutka i autorka strony internetowej Mama fizjoterapeutka.

Rodzic powinien również wiedzieć, że obroty nieświadome mogą się zdarzyć na każdym etapie rozwoju – dlatego tym bardziej na początku najbezpieczniejszą pozycją do snu dla noworodków jest pozycja na plecach. Niestety niemowlę położone na boku może w nocy przekręcić się na brzuch, a to grozi nawet SIDS – nagłą śmiercią łóżeczkową. Pediatrzy zalecają, żeby dziecko spało na plecach do pierwszego roku życia.

Jednocześnie – gdy mamy malucha na oku i jesteśmy w pobliżu – należy już od pierwszych tygodni układać niemowlę na brzuchu, ponieważ ta pozycja doskonale ćwiczy mięśnie karku i zapobiega kolkom.

Wbrew pozorom w kwestii obrotów bardziej niepokojące są przedwczesne obroty niż te opóźnione. Jeżeli dwu-, trzymiesięczne niemowlę często się obraca z pleców na brzuch i odwrotnie, warto rozważyć konsultację ze specjalistą. Takie zachowanie może świadczyć o nieprawidłowościach. Lepiej je skontrolować.

Zdrowe i prawidłowo rozwijające się dziecko nie potrzebuje specjalnych ćwiczeń z obracania się, dlatego jeżeli samodzielnie nie próbuje zmienić pozycji z brzucha na plecy, może to oznaczać, że ma za mało siły w mięśniach i jeszcze nie czuje się pewnie. Jeżeli próbom towarzyszy płacz lub rodzice zauważą jakiekolwiek inne niepokojące symptomy, to warto skonsultować się z lekarzem, ponieważ mogą to być sygnały problemów neurologicznych. Najczęściej jednak opóźnienia wynikają z tego, że niemowlę nie jest gotowe, żeby samodzielnie się obracać.

Zdrowe dziecko nawet bez interwencji rodziców opanuje tę umiejętność w odpowiednim dla siebie czasie. Można jednak ten proces wykorzystać na zabawę i budowanie więzi. Dobrym pomysłem będzie delikatne rolowanie małego ciałka podczas zmieniania pieluszki lub przebierania. Warto w tym miejscu przypomnieć, żeby nie unosić dziecka za stopy, a obracać na bok. Można również chwycić niemowlę za złączone stopy i dłonie i zachęcić do ruchu w jedną i w drugą stronę.

Kolejnym gestem, który należy ograniczyć do minimum, jest chwytanie dziecka pod paszki – może to sprawiać, że niemowlę będzie odginać do tyłu głowę i cały tułów, a to zaburza równowagę napięcia mięśni. Rodzice powinni również zwrócić uwagę na to, ile czasu ich pociecha spędza w leżaczkach, bujaczkach i foteliku samochodowym – ograniczają one ruch i odbierają szansę na doświadczanie nowych pozycji, a także mogą przyczynić się do nieprawidłowego rozwoju mięśni pleców.

Bez wątpienia najlepszą metodą nauki obracania się jest czujna obserwacja niemowlęcia i podążanie za jego potrzebami. Na żadnym jednak etapie pod żadnym pozorem nie można zostawić niemowlęcia na łóżku, kanapie czy przewijaku – wystarczy chwila nieuwagi, by trenujący nowe ruchy maluch sturlał się na podłogę. Może się to zdarzyć nawet noworodkowi, który przypadkowo, nie panując jeszcze nad ciałem, ześlizgnie się z wysokości. Najlepiej przygotować specjalną matę lub ulubiony koc i stworzyć bezpieczne warunki do samodzielnych prób.

Wbrew pozorom leżenie może być dla dziecka bardzo aktywnie i atrakcyjnie spędzonym czasem. Rozłóż wokół niego kolorowe zabawki – mogą wydawać dźwięki, szeleścić lub świecić – dotykaj ich i zachęcaj niemowlaka, by sięgało po przedmioty, które go zainteresują. Gdy maluch zacznie wyciągać ręce, możesz wspomagać go i delikatnie obracać.

Trenować możecie bez specjalnego przygotowania, np. podczas codziennych czynności. W trakcie przebierania czy zmiany pieluszki przesuwaj zabawkę, by dziecko wodziło za nią wzrokiem i wyciągało ręce lub podawaj mu do obu dłoni na zmianę lekkie ubranka. To również doskonały czas na rolowanie. Wszystkie te pozornie proste aktywności wpływają na rozwój mięśni i wzmacnianie ciała. A gdy ciało twojego niemowlęcia będzie silne, to nim się obrócisz… ono bez problemu będzie się obracało samodzielnie.