Zaburzenia neurologiczne u dziecka – objawy, rodzaje i leczenie

W zależności od schorzenia, objawy związane z ośrodkowym układem nerwowym mogą pojawiać się już u najmłodszych dzieci – noworodków lub u dzieci kilkuletnich. Bardzo ważna jest obserwacja dziecka przez rodziców. Jego rozwój i kolejne kroki milowe świadczyć mogą o prawidłowym działaniu układu nerwowego. Jeśli zaś dochodzi do zaburzeń neurologicznych, pojawiają się objawy, które powinny zaniepokoić rodziców. 

Każdy symptom, który pojawił się nagle i sugeruje, że dziecko rozwija się nieprawidłowo, powinien skłonić do wizyty u lekarza pediatry lub neurologa. W przypadku np. ataku drgawek należy niezwłocznie udać się na izbę przyjęć. Dzięki szybkiej diagnozie i rozpoznaniu zaburzeń neurologicznych możliwe jest bowiem skuteczne postępowanie i leczenie. 

Należy też pamiętać, aby nie doszukiwać się w każdym nowym zachowaniu dziecka choroby. Najlepiej jest starać się racjonalnie oceniać jego rozwój, a wątpliwości wyjaśniać z lekarzem specjalistą.

Objawy zaburzeń neurologicznych różnią się w zależności od konkretnej choroby. Często pierwszym objawem choroby jest cofanie się w rozwoju fizycznym lub intelektualnym dziecka. Przykładowo: dziecko nauczyło się chodzić i nagle przestało to robić, podobnie jest z mówieniem czy samodzielnym jedzeniem, siadaniem lub przewracaniem się z brzuszka na plecy i odwrotnie. Każdy kamień milowy, który uległ cofnięciu, należy skonsultować z lekarzem pediatrą. Jeśli dziecko nie osiąga ich w oczekiwanym tygodniu czy miesiącu życia, również należy udać się na wizytę kontrolną do np. lekarza neurologa, który oceni, czy nie ma to związku z zaburzeniami neurologicznymi. 

Do objawów zaburzeń neurologicznych u dzieci zalicza się także:

• wzmożone lub osłabione napięcie mięśniowe,
• występowanie ruchów mimowolnych, drgawek czy skurczów kończyn,
• oczopląs, 
• zaburzenia świadomości, 
• zaburzenia mowy, 
• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia równowagi. 

Szczególną uwagą należy objąć dzieci ze zwiększonym ryzykiem zaburzeń neurologicznych, np. urodzone przedwcześnie (wcześniaki).

Wśród zaburzeń neurologicznych u dzieci najczęściej wymienia się mózgowe porażenie dziecięce, związane np. z niedotlenieniem w okresie okołoporodowym, padaczkę czy tiki nerwowe. Rzadziej występujące schorzenia to nowotwory układu nerwowego, choroby metaboliczne, pląsawica Huntingtona oraz zespół Retta. 

Mózgowe porażenie dziecięce to de facto grupa chorób związanych z uszkodzeniem tkanki mózgowej na wczesnym etapie jej rozwoju. Jest to schorzenie nieuleczalne, wymagające rehabilitacji. U małych dzieci rodzice zauważają asymetryczne układanie się niemowlęcia, brak stabilizacji głowy w odpowiednim wieku, a także brak umiejętności siadania i chodzenia. Co ciekawe jest to na tyle różnorodna grupa chorób, że część chorych jest w przyszłości samodzielna, a inni wymagają stałej pomocy innych osób. 

U dzieci często diagnozowana jest także padaczka wczesnodziecięca. Spowodowana jest ona nieprawidłową funkcją komórek nerwowych i ich niepoprawną aktywacją. Najczęściej objawia się atakiem drgawek, dotyczącym całego ciała lub tylko jego części. U dzieci padaczka może jednak przebiegać bez drgawek, a jej objawem jest zastygnięcie i „wyłączenie” na chwilę dziecka podczas aktywności. Do rozpoznania dochodzi najczęściej na podstawie objawów klinicznych oraz badania EEG.

Leczenie zaburzeń neurologicznych zależy od ich zaawansowania, wieku dziecka, ale co najważniejsze – od konkretnej jednostki chorobowej. Mózgowe porażenie dziecięce jest chorobą nieuleczalną, ponieważ nie ma możliwości, aby cofnąć dokonane uszkodzenia tkanki mózgowej. Stosuje się jednak różne metody rehabilitacji, które mogą poprawiać sprawność chorego.

W przypadku padaczki wczesnodziecięcej stosowana jest farmakoterapia. Jest ona skuteczna u większości chorych. Leki przeciwpadaczkowe zmniejszają częstość i nasilenie napadów. Nowotwory układu nerwowego leczone są chirurgicznie oraz za pomocą chemio- i radioterapii. Tiki nerwowe zaś nie zawsze muszą być poddane leczeniu. Gdy ich nasilenie utrudnia codzienne funkcjonowanie, stosowana jest m.in. psychoterapia, czasami też niezbędna może okazać się farmakoterapia. 

Bardzo istotne w przypadku zaburzeń neurologicznych u dzieci jest wczesne wykrycie choroby i wdrożenie odpowiedniego postępowania. Często za skuteczność leczenia odpowiedzialny jest zespół specjalistów, składający się m.in. z neurologa, fizjoterapeuty czy logopedy oraz psychologa. Bardzo ważna jest rola rodzica, który odpowiednio szybko zauważy ewentualne objawy i zaprowadzi dziecko na konsultację do specjalisty.