Śmierć łóżeczkowa – przyczyny i zapobieganie

Śmierć łóżeczkowa, w nomenklaturze medycznej funkcjonująca pod nazwą zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej lub z angielskiego SIDS, to wystąpienie nagłego i niespodziewanego zgonu niemowlęcia, którego przyczynę, pomimo badania sekcyjnego i zebrania dokładnego wywiadu, trudno jednoznacznie ustalić. 

Choć w większości przypadków, jak sama nazwa wskazuje, do śmierci dziecka dochodzi w jego łóżeczku, to może mieć to miejsce również w łóżku rodziców, wózeczku czy też foteliku samochodowym. Ryzyko śmierci łóżeczkowej według badań statystycznych jest największe pomiędzy 3. tygodniem a 6. miesiącem życia dziecka. Częściej również ma ono miejsce w okresie jesienno-zimowym. 

Warto podkreślić, że SIDS to tzw. rozpoznanie z wykluczenia. Oznacza to, że aby lekarz mógł postawić taką diagnozę, musi najpierw udowodnić, że przyczyną śmierci nie były inne, znane medycynie choroby, takie jak np. niezdiagnozowane u dziecka choroby genetyczne bądź metaboliczne, czy też czyn przestępczy w postaci zabójstwa.

Przyczyny śmierci łóżeczkowej w dalszym ciągu pozostają tematem badań specjalistów z całego świata. Jest to temat o tyle istotny, gdyż szacuje się, iż SIDS dotyka 0,1–6,0 dzieci na 1000 żywych urodzeń. 

Według badań jedną z potencjalnych przyczyn prowadzących do śmierci łóżeczkowej są zaburzenia oddychania dziecka. Jest to szczególnie widoczne w przypadku SIDS związanego z kładzeniem dziecka na brzuchu do snu. Dziecko w takiej pozycji śpi twarzą do pościeli lub materaca, co powoduje, że w stosunkowo łatwy sposób może dojść do uduszenia się dziecka. Związane jest to również z tym, że dziecko w procesie oddychania używa w głównej mierze przepony, która, będąc uciskana w takiej pozycji podczas snu, mocno ogranicza możliwości wymiany gazowej dziecka. Pozycja ta upośledza także naturalny mechanizm zapobiegający cofaniu się treści pokarmowej u dziecka i tym samym zachłystywaniu się. 

Specjaliści uważają także, że do śmierci łóżeczkowej prowadzić może przegrzewanie dziecka, co u niemowląt skutkuje zaburzeniami ośrodkowej regulacji oddychania i krążenia. Nie bez wpływu wydają się także infekcje, które dodatkowo utrudniają oddychanie dziecku ułożonemu w czasie snu na brzuszku. Analiza przyczyn występowania śmierci łóżeczkowej wymaga jednak dalszych badań i nadal pozostaje niewyjaśnionym w pełni tematem medycznym. 

Co zwiększa ryzyko śmierci łóżeczkowej?

Jak zostało to już wspomniane, śmierć łóżeczkowa to diagnoza z wykluczenia. Specjaliści wyróżnili jednak niektóre czynniki, które mogą predysponować dziecko do wystąpienia zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej. Są to:

• układanie niemowlęcia do snu na brzuszku,
• narażenie dziecka na kontakt z dymem tytoniowym,
• przegrzewanie dziecka poprzez niedopasowany do panujących warunków ubiór lub nadmierne nagrzewanie pomieszczenia, w którym śpi maluszek,
• wcześniactwo,
• przebieg ciąży powikłany chorobą u matki.

Pamiętaj jednak, że są to jedynie czynniki ryzyka, a SIDS zdarza się również u dzieci nieobciążonych.

Zapobieganie SIDS polega na wdrożeniu na co dzień prostych rozwiązań, które pozwolą znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia tego powikłania.

• Nie kładź dziecka do snu na brzuszku – pozycja ta jest oczywiście konieczna do prawidłowego stymulowania rozwoju maluszka, jednak w momencie, kiedy dziecko jest aktywne, nie zaś w czasie snu.
• Nie śpij z dzieckiem w jednym łóżku – zauważono, że SIDS występował częściej w przypadku dzieci, które spały w jednym łóżku z matką, a nawet z rodzeństwem. Ryzyko to było większe w przypadku kobiet, które paliły papierosy, przyjmowały leki nasenne, spożywały alkohol przed snem lub zasypiały bardzo zmęczone. 
• Nie korzystaj z używanych materacyków łóżeczkowych – ze względu na to, że były one w przeszłości używane, mogą okazać się zbyt miękkie, a tym samym powodować zapadanie się w nich dziecka.
• Nie przegrzewaj dziecka w trakcie snu – optymalna temperatura pomieszczenia, w którym śpi dziecko, to 18–21 st. C. Chroń maluszka również przed źródłami ciepła – kaloryferami czy piecykami.