Zabawki Montessori dla dzieci

Maria Montessori urodziła się w 1870 r. i była jedną z pierwszych włoskich kobiet, które ukończyły studia medyczne. Specjalizowała się w pedagogice i psychiatrii, a swoje metody pracy kształtowała przede wszystkim poprzez pracę z dziećmi i obserwację ich postępów. Mogła dzięki temu na bieżąco rozwijać najskuteczniejsze elementy i eliminować te, które się nie sprawdzały. Opracowana przez nią metoda opiera się na 11 podstawowych zasadach:

• Zasada swobodnego wyboru materiału – dziecko samodzielnie decyduje, z jakim materiałem będzie pracować.
• Zasada swobodnego wyboru miejsca pracy – dziecko samo wybiera, gdzie będzie pracować.
• Zasada swobodnego wyboru czasu pracy – dziecko samodzielnie decyduje, kiedy i jak długo chce pracować.
• Zasada swobodnego wyboru formy pracy – dziecko wybiera, czy woli pracować samodzielnie czy w grupie.
• Zasada porządku – każdy przedmiot i każda osoba mają swoje stałe miejsce.
• Zasada ograniczenia – materiały są stosowane zgodnie z przeznaczeniem, nie należy przeszkadzać innym, rozpoczętą czynność należy dokończyć.
• Zasada izolowania trudności – dziecko skupia się na jednym zagadnieniu bez rozpraszania dodatkowymi, nowymi elementami.
• Zasada kontynuacji – każdy materiał stanowi ogniwo długiego łańcucha; kolejne ogniwo ma cechy poprzedniego plus dodatkową.
• Zasada transferu – praca z materiałem ma przełożenie na umiejętności praktyczne, wykorzystywane w codziennym życiu.
• Zasada własnego działania i powtarzania – dziecko rozwija się zgodnie z własnym programem określonym przez jego zainteresowania, potrzeby i możliwości.
• Zasada samokontroli – dziecko jest w stanie samo zauważyć postępy swojej pracy i korygować błędy.

Główne założenia pedagogiki Montessori opierają się na tym, że dzieci zdobywają wiedzę przede wszystkim poprzez zajęcia praktyczne – doświadczając świata wszystkimi zmysłami. Łączenie nauki i zabawy wspiera naturalny proces uczenia się i znacznie lepiej angażuje uczniów. Do ich skutecznego wprowadzenia Maria Montessori opracowała specjalne pomoce naukowe. Zabawki w stylu Montessori są zaprojektowane w ten sposób, aby pracujące z nimi dziecko ćwiczyło w danym czasie jedną umiejętność, bez rozpraszania się dodatkowymi funkcjami. Dodatkowo pomoce powinny być przemyślane w ten sposób, aby dziecko samodzielnie mogło ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Zabawki Montessori mają na celu nie tylko angażować dziecko. Uczą je przede wszystkim samodzielności – podejmowania decyzji, oceny postępów pracy i korygowania błędów. Dodatkowo mają wspomagać rozwijanie zdolności motorycznych, koordynacji, uczą kreatywnego myślenia i przygotowują dziecko do dorosłego życia. W trakcie swojej pracy Maria Montessori zauważyła, że dzięki odpowiednio zaprojektowanym pomocom i nauce poprzez zabawę dziecko nie musi być przymuszane do nauki, samo chętnie wykonuje ćwiczenia i rozwija swoje umiejętności. Zwolennicy idei Montessori uważają wręcz, że dzieci znacznie chętniej sięgają po dobrze opracowane zabawki edukacyjne niż te, które mają dostarczać jedynie rozrywki.

Obecnie na rynku można znaleźć ogromny wybór różnorodnych zabawek Montessori. Jak już wspomniano, są one nastawione na rozwój konkretnej umiejętności, a program nauki według zasad Montessori, zazwyczaj rozpoczynany już u 2-, 3-latków, zakłada wprowadzanie nowych elementów na kolejnych etapach pracy. Decydując się na zakup zabawki w stylu Montessori, należy więc kierować się wiekiem dziecka i tym, co w założeniu ma ona kształtować. 

Zabawki Montessori dla 2-latka

W wieku 2 lat dzieci są zazwyczaj bardzo aktywne, w trakcie nauki chodzenia, duży nacisk należy więc stawiać na kształtowanie motoryki dużej i małej. Wśród zabawek Montessori dla 2-latków można znaleźć więc jeździki i skoczki wspomagające dzieci w nauce stawiania pierwszych kroków, pomagające ćwiczyć nogi i koordynację. Jeśli posiadamy więcej przestrzeni, dostępne są także drabinki. 

Dzieci w tym wieku zazwyczaj też wykazują już pierwsze zainteresowanie klockami, puzzlami i układankami wspierającymi rozwój wyobraźni, dopasowywania elementów i przestrzennego myślenia. Jedną z ich odmian w stylu Montessori są składane domki, uczące dzieci m.in. odkładania rzeczy na swoje miejsce i orientowania się w funkcjach poszczególnych pomieszczeń. Ciekawym wyborem mogą być także zabawki bardziej wszechstronne i wielofunkcyjne, takie jak Muszla Bilibo czy Tęcza Grimms, pozwalające dziecku rozwijać kreatywność i szukać różnorodnych sposobów na ich wykorzystanie. 

Zabawki Montessori dla 3-latka

Popularnymi zabawkami Montessori dla 3-latków są magnesy. Znajdziemy pośród nich zarówno klocki magnetyczne, za pomocą których dziecko buduje konkretne konstrukcje, jak i książki oraz tablice magnetyczne uczące poprzez łączenie elementów także nieco bardziej abstrakcyjnych zagadnień, jak chociażby rozróżniania emocji. 

3 lata to także odpowiedni wiek na wprowadzenie zabawy we wcielanie się w różne role. To czas, w którym dobrze jest umożliwić dziecku poznawanie różnych zawodów poprzez zestawy małego lekarza, strażaka czy ogrodnika, jak i wprowadzić je poprzez zabawę w codzienne obowiązki, takie jak sprzątanie czy gotowanie. W poznawaniu otaczającego świata dziecko można wspierać także poprzez pomoce takie, jak lupy czy zabawki z kolorowymi okienkami.

Zabawki Montessori nie tylko wspierają rozwój i samodzielność dzieci, ale także są projektowane w taki sposób, aby były dla nich w pełni bezpieczne i dobrze przystosowane do dziecięcych rozmiarów i wymagań. Warto tutaj zaznaczyć, że większość z nich jest wykonywana z naturalnych materiałów, a największą popularnością cieszą się drewniane zabawki Montessori – są więc nie tylko bezpieczne, ale i ekologiczne. 

O ile idea pedagogiki według zasad Montessori bywa różnie postrzegana i budzi pewne kontrowersje, sama wartość nauki poprzez zabawę nie powinna budzić większych wątpliwości. Warto więc, wybierając zabawki dla swojego dziecka, zwracać także uwagę na ich wartość edukacyjną.

Nie zapominajmy też o głównej idei! Podarowanie dziecku zabawki nie powinno wiązać się z przymusem korzystania z niej. Najlepiej, aby dziecko miało swobodny dostęp do różnych pomocy i samodzielnie decydowało o ich wyborze – zmuszając dziecko do wykonywania konkretnej czynności, łatwo je zniechęcić.