Skąd się bierze brak koncentracji u dzieci?

Charakterystyczną cechą wieku dziecięcego jest brak koncentracji. Im młodsze dziecko, tym trudniej jest mu skupić się na jednym zadaniu i bardzo łatwo rozproszyć jego uwagę. Często też dzieci koncentrują się na tym, co jest dla nich atrakcyjniejsze. Im dziecko starsze, tym łatwiej mu skupić się przez dłuższy czas na jednej czynności. Co więcej, robi to zgodnie z prośbą, mimo że inna rzecz wydaje się mu dużo ciekawsza. Cechę tą nabywają zazwyczaj dzieci w wieku około 5 lat. Dzięki temu mogą iść do szkoły i skupić się przez 45 minut na lekcji. 

Zaburzenia koncentracji pojawiają się u dzieci cierpiących na zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD). Dziecko często przerywa jedną czynność i rozpoczyna kolejną. Łatwo rozprasza się w szkole, np. śmiechem kolegi czy odgłosami z zewnątrz sali. Często też przerwana praca nie jest na nowo podejmowana. 

U starszych dzieci brak koncentracji może być związany z zaburzeniami depresyjnymi, lękowymi czy też pojawiać się w przebiegu chorób tarczycy oraz przy niedokrwistości (anemii). Często też występuje w przypadku zbyt małej ilości snu.

Brak koncentracji powoduje u dzieci różne objawy. Jednym z nich jest nadmierna rozpraszalność, tzn. łatwość odwracania uwagi pod wpływem bodźców. Nadmierna przerzutność uwagi zaś to zbyt łatwa zmiana obiektu uwagi, co czyni działania dziecka chaotycznymi. Objawem braku koncentracji jest też niewykonywanie poleceń opiekuna czy nauczyciela, a także brak skupienia na rozmowie czy zabawie w grupie. 

Do objawów pojawiających się często np. w przebiegu ADHD należy wyłączanie uwagi, niewykonywanie prac domowych oraz niesłyszenie zadawanych pytań i poleceń. U starszych dzieci z ADHD brak koncentracji objawia się trudnością w czytaniu długich tekstów czy robieniem licznych błędów wynikających z nieuwagi. Wszystkie te symptomy wpływają ostatecznie na złe wyniki w nauce i problemy w szkole.

Jeśli dziecko skarży się na problemy z koncentracją lub zauważają ten fakt nauczyciele czy opiekunowie, wykonać należy odpowiednią diagnostykę. Gdy wyniki badań potwierdzą problemy i wykluczona zostanie somatyczna przyczyna braku skupienia, można rozpocząć z dzieckiem naukę koncentracji. Trzeba wówczas udać się do specjalisty, który zaproponuje odpowiednie postępowanie i pokaże ćwiczenia na koncentrację. 

W domu należy dbać o to, aby dziecko miało porządek w pokoju, na biurku, w plecaku. Rodzice powinni zwracać mu uwagę na bałagan w jego rzeczach osobistych. Można zastosować różnego rodzaju organizery czy karteczki, które będą przypominały o klasówkach czy innych istotnych kwestiach. 

Każdy dzień powinien być zaplanowany, a w życiu rodzinnym panować rutyna i regularność. Rodzice powinni pilnować, aby dziecko skupiało się na jednej wykonywanej czynności. Ograniczyć należy wtedy inne bodźce mogące je rozproszyć, takie jak muzyka, dźwięk odkurzacza czy wizyta znajomych.

Poza konsultacją ze specjalistą i rozpoczęciem w niektórych przypadkach psychoterapii rodzice mogą w domu wykonywać z dzieckiem różnego rodzaju ćwiczenia na koncentrację. 

U młodszych dzieci świetnie sprawdzą się gry i zabawy uczące skupienia. Na przykład układanie klocków czy puzzli. Dzięki koncentracji i starannemu ułożeniu dziecko osiąga cel: budowlę z klocków lub obrazek. U starszych dzieci świetnie sprawdzi się gra polegająca na wymyślaniu słówek rozpoczynających się na ostatnią literę poprzedniego wyrazu. Popularna gra memory wymaga zapamiętywania, gdzie znajdują się takie same plansze. Obecnie dostępnych jest też wiele podobnych gier poprawiających pamięć dziecka. 

Zabawy i ćwiczenia na koncentrację nie powinny trwać zbyt długo, by nie znudzić dziecka. Im jest młodsze, tym te gry powinny być krótsze. Należy też unikać zbyt wielu zabawek w pokoju, aby nie było nadmiaru bodźców.