Domowe pieczywo – czy lepsze od gotowego?

Pieczywo jest jednym z podstawowych elementów naszego codziennego jadłospisu – sięgamy po nie na śniadanie czy kolację, nierzadko kromka chleba towarzyszy także zupie. Piętkę chleba często przeżuwają maluchy w trakcie ząbkowania.

Produkty zbożowe to przede wszystkim węglowodany złożone, które są źródłem energii, ale w ich składzie znajdziemy także m.in. witaminy z grupy B i składniki mineralne. Pełnoziarniste produkty zbożowe, jak pieczywo razowe czy graham, to także bogate źródło błonnika pokarmowego. Dziennie powinniśmy spożywać przynajmniej trzy porcje pełnoziarnistych produktów zbożowych. Miejmy na uwadze, że to nie tylko pieczywo, ale także kasze czy makaron razowy.

Pamiętajmy, że w codziennym jadłospisie ważna jest różnorodność. Nie powinniśmy sięgać tylko po białe pieczywo, ale pełnoziarniste jedzone w nadmiarze także może nie być dla nas korzystne. Błonnik sprawia, że pełnoziarniste pieczywo jest bardzo sycące. Musimy również pamiętać, że w produktach pełnoziarnistych znajdziemy błonnik nierozpuszczalny, który w zbyt dużej ilości może powodować podrażnienia przewodu pokarmowego.

Najczęściej pieczywo produkowane jest z mąki pozyskiwanej ze zbóż zawierających gluten. Wyroby bezglutenowe są wytwarzane z mąki kukurydzianej, ryżowej lub gryczanej. Pamiętajmy, że gluten możemy wprowadzać do jadłospisu dziecka już na samym początku rozszerzania diety.

Podobnie jak w przypadku innych produktów, które przygotowujemy sami w domu, domowe pieczywo to pewność składu. Chociaż lista składników potrzebnych do upieczenia chleba czy bułek jest dość krótka, w „gotowcach” często znajdziemy wiele dodatkowych substancji. Wybierając kupne pieczywo, powinniśmy zapoznać się ze składem – wydaje nam się, że kupujemy ciemne, zdrowe, a może się ono okazać pszennym chlebem zabarwionym karmelem. Oczywiście, jeśli mamy pewność co do składu, kupne pieczywo jest tak samo wartościowe, jak to przygotowywane w domu.

Co jeszcze przemawia za domowym pieczywem? Możliwość dopasowania go do własnych preferencji. Do jego przygotowania możemy wykorzystać nie tylko różne rodzaje mąki, ale też ulubione dodatki, jak ziarna czarnuszki, nasiona dyni czy zioła.

Nie potrzebujemy do tego specjalistycznych sprzętów. Chociaż mogą ułatwić zadanie i przyspieszyć proces, ciasto możemy przecież wyrobić ręcznie i upiec w piekarniku – w keksówce czy nawet w garnku.

Czego potrzebujemy do pieczenia pieczywa

Akcesoria potrzebne do przygotowania ciasta (np. formę do pieczenia) większość z nas ma w domu. Aby upiec domowe pieczywo, potrzebujemy właściwie tylko kilku składników: mąki, drożdży lub zakwasu, wody oraz soli. To baza, do której możemy dodać ulubione dodatki lub to, co akurat mamy pod ręką. Jeśli domowe pieczywo stanie się twoją codziennością, możesz zaopatrzyć się w narzędzia takie, jak: termometr do pieczenia, skrobkę czy specjalne koszyczki do wyrastania ciasta.

Najpopularniejsze domowe wypieki to chleb i bułki. Zdecydowanie szybciej przygotujemy domowe pieczywo z wykorzystaniem drożdży, jednak warto choć raz spróbować upiec chleb na zakwasie. Chociaż sam proces trwa dłużej, smak pieczywa wynagrodzi nam czas spędzony na jego przygotowaniu.

Jaki typ mąki wybrać? Im liczba wyższa, tym większa zawartość składników mineralnych w mące (jest ona cięższa i mniej oczyszczona). Do mąk chlebowych zaliczamy mąkę pszenną i żytnią, jednak pieczywo przygotujemy także z innych rodzajów. Domowy chleb często przygotowujemy z mąki pszennej o typie 750 – nazywaną „pszenną chlebową”. Te o najwyższym typie (jak 2000 czy 3000) to mąki pełnoziarniste. 

Domowy chleb

Najprostszy domowy chleb to ten, który zrobimy z drożdży – świeżych lub suszonych. Jak piec domowe pieczywo?

Składniki na domowy chleb graham:

• 75 dag mąki pszennej razowej (typ 1850)
• 25 dag mąki pszennej „bułkowej” (typ 650)
• 3 dag świeżych drożdży
• 4 dag cukru
• sól
• 0,5 l wody
• 125 ml mleka
• tłuszcz do posmarowania formy.

Z tego przepisu przygotujemy chleb w dwóch wąskich i długich foremkach.

Domowy chleb graham krok po kroku:

1. Przesiewamy mąkę.
2. Przygotowujemy zaczyn drożdżowy: drożdże rozcieramy z cukrem, dodajemy mleko. W mące robimy wgłębienie, wlewamy w nie rozrobione drożdże. Mieszamy, odstawiamy w ciepłe miejsce do wyrośnięcia.
3. Gdy rozczyn podwoi swoją objętość, dodajemy sól i wyrabiamy ciasto. W razie potrzeby możemy dodać wodę.
4. Ugniatamy ciasto do momentu, w którym będzie odklejało się od ręki, a na jego powierzchni zobaczymy pęcherzyki powietrza.
5. Smarujemy tłuszczem foremki, obsypujemy mąką (możemy też wykorzystać papier do pieczenia).
6. Napełniamy foremki ciastem do połowy, wygładzamy zwilżoną dłonią, ponownie odstawiamy do wyrośnięcia.
7. Foremki z ciastem wstawiamy do nagrzanego piekarnika, pieczemy około godziny.
8. Gorący chleb wyjmujemy z foremek, smarujemy wodą.

Warto przygotować także domowy chleb na zakwasie. Możemy kupić gotowy lub zrobić go w domu – wystarczą dwa składniki: mąka żytnia i woda.

Zakwas możemy przygotować z różnego typu mąki żytniej (lepsze są te wyższego typu – zakwas powstaje na nich najszybciej). Naszą podstawą jest mąka i woda w równych proporcjach (np. po trzy łyżki, po pół szklanki). Mieszamy do połączenia składników, wygładzamy powierzchnię i odstawiamy w ciepłe miejsce. Naczynie, w którym przygotowujemy zakwas (np. słoik czy miskę), musimy przykryć gazą lub czystą ściereczką (nie domykamy szczelnie).

Po 12 godzinach nasz zakwas musimy zamieszać, po kolejnych 12 –„dokarmić”. I taki 12-godzinny cykl (mieszanie i „dokarmianie”) będzie nam towarzyszył przez ok. pięć kolejnych dni. Po tym czasie zakwas zwiększy swoją objętość, zobaczymy pęcherzyki powietrza – zakwas „ożyje”.

„Dokarmianie” zakwasu to nic innego jak dodawanie do naszej bazy równej części mąki i wody (czyli codziennie dodajemy mąkę i wodę w takich samych proporcjach, na jakie zdecydowaliśmy się na początku). 

Domowe bułki

Z podanego wyżej przepisu na chleb graham możemy również przygotować domowe grahamki. Ciasto dzielimy na bułeczki, układamy je na blaszce do pieczenia (wyłożonej papierem do pieczenia lub posmarowanej tłuszczem). Po wyrośnięciu ciasto smarujemy wodą, pieczemy w nagrzanym piekarniku ok. 30 minut. Podobnie jak w przypadku chleba, gorące bułeczki wyjmujemy i smarujemy wodą.

Chrupiąca skórka, elastyczny środek, cudowny zapach – jeśli raz spróbujesz domowego pieczywa, będziesz chciała sięgać tylko po nie. Często jemy je bez żadnych dodatków, ewentualnie posmarowane masłem (bez problemu przygotujesz je w domu, wystarczy po prostu ubić tłustą śmietanę, tzw. kremówkę). Wielką zaletą domowego pieczywa na zakwasie jest to, że dłużej pozostaje świeże. Chociaż przygotowanie jest dość czasochłonne, to bochenek dłużej będzie zdatny do spożycia.