USG przezciemiączkowe – co warto o nim wiedzieć?

USG główki niemowlaka to bezpieczne badanie wykonywane u najmłodszych pacjentów ze względu na wskazania medyczne, a także w ramach profilaktyki. Może też służyć monitorowaniu wykrytych wcześniej zmian.

Przebieg tego badania niewiele różni się od innych procedur diagnostycznych z wykorzystaniem ultrasonografu. Lekarz przykłada do odpowiednich miejsc na główce dziecka specjalną głowicę, która emituje fale ultradźwiękowe. Dzięki temu na ekranie ultrasonografu uzyskuje się obraz mózgu. Aby zwiększyć komfort małego pacjenta i ułatwić lekarzowi badanie, główka dziecka jest wcześniej posmarowana specjalnym żelem o temperaturze ciała. Zwykle wykonanie badania ultrasonograficznego zajmuje około 20 minut.

Specyficzna budowa czaszki noworodka i niemowlęcia – obecność ciemiączek przedniego i tylnego – pozwala na wykonanie bardzo precyzyjnego badania ultrasonograficznego, oceniającego ośrodkowy układ nerwowy. W czasie trwania USG przezciemiączkowego odpowiednio wykwalifikowany lekarz bada poszczególne struktury mózgu.

Badanie ultrasonograficzne stanowi częściową alternatywę dla tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego. – USG przezciemiączkowe może być wykonywane jako wstęp do dalszej diagnostyki. Ponieważ jest nieinwazyjne, nie narażamy noworodka czy niemowlęcia na promieniowanie. Dodatkowo nie wymaga specjalnego przygotowania dziecka do badania, w tym znieczulenia – mówi dr n.med. Jolanta Karalus-Gach, specjalistka neonatolog i pediatra ze Szpitala Specjalistycznego SALVE w Łodzi.

Samo USG przezciemiączkowe nie wywołuje skutków ubocznych, jest bezpieczne dla niemowlęcia, a nawet noworodka. Jednocześnie pozwala w szybki, bezbolesny i nieinwazyjny sposób uzyskać obraz ośrodkowego układu nerwowego.

Wskazaniem do wykonania USG przezciemiączkowego są przedwczesny poród (przed 37. tygodniem ciąży), niska masa urodzeniowa dziecka czy podejrzenie istnienia wad rozwojowych mózgu. Lekarze wymieniają też inne powody, które są przesłankami do wykonania badania USG przezciemiączkowego: 

• epizod niedotlenienia w czasie ciąży, podczas porodu lub w okresie noworodkowym, 
• zakażenia przebyte w łonie matki (toksoplazmoza, cytomegalia, opryszczka i inne zakażenia z grupy TORCH), 
• niskie wskazanie hematokrytu we krwi po porodzie,
• odchylenia neurologiczne, takie jak obniżone napięcie mięśniowe,
• cukrzyca ciążowa u matki,
• nieprawidłowe pomiary antropometryczne,
• dysmorfia płodu,
• nieprawidłowości w badaniu neurologicznym lub podejrzenie schorzeń neurologicznych,
• nadciśnienie śródczaszkowe,
• wady wrodzone,
• przedwczesne odklejenie się łożyska,
• niska liczba punktów w skali Apgar po porodzie,
• nieprawidłowy przyrost obwodu głowy dziecka oraz pulsujące lub uwypuklone ciemię,
  uraz okołoporodowy.

Wskazaniem do przeprowadzenia badania może być zarówno profilaktyka, jak i diagnostyka niepokojących objawów czy zmian.

Nieskomplikowane i stosunkowo łatwo dostępne badanie USG przezciemiączkowe wykonywane na nowoczesnym sprzęcie przez wyspecjalizowany personel pozwala wykryć wiele nieprawidłowości, m.in. wady rozwojowe, wodogłowie i inne odchylenia w wielkości czy kształcie układu komorowego i przestrzeni płynowej, krwawienia śródczaszkowe, niedokrwienie tkanki mózgowej, które może doprowadzić do jej martwicy, torbiele czy guzy mózgu i przepukliny oponowe. 

Analiza USG przezciemiączkowego jest dokonywana w trakcie badania, wyniki można otrzymać tuż po jego zakończeniu. Po zakończeniu badania lekarz porównuje otrzymane wyniki z normami właściwymi dla wieku dziecka. Wykonując USG przezciemiączkowe u noworodków i niemowląt, lekarze kierują się zasadą, że wcześniejsza diagnostyka pozwala na zwiększenie szans na całkowite wyleczenie małych pacjentów.

Do kiedy można wykonać USG przezciemiączkowe? Badanie można wykonywać do momentu zrośnięcia ciemiączka przedniego. Zwykle zasklepia się ono pomiędzy dziewiątym a osiemnastym miesiącem życia. Wtedy struktura tkanki się zmienia i nie ma możliwości przepuszczania ultradźwięków. Ze względu na dużą rozpiętość czasową zasklepienia ciemiączka przedniego lekarz kierujący niemowlę na badanie powinien każdorazowo ocenić możliwość wykonania USG przezciemiączkowego u małego pacjenta. 

Konsultacja medyczna: dr n. med. Jolanta Karalus-Gach, Oddział Neonatologii, Szpital Specjalistyczny SALVE w Łodzi.