Obrzęk po szczepieniu dziecka – przyczyny i leczenie

Obrzęk po szczepieniu jest związany z miejscową reakcją na szczepienie – to jeden z najczęściej występujących łagodnych odczynów poszczepiennych (obok bolesności czy zaczerwienienia), może pojawić się po każdej szczepionce. 

Odczyn poszczepienny najczęściej pojawia się w miejscu wkłucia – jest ono zaczerwienione, tkliwe i ciepłe. Wystąpienie odczynu zależy od organizmu dziecka, nie każde zareaguje na szczepienie w ten sam sposób. Obrzękowi po szczepieniu może towarzyszyć ból (samoistny lub pojawiający się podczas poruszania kończyną, w którą została podana szczepionka) zaczerwienienie i opuchlizna.

Objawy, które mogą pojawić się u dziecka po szczepieniu, to:

• objawy miejscowe (zaczerwienienie, obrzęk, tkliwość przy dotyku w miejscu podania szczepionki),
• objawy ogólnoustrojowe (najczęściej jest to gorączka),
• rozdrażnienie, dziecko może być marudne, apatyczne, mniej aktywne,
• trudny do ukojenia płacz, mniejszy apetyt, zwiększona senność.

Obrzęk po szczepieniu trwa od kilku godzin do kilku dni, zazwyczaj ustępuje samoistnie. Jeśli odczyn utrzymuje się dłużej, nasila się, obrzęk obejmuje okoliczne stawy, utrudnia poruszanie się, pojawiają się inne objawy – należy skonsultować się z lekarzem pediatrą.

Najczęściej opuchnięcie po szczepieniu nie wymaga specjalnego postępowania. Aby ulżyć dziecku, możemy podać mu stosowny do wieku lek przeciwbólowy (pamiętajmy m.in. o tym, że dzieciom do 12. roku życia nie podajemy środków z kwasem acetylosalicylowym), a na opuchliznę przyłożyć okład z sody oczyszczonej (jedna łyżeczka sody na 200 ml wody – powinna być ona przegotowana, letnia) lub posmarować tkliwe miejsce preparatem, którego substancją czynną jest octanowinian glinu (przed zastosowaniem przeczytaj ulotkę, większość produktów może być stosowana u dzieci powyżej trzeciego roku życia).

Obrzęk po szczepieniu zazwyczaj nie jest powodem do niepokoju. To jedna z częstszych reakcji na podanie szczepionki, a obrzęk znika samoistnie. Obserwujmy dziecko, jeśli odczyn nie znika, a objawy nasilają się – wybierzmy się do lekarza.

Aby zminimalizować ryzyko pojawienia się obrzęku po szczepieniu, możemy działać od razu po podaniu szczepionki: przyłożyć w miejsce wkłucia okład z sody oczyszczonej czy zachęcić dziecko do poruszania ręką, w którą została podana szczepionka.

Odczyn poszczepienny jest spodziewaną odpowiedzią układu immunologicznego na podaną szczepionkę, zależy od jej rodzaju, składu czy indywidualnych reakcji (charakterystycznym i spodziewanym odczynem jest np. ten pojawiający się po szczepieniu na gruźlicę). Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) to reakcja, która utrzymuje się dłużej, jej nasilenie jest większe. NOP może pojawić się natychmiast po szczepieniu, a nawet kilka dni lub kilka tygodni później. Większość niepożądanych odczynów poszczepiennych ma łagodny przebieg i nie powoduje trwałych następstw. Poważne przypadki NOP zdarzają się rzadko, często nie mają związku z samym szczepieniem, to przypadkowa zbieżność w czasie.