Jak wyglądają fazy snu niemowlaka?

Może się wydawać, że niemowlęta śpią dość dużo (w pierwszych miesiącach życia może to być i 15 godzin na dobę), jednak ich sen znacząco różni się od snu dorosłego. Niemowlęta w ciągu dnia urządzają sobie wiele krótkich drzemek, które z czasem będą łączyły się w coraz dłuższe bloki – zazwyczaj dzieje się tak w okolicach czwartego miesiąca życia. Starsze niemowlęta i małe dzieci nie potrzebują już tylu drzemek w ciągu dnia, wystarczy im jedna lub dwie, by dłużej spać „ciągiem” w nocy.

Im starsze niemowlę, tym bardziej proporcje snu i aktywności w ciągu dnia zmienią się – maluch poświęca coraz więcej czasu na odkrywanie otaczającego go świata, a mniej na spanie w ciągu dnia. Kilkumiesięcznie niemowlę będzie dłużej spało w nocy (najczęściej wciąż z pobudkami na jedzenie).

Zarówno u dzieci, jak i u dorosłych wyróżniamy dwie fazy snu:

• fazę REM (ang. rapid eye movement – szybki ruch gałek ocznych) – sen płytki, faza aktywna (to w niej śnimy),
• fazę NREM (ang. non rapid eye movement) – sen głęboki, faza spokojna.

Dodatkowo fazę NREM można podzielić na trzy etapy: N1 (który u dorosłych trwa do ok. siedmiu minut), N2 (10–25 minut) i N3 (20–40 minut). Ten ostatni jest najgłębszym stadium fazy NREM. W zapisie EEG zobaczymy fale o wysokiej amplitudzie i niskiej częstotliwości.

Chociaż fazy snu są takie same, różnią się cykle snu – dorośli rozpoczynają od fazy NREM. Wraz z wchodzeniem w kolejne etapy fazy NREM mózg staje się coraz mniej wrażliwy na bodźce, a nas coraz trudniej obudzić. Cykl snu (faza NREM i REM) u dorosłych trwa około 90 minut, z czego sen płytki to około 20-25 proc. Fazy płynnie przechodzą z jednej w drugą, a cykl powtarza się, dopóki potrzeba snu nie jest zaspokojona.

U dzieci cykl snu rozpoczyna się od fazy REM, a im młodszy malec, tym trwa ona dłużej. W pierwszym roku życia jeden cykl snu to ok. 50 minut – u noworodków faza REM to 50 proc. tego czasu, u rocznego dziecka – 35 proc.

Wraz z dojrzewaniem układu nerwowego proporcje faz w czasie cyklu snu zmieniają się – im starsze dziecko, tym szybciej wchodzi w fazę snu głębokiego. Faza snu płytkiego jest coraz krótsza, maluch coraz rzadziej się budzi. Około trzeciego roku życia cykl snu jest już podobny jak u dorosłych.

Faza snu głębokiego niemowlaka

U niemowląt faza snu głębokiego (NREM) trwa o wiele krócej niż faza snu płytkiego, ma też mniejsze znaczenie dla rozwoju. Jednak cykle snu niemowląt i małych dzieci to dość długi etap N3 fazy NREM – to sen bez marzeń sennych, regenerujący. Nie powinno nas więc dziwić, że nawet krótka drzemka sprawia, że maluch budzi się pełen energii.

Faza REM u niemowlaka

Sen aktywny wspomaga rozwój mózgu, zwłaszcza we wczesnym okresie życia. Faza REM nazywana jest także snem płytkim, ze snu może wyrwać każdy sygnał z zewnątrz: drobny szelest, zmiana oświetlenia itp. 

Dziecko znajdujące się w fazie REM może się poruszać, uśmiechać, ssać. A ruchy kończyn nie tylko pokażą opiekunowi, że jeszcze nie czas odłożyć malucha do łóżeczka – one także mogą wybudzić niemowlę, a mimowolne odruchy nauczy się hamować dopiero w drugim półroczu swojego życia. 

Niemowlę może wybudzić się nie tylko w trakcie snu płytkiego, ale i w czasie przechodzenia z jednej fazy snu w drugą. Ma to związek z atawizmem, niemowlęta zachowują się podobnie jak nasi przodkowie, którzy aby przetrwać, musieli być czujni. Między fazami snu organizm sprawdza, czy jest bezpieczny, czy nic mu nie zagraża (czy ma odpowiednią ilość powietrza, czy jest ciepło itp.).

Twoje dziecko dużo śpi w dzień, a w nocy chce się bawić? W odróżnieniu pór dnia mogą pomóc m.in. różne zachowania, związane z układaniem do snu. W ciągu dnia na czas snu nie zasłaniaj szczelnie okien, nie chodź na palcach – niech w domu toczy się normalny, codzienny rytm. Z kolei przed nocnym spaniem wprowadź rytuały, które pokażą dziecku, że to „ten właściwy” sen (kąpiel, wyciszający masaż, czytanie książek, kołysanki). Zgaś światło, zadbaj o to, aby w pomieszczeniu, w którym śpi dziecko było cicho, zrezygnuj z urządzeń emitujących niebieskie światło (nie włączaj telewizora, nie używaj komputera). Jak jeszcze zadbać o zdrowy sen dziecka?

• Wywietrz pomieszczenie przed snem (optymalna temperatura to ok. 21 st. C.), pamiętaj jednak, aby nie układać dziecka w przeciągu.
• Zadbaj o wysoką wilgotność, szczególnie w sezonie grzewczym – nie musisz od razu inwestować w nawilżacz, sprawdzą się babcine sposoby, takie jak: położenie mokrej pieluszki na kaloryferze czy zamocowanie na nim ceramicznego nawilżacza.
• Do snu nie ubieraj malucha zbyt grubo, przegrzanie nie jest niczym dobrym.
• Niemowlę ułóż do snu na plecach. Po posiłku możesz układać je na boku, będzie to zabezpieczeniem w razie ewentualnego ulania, ale najlepszą pozycją na noc jest ta na plecach.