Wnętrostwo – przyczyny, objawy, leczenie

Wnętrostwem określamy stan, w którym nie dochodzi do zstępowania jąder z jamy brzusznej do moszny, w wyniku czego jedno lub oba jądra pozostają poza nią. Wada ta jest najczęściej występującą wadą u chłopców. 

Ocenia się, że u ok. 3 proc. noworodków płci męskiej nie można stwierdzić obecności jądra lub jąder w mosznie. Procent ten jest większy w przypadku wcześniaków. Istnieją również sytuacje, w których jądra, które znajdowały się już w mosznie, zaczynają przemieszczać się ponownie do jamy brzusznej lub kanału pachwinowego. Dochodzi do tego najczęściej pomiędzy 4. a 5. rokiem życia. 

Choć wystąpienie tego typu zjawiska nie jest do końca wyjaśnione, specjaliści uważają, że jest to związane z niedostatecznym rozwojem powrózka nasiennego. Struktura ta jest bardzo ważna dla jądra, gdyż znajdują się w niej kluczowe naczynia krwionośne oraz nasieniowód. Nieprawidłowy rozwój powrózka skutkuje „podciągnięciem” jądra bądź jąder z powrotem do jamy brzusznej lub kanału pachwinowego.

Warto zwrócić uwagę, że jądra mogą również „chować się” na skutek dotyku bądź stresu u dziecka. Dochodzi do tego na skutek zbyt dużej aktywności mięśnia dźwigacza jądra. Przez lekarzy zjawisko takie określane jest jako wędrujące jądro.

Proces zstępowania jest złożony i uwarunkowany jest przez wiele czynników. Uznaje się jednak, że niezstąpienie jąder u dziecka spowodowane jest przede wszystkim zaburzeniami hormonalnymi skutkującymi m.in. zbyt niskim poziomem androgenów. Jest to jedna z kluczowych grup hormonów biorących udział w całym procesie zstępowania jąder. Inną przyczyną braku męskich narządów w mosznie mogą być wady anatomiczne uniemożliwiające skuteczne przemieszczenie się ich z jamy brzusznej.

Fizjologicznie jądra zstępują do moszny w ciągu ostatniego miesiąca ciąży. Mimo to w wielu przypadkach u chłopców, u których po urodzeniu nie stwierdzono ich obecności w mosznie, do przemieszczenia się jąder dochodzi w ciągu pierwszych trzech miesięcy życia. Dzieje się tak ze względu na wysokie stężenie testosteronu, którego poziom narasta właśnie w tym okresie. Specjaliści uważają, że do pierwszego roku życia dziecka brak jąder w mosznie stwierdza się u mniej niż 1 proc. chłopców. Po upływie 12 miesięcy istnieje niewielka szansa, że pojawią się one samoistnie w mosznie.

Jedynym i głównym objawem wnętrostwa jest brak jądra bądź jąder w worku mosznowym stwierdzony przez lekarza podczas badania. Wnętrostwo nie powoduje najczęściej dolegliwości bólowych. Oczywiście bardzo ważna jest również ocena innych składowych, takich, jak wiek dziecka oraz wykluczenie jądra wędrującego. 

W przypadku niestwierdzenia jąder bądź jądra w mosznie u noworodka, konieczna jest ponowna kontrola w wieku 6 i 12 miesięcy, gdyż, jak zostało to już wcześniej wspomniane, w tym okresie u większości chłopców może dojść jeszcze do ich zstąpienia. Bardzo ważne, aby badanie jąder przebiegało w miłej dla dziecka atmosferze, ponieważ sam stres może spowodować „ukrycie się” jąder w kanale pachwinowym.

Sprowadzenie jąder lub, w razie braku możliwości przemieszczenia, ich usunięcie, jest bardzo ważne, gdyż wśród potencjalnych powikłań wnętrostwa wymienia się:

• obniżoną płodność lub całkowitą niepłodność,
• zezłośliwienie jądra znajdującego się w jamie brzusznej i pojawienie się w nim nowotworu, najczęściej nasieniaka.

Brak jąder w mosznie u chłopca, który skończył roczek jest wskazaniem do podjęcia leczenia zachowawczego lub chirurgicznego. Pierwsze z wymienionych polega na podawaniu dziecku hormonów, m.in. łożyskowej gonadotropiny hCG drogą domięśniową, a w przypadku braku oczekiwanych rezultatów – podjęcie działania zabiegowego. 

Leczenie niezstąpionych jąder u dziecka w warunkach polskich polega najczęściej na wykonaniu operacji, mającej na celu przemieszczenie jąder bądź jądra z jamy brzusznej lub kanału pachwinowego do moszny. Wielu ekspertów twierdzi, że operacja ta powinna odbyć się do ukończenia 2. roku życia dziecka, jednak z powodzeniem może być przeprowadzona również do trzecich urodzin chłopca.