Skąd się biorą potówki u dziecka?

Potówki są drobnymi pęcherzykami, które pojawiają się w głównej mierze u noworodków i niemowląt. Dzieje się tak dlatego, że skóra małych dzieci znajduje jeszcze w fazie dojrzewania, a jej podstawowe funkcje, w tym zdolność do termoregulacji i bariera naskórkowa, nie są jeszcze w pełni wykształcone. Potówki u dziecka powstają na skutek wzmożonej potliwości przy jednoczesnym utrudnieniu odpływu potu. Jak wyglądają potówki u dziecka? Zwykle przyjmują one postać drobnych pęcherzyków, występujących na skórze głowy, szyi i pleców, a niekiedy również w obrębie uszu. Wyróżnia się trzy podstawowe typy potówek u dzieci: 

• potówki zwykłe, które mają postać białych krostek bez stanu zapalnego. Są one rezultatem zatkania niewielkiej części przewodu gruczołu potowego;
• potówki czerwone, którym towarzyszy zablokowanie większej części przewodów gruczołów potowych. Często są one objęte stanem zapalnym;
• potówki głębokie, które powstają na skutek uszkodzenia przewodów wyprowadzających gruczoły potowe (w obrębie połączenia skóry właściwej z naskórkiem). 

Co istotne, potówki u dziecka mogą powstawać w wielu różnych miejscach na ciele. Najczęściej można spotkać potówki na rękach, na szyi, na twarzy i na brzuchu.

Potówki u dzieci starszych i młodszych mają tę samą przyczynę – są konsekwencją nadmiernej potliwości przy jednoczesnych problemach z odpływem potu. Często to my, jako rodzice, jesteśmy współwinni występowania potówek u naszych pociech, gdyż mimo stosunkowo wysokiej temperatury powietrza mamy tendencję do ubierania dziecka „na cebulkę” (warstwowo). Tym samym doprowadzamy do przegrzania jego organizmu, co nie tylko nie sprzyja budowaniu odporności, ale również może przyczyniać się do powstawania zmian na skórze dziecka, czyli właśnie potówek. 

Potówki u dziecka mogą pojawić się nie tylko na skutek ubierania maluchów nieadekwatnie do aktualnych warunków pogodowych, ale również w efekcie noszenia przez nie ubrań z tkanin z nieprzewiewnych materiałów, np. owianego złą sławą poliestru. Dotyczy to również braku odpowiedniej cyrkulacji powietrza w domu (braku wentylacji lub niedostatecznego wietrzenia pomieszczeń), a także przykrywania dziecka kocykiem podczas upałów.

Potówki u dzieci starszych mogą powstawać również na skutek nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne bez odpowiedniej ochrony. W takim przypadku często towarzyszą oparzeniom słonecznym.

Potówki to drobne krostki, które występują zazwyczaj w skupiskach na rękach, brzuchu, szyi, twarzy i główce dziecka. Mogą one pojawiać się także na skórze pośladków, pod pachami i w zgięciach nóg, czyli wszędzie tam, gdzie ubranka przylegają do skóry dziecka. Zazwyczaj średnica potówek nie przekracza 2-3 mm. Mają one czerwonawy kolor, ale ich górna część może być biała (chociaż nie jest to regułą). Zwykle nie towarzyszą im żadne objawy towarzyszące, chociaż niekiedy zdarza się, że potówki u dziecka swędzą, co może skutkować nerwowością malucha.

Zdecydowanie najważniejszą rolę w leczeniu potówek odgrywa rozpoznanie, a następnie wyeliminowanie przyczyny ich powstawania. Tak jak już wspomniano, w przypadku potówek u małych dzieci najczęściej jest to przegrzewanie. Dlatego też należy dążyć do obniżenia temperatury powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywa dziecko – optymalna temperatura to  od 20 do 22 st. C. Oprócz tego poszukując odpowiedzi na pytanie, co robić przy potówkach u dziecka, należy zrezygnować z syntetycznej odzieży, a także ubierać dziecko adekwatnie do warunków pogodowych (np. nie przykrywać malucha kocykiem podczas spaceru w lecie). Warto też zadbać o to, by dziecko pozostawało w ruchu – jeśli jest to niemożliwe z uwagi na jego wiek, to należy je przekręcać i raz kłaść na brzuchu, a innym razem na pleckach lub na boku. 

Z kolei w przypadku, gdy mamy do czynienia z potówkami u starszych dzieci, które najczęściej związane są z działaniem promieniowania słonecznego, należy pamiętać o odpowiedniej ochronie przeciwsłonecznej. Wszystkie wyżej wymienione metody to tak naprawdę domowe sposoby na potówki u dziecka, które jednocześnie są najlepszą formą ich profilaktyki.

Rodzice, którzy zauważą u swojej pociechy te czerwone lub białe krosteczki, najczęściej udają się do apteki w poszukiwaniu maści na potówki dla dziecka oraz z pytaniem na ustach: czym smarować potówki. W przypadku rozpoznania potówek należy smarować skórę dziecka delikatnymi dermokosmetykami o właściwościach niekomedogennych (nie zapychających skóry). Istotne jest, by nie zatykać ujść gruczołów potowych. Niezbyt dobrym pomysłem jest stosowanie oliwek kosmetycznych. Przy zmianach bardziej nasilonych należy udać się do lekarza – najlepiej dermatologa. Może on zalecić stosowanie preparatów z cynkiem, które charakteryzują się właściwościami osuszającymi. 

W przypadku, gdy opisywanym zmianom skórnym towarzyszy stan zapalny, może zachodzić potrzeba stosowania antybiotykowych maści na potówki – ostateczną decyzję zawsze podejmuje dermatolog, dlatego nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty.