Paciorkowiec u dzieci – przyczyny, objawy i leczenie

Paciorkowce, inaczej określane jako streptokoki, to bakterie Gram-dodatnie wywołujące różnego rodzaju infekcje. Wśród nich najpopularniejsze są:

1. Streptococcus pneumoniae, czyli dwoinka zapalenia płuc, wywołująca poza tym także zapalenie zatok czy ucha środkowego.
2. Streptococcus pyogenes, który wywołuje ropne zapalenie gardła (anginę paciorkowcową) oraz szkarlatynę. Może również prowadzić do poinfekcyjnego kłębuszkowego zapalenia nerek.
3. Streptococcus agalactiae (GBS), który odgrywa rolę we wrodzonych zakażeniach u noworodków, których mama była nosicielem paciorkowca w drogach rodnych pod koniec ciąży.

W przypadku pneumokoków i paciorkowca ropnego do zarażenia dochodzi drogą kropelkową. Do infekcji wywołanej przez GBS dochodzi zaś podczas porodu, gdy nie zostanie wdrożona odpowiednia antybiotykoterapia u rodzącej kobiety będącej nosicielką bakterii. 

Szczyt zachorowań na infekcje wywołane przez paciorkowce przypada na okres jesienno-zimowy, czyli podobnie jak w przypadku chorób wirusowych.

Infekcje paciorkowcowe mogą dawać różne objawy. W przypadku zakażeń spowodowanych przez pneumokoki u dzieci występują symptomy z dróg oddechowych, takie jak: kaszel, gorączka czy ból ucha. Przebieg infekcji paciorkowcowej u najmłodszych może być ciężki, z występującą dusznością, a nawet sinicą. Paciorkowce mogą powodować również pneumokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, którego objawy to: bóle głowy, wymioty, gorączka, sztywność karku i inne objawy oponowe. Infekcja Streptococcus agalactiae prowadzi nawet do posocznicy. Czasami rozwija się także wrodzone zapalenie płuc. Wśród późnych objawów zakażenia GBS u noworodków wymienia się zaś zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub kości i stawów. 

Anginie paciorkowcowej u dzieci towarzyszy zazwyczaj: silny ból gardła, problemy z przełykaniem, powiększenie węzłów chłonnych. Może również wystąpić nalot na języku i migdałkach. U dzieci w trakcie anginy paciorkowcowej pojawiają się też często symptomy z układu pokarmowego – ból brzucha, wymioty czy biegunka. W przebiegu szkarlatyny zaś pojawia się drobnoplamista wysypka na ciele.

Aby wykryć przyczynę anginy, lekarz może posługiwać się tzw. skalą Centora. Kryteria w niej zawarte to:

• brak kaszlu, 
• gorączka, 
• powiększenie węzłów chłonnych przednich szyi, 
• wysięk na migdałkach,
• wiek dziecka. 

Wynik powyżej 4 pkt sugeruje anginę paciorkowcową. Możliwe jest też wykonanie szybkiego testu na obecność antygenu PBHA(Strep Test) lub wymazu z gardła. W przypadku podejrzenia zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) badany jest z kolei płyn mózgowo-rdzeniowy. Mogą być również wykonane posiewy krwi.

Infekcje paciorkowcowe przebiegające bez powikłań najczęściej nie są groźne, jeśli  odpowiednie leczenie zostanie wdrożone bez zbędnej zwłoki. Zdarza się jednak, że konsekwencje infekcji mogą być poważne. Z uwagi na ryzyko powikłań, szczególnie u najmłodszych, szczepienie na pneumokoki należy do grupy szczepień obowiązkowych. Podanie dziecku szczepionki pozwala uniknąć najpoważniejszych skutków choroby, takich jak  zapalenie mózgu czy inwazyjna choroba pneumokokowa.

Infekcje paciorkowcowe leczy się antybiotykami. Przykładowo w przypadku anginy ropnej stosowana jest penicylina. Należy też dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu dziecka, aby uniknąć odwodnienia. Ważna jest również izolacja chorego od pozostałych domowników, aby nie doprowadzić do szerzenia się zakażenia.