Niskorosłość u dziecka - objawy, przyczyny, leczenie Niskorosłość u dziecka – objawy, przyczyny, leczenie/ iStock

Niskorosłość u dziecka – objawy, przyczyny, leczenie

Wielu rodziców lubi tę praktykę – zaznaczanie na framudze drzwi postępów wzrostu dziecka z datą lub notowanie ich na specjalnej papierowej miarce, którą przykleja się do ściany. Monitorujemy, w jakim tempie rośnie dziecko, i słusznie – nawet jeśli jest drobne czy niskie „po mamie”, powinniśmy wyniki tych pomiarów ulokować na siatce centylowej. W Polsce obowiązują siatki centylowe publikowane przez Instytut Matki i Dziecka w Warszawie. Wyniki powinny nas zaniepokoić, jeśli nasze dziecko plasuje się poniżej 3 centyla. Wówczas możemy mówić o niskorosłości.

Spis treści:

Niskorosłość – co to jest?

Niskorosłość to zaburzenie wzrastania, które może wynikać z tzw. konstytucjonalnego opóźnienia wzrastania i dojrzewania oraz uwarunkowań genetycznych. W tym ostatnim przypadku nie jest uważane za patologię. Niestety do przyczyn niskorosłości czasem należą również poważne choroby. Są to m.in. niedoczynność przysadki, niedoczynność tarczycy czy zespół Turnera. O niskorosłości decydują zatem czynniki genetyczne, metaboliczne i hormonalne. Z tego powodu istotne jest, by nie ignorować sytuacji, w której wzrost dziecka plasuje się poniżej 3 centyla.

Niski wzrost rodziców może być uspakajającą wiadomością – jeśli niskorosłość przekazywana jest z pokolenia na pokolenie, nie wiąże się ona z problemami zdrowotnymi, jest to po prostu cecha. Natomiast należy zachować najwyższą czujność w rozpoznawaniu niskorosłości.

Jak rozpoznać niskorosłość u dziecka?

Prawidłowy rozwój dziecka monitoruje się m.in. za pomocą siatek centylowych. Znane są one głównie rodzicom niemowląt – wówczas podczas bilansów pediatrzy często zwracają na nie uwagę. Później, kiedy rozwój dziecka nie jest już tak intensywny jak w pierwszym roku życia, rzadziej spogląda się na pomiary wzrostu. Warto jednak co jakiś czas upewnić się, że wyniki naszego dziecka mieszczą się w normie.

Siatki centylowe to narzędzie, które pozwala ocenić, czy wzrost naszego dziecka jest odpowiedni w porównaniu ze wzrostem reszty populacji w tym samym wieku. Oczywiście siatki mają spory zakres i uwzględniają wiek oraz różnice płciowe – istnieje osobna siatka centylowa dla chłopców i osobna dla dziewcząt.

Aby rozpoznać niskorosłość u dziecka, należy zmierzyć jego wzrost i sprawdzić, którym centylu się znajduje. Niskorosłość można stwierdzić, gdy dziecko jest poniżej 3 centyla. Naszą uwagę powinna również zwrócić zmiana krzywej wzrastania. Na siatkach oznaczone są one różnymi liniami – linia gruba ciągła oznacza 50 centyl, linie przerywane grube 25 i 75, linie cienkie ciągłe oznaczają centyl 10 i 90, a skrajne linie cienkie przerywane to granice normy, czyli centyl 3 i 97. Zrównoważony wzrost dziecka uwzględnia skoki o jeden centyl w górę lub w dół. Jeśli zaobserwujemy, że krzywa wzrostu nagle spadła o kanały centylowe, powinniśmy skonsultować się z pediatrą.

Dla jasności warto dodać, że funkcjonują dwie różne siatki centylowe, zarówno dla chłopców, jak i dla dziewcząt – osobna siatka centylowa, która ukazuje normy wzrostu oraz osobna, ukazująca normy wagi ciała.

Siatki centylowe – czym są?

Polecamy

Siatki centylowe – czym są?

Dzięki siatkom centylowym możesz sprawdzić, jak rośnie i rozwija się twoje dziecko w porównaniu do innych dzieci w tym samym wieku. To tabele ze specjalnie ponumerowanymi liniami i osiami z oznaczonym wiekiem, wzrostem, wagą, a nawet obwodem głowy. Jak działa kalkulator centyli u niemowląt, a jak u dzieci starszych? Czy powinniśmy sami odczytywać wyniki z siatki centylowej?

Czytaj

Niskorosłość – przyczyny

W przypadku, w którym podejrzewamy, że niskorosłość u dziecka może mieć przyczyny genetyczne, warto wiedzieć, że nie tylko rodzice mogą przekazać dziecku tę cechę. Czasami to dziadkowie z jednej strony są niscy, lub tylko jeden rodzic. Co ciekawe, wśród licznego rodzeństwa niekoniecznie wszyscy będą cechować się niskorosłością – może być tak, że odziedziczy ją tylko jedno dziecko. Z tego powodu w rozpoznaniu niskorosłości sugerowanie się wzrostem braci i sióstr niekoniecznie może okazać się trafne. Niskorosłość rodzinna jest dość częstą cechą – występuje u 3-10 proc. populacji. To zdecydowanie najczęstsza przyczyna występowania niskorosłości. Niskorosłości wynikającej z dziedziczenia nie towarzyszą inne niepokojące objawy.

Do przyczyn niskorosłości u dzieci zalicza się także czynniki hormonalne. Choć występują one rzadziej, stanowią problem, ponieważ mogą wynikać z niedoboru hormonu wzrostu, niedoczynności tarczycy czy nadmiaru hormonów produkowanych przez korę nadnerczy. Jeśli dziecko nie rośnie i towarzyszą temu zaburzone proporcje ciała, jest możliwe, że przyczyną niskorosłości jest genetyczne zaburzenie wzrostu kości na długość. Przykładowo: długi tułów przy krótkich kończynach może wynikać z genetycznie uwarunkowanej chondrodystrofii lub chondrodysplazji. Z kolei niedobór jednego z chromosomów płciowych u dziewczynek to przyczyna zespołu Turnera, który również objawia się niskorosłością. Niedoczynność tarczycy u dzieci może objawiać się także suchą skórą, ospałością, nadmiernym przyrostem masy ciała oraz zwiększonym apetytem.

Przyczyny niskorosłości to także mukowiscydoza, przewlekłe choroby układu pokarmowego, wątroby, płuc, nerek, układu kostno-stawowego czy ciężkie wady serca. Niedobór wzrostu może wówczas wynikać z zaburzeń prawidłowego rozwoju w kluczowych momentach życia dziecka. Co ważne, niskorosłość może być też elementem tak zwanej choroby sierocej, której towarzyszy brak apetytu i niska masa ciała.

Najbardziej niepokojącym objawem jest nagłe zahamowanie wzrostu u dziecka, które wcześniej rozwijało się prawidłowo. Może to świadczyć o obecności guza, który niszczy przysadkę mózgową, która produkuje hormon wzrostu. Pierwsze objawy niskorosłości dostrzegalne są najczęściej w wieku przedszkolnym – dzieci, które rodzą się z małą masą ciała, najczęściej nadrabiają te straty.

Jak leczyć niskorosłość?

Dziecko, u którego lekarz pediatra stwierdzi niskorosłość (potrzebne są do tego również pomiary z poprzednich lat/miesięcy życia dziecka) może skierować małego pacjenta do endokrynologa, by ten zlecił odpowiednie badania. Wówczas zostanie stwierdzona prawdopodobna przyczyna niskorosłości u dziecka i w zależności od niej zostanie dostosowane odpowiednie leczenie.

Jeśli przyczyną niskorosłości u dziecka jest rodzinna skłonność genetyczna, nie wymaga ona leczenia. 

Natomiast w przypadku, w którym przyczyną są niedobory hormonów tarczycy, podawany jest lek zawierający tyroksynę. Z kolei niedobór hormonów wzrostu leczony jest poprzez podawanie tych hormonów przez wiele lat w formie zastrzyków domięśniowych. Są one niemal całkowicie bezbolesne. Leczenie hormonem wzrostu trwa do momentu, w którym dziecko osiągnie swój ostateczny wzrost. Niedoczynność tarczycy często wymaga leczenia do końca życia.

    Sprawdź powiązane tematy

    Posłuchaj podcastów stworzonych przez mamy dla mam!

    Sprawdź