Jakie szczepienia dla dzieci warto wykonać?

Szczepionka to preparat biologiczny, który ma za zadanie imitację zakażenia danym patogenem. Może ona zawierać elementy wirusa czy też bakterii lub unieszkodliwiony, czyli atenuowany, drobnoustrój. Po wprowadzeniu szczepionki do organizmu człowieka zawarte w niej charakterystyczne dla patogenu białka, czyli antygeny, stymulują nasz układ odpornościowy. W ciągu skomplikowanych reakcji zachodzących w ciele człowieka układ immunologiczny wytwarza swoistą odpowiedź skierowaną przeciwko białkom patogenu. 

Oznacza to, że zaczyna on produkować przeciwciała skierowane przeciwko antygenom drobnoustroju, które w przypadku prawdziwego zakażenia i kontaktu z wirusem lub bakterią będą brały udział w jego zwalczaniu. Można więc powiedzieć, że nasz organizm po szczepionce niejako „zapamiętuje” dany patogen i jest w stanie szybko na niego zareagować. Taka odporność skierowana przeciwko patogenowi znajdującemu się w szczepionce zostaje z nami na bardzo długi czas. 

Taka sama reakcja ma miejsce w przypadku przechorowania choroby, na którą istnieje szczepionka. Po wyzdrowieniu w naszym ciele również produkowane są swoiste przeciwciała skierowane przeciwko bakterii lub wirusowi, który wywołał chorobę. W przypadku ponownego kontaktu również będą one w stanie szybko zareagować i uchronić nas przed ciężkim przebiegiem zakażenia. Różnica polega jednak na tym, że przechorowanie choroby, przeciwko której się szczepimy, wiąże się często z poważnymi powikłaniami w późniejszym czasie. Powikłania te nie występują natomiast w przypadku szczepionek. W taki sposób dzięki szczepionkom jesteśmy w stanie uzyskać odporność skierowaną przeciwko konkretnym drobnoustrojom, jednocześnie nie będąc narażonymi na powikłania związane z chorobami, które te drobnoustroje wywołują.

Zgodnie z zaleceniami Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego i obowiązującym w Polsce kalendarzem szczepień do obowiązkowych szczepień zaliczamy: szczepienia przeciwko WZW typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi (szczepionka DTP) odrze, śwince, różyczce (szczepionka MMR), polio, rotawirusom, gruźlicy, Haemophilus influenzae  typu B oraz pneumokokom. Wśród nich wyróżniamy szczepionki żywe, czyli zawierające atenuowane drobnoustroje, do których zaliczamy szczepionkę przeciwko odrze śwince i różyczce, rotawirusom oraz gruźlicy. Ważne jest, aby odstęp pomiędzy ich wykonaniem wynosił co najmniej 4 tygodnie. Pozostałe szczepionki zawierają jedynie elementy strukturalne lub martwe drobnoustroje. W ich przypadku nie obowiązuje 4-tygodniowa przerwa. 

Przed szczepieniem dziecko jest kwalifikowane przez lekarza, który stwierdzi, czy nie występują żadne przeciwwskazania do zaszczepienia maluszka. Listę przeciwwskazań do szczepień znajdziesz na oficjalnej stronie Państwowego Zakładu Higieny.

W Polsce dostępnych jest szereg szczepień nieobowiązkowych, które zalecane są przez specjalistów z dziedziny pediatrii. Ze względu na dużą skuteczność oraz zapobieganie – niekiedy bardzo niebezpiecznym – powikłaniom, warto rozważyć ich zakup oraz zaszczepienie nimi maluszka. 

Jedną z takich szczepionek jest preparat skierowany przeciwko meningokokom. Bakterie te odpowiedzialne są przede wszystkim za wystąpienie ropnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Jest to bardzo niebezpieczna choroba przebiegająca z wysoką gorączką oraz objawami neurologicznymi, która prowadzi niekiedy do trwałego upośledzenia dziecka. 

Szczepieniem zalecanym jest również szczepienie przeciwko wirusowi VZV, wywołującym ospę wietrzną. Choroba ta kojarzy ci się z pewnością przede wszystkim ze swędzącymi zmianami skórnymi. Powinnaś jednak wiedzieć, że ospa wietrzna może być powikłana zapaleniem płuc, ropnym zapaleniem skóry czy nawet zapaleniem móżdżku. Szczepienie można wykonać u dzieci od 8. miesiąca życia, które nie przeszły ospy wietrznej. 

Dla starszych dzieci zalecane jest również szczepienie przeciwko HPV. Jest to wirus brodawczaka ludzkiego, którego niektóre typy odpowiedzialne są za powstanie raka szyjki macicy u kobiet oraz nowotworów narządów płciowych w przypadku chłopców. Szczepienie to powinno odbyć się ok 13. roku życia, czyli przed rozpoczęciem przez nastolatka współżycia. Szczepionka przeciwko HPV to przykład szczepionki, która z wysoką skutecznością zapobiega wystąpieniu nowotworu. 

Do innych zalecanych szczepień zaliczamy również szczepienia przeciwko grypie, kleszczowemu zapaleniu mózgu oraz WZW typu A.

Kalendarz szczepień jest co roku ustalany przez Głównego Inspektora Sanitarnego i określany w programie szczepień ochronnych na dany rok. W 2021 roku pojawiło się nowe szczepienie obowiązkowe – przeciwko rotawirusom. Bardzo ważne jest, aby pierwszą dawkę podać dziecku po ukończeniu 6. tygodnia życia, a cały cykl zakończyć nie później niż do 24. tygodnia życia. 

Do pierwszych szczepień podawanych dziecku zalicza się szczepienie przeciwko gruźlicy oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Należy wykonać je przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego. 

W 2. miesiącu życia dziecko szczepione jest przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi, Heamophilus influenzae typu b (Hib) oraz pneumokokom. W tym okresie powinno również zostać zaszczepione drugą dawką szczepionki na WZW typu B. 

W 3. miesiącu życia niemowlę jest obowiązkowo szczepione przeciwko poliomyelitis, Hib oraz na błonicę, tężec i krztusiec. Druga dawka szczepionki przeciwko pneumokokom przypada na 4. miesiąc życia dziecka. 

Aby uniknąć wielokrotnego narażania dziecka na wstrzyknięcia, można zdecydować się na zaszczepienie maluszka szczepionkami skojarzonymi. Nie są one jednak refundowane. 

W kolejnych miesiącach i latach życia dziecka podawane są szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce oraz kolejne dawki szczepień przeciwko polio, Hib, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, pneumokokom oraz błonicy, tężcowi i krztuścowi

Wszystkie szczegółowe informacje dotyczące aktualnego kalendarza szczepień znajdują się na stronach Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego. W razie jakichkolwiek wątpliwości najlepiej jest skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub pediatrą.